50-lecie Kolegium Ekonomiczno-Społecznego

„Polska po 2015 roku - gospodarka, społeczeństwo”
Konferencja z okazji Jubileuszu 50-lecia Wydziału i Kolegium Ekonomiczno-Społecznego
Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
Sierpc 24-25 maja 2018 r.

Konferencję otworzył Dziekan KES, prof. W. Morawski, który powitał uczestników i gości, w szczególności prof. R.Ciborowskiego, rektora Uniwersytetu w Białymstoku, prof. P.Gratę z Uniwersytetu Rzeszowskiego oraz prof. S.Kamosińskiego z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. W początkowej części konferencji wystąpił dr J.Czarzasty, który przedstawił analizę wyników ankiety przeprowadzonej wśród pracowników i osób związanych z Kolegium, dotyczącej poglądów w sprawie organizacji państwa i gospodarki, związanej z jubileuszem 70-lecia urodzin prof. J. Gardawskiego. Przeprowadzone obserwacje nawiązywały do wyników wcześniejszych badań prowadzonych w ramach prac zespołów kierowanych przez prof. J.Gardawskiego, m.in badania pracujących Polaków w 2007 r., sondażu zrealizowanego w 2016 r. wśród młodych Polaków pracujących oraz tematyki grantu realizowanego aktualnie nt. „Młodzi pracownicy prekaryjni w Polsce i Niemczech” w ramach finansowania z NCN.

W pierwszym panelu dyskusyjnym poświęconym zagadnieniom polityki ekonomicznej moderatorem był prof. J.Luszniewicz z Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej. Wiodącym zagadnieniem było pytanie, jakie decyzje czy zjawiska zauważalne po roku 2015 wskazywałyby na zmianę paradygmatu polityki gospodarczej realizowanej w Polsce od roku 1989. Prof. W. Morawski z Katedry Historii Gospodarczej i Społecznej zwrócił uwagę na obecne w literaturze przedmiotu dwa nurty dyskusji – dotyczące wzrostu oraz zacofania. Nawiązując do uwarunkowań historycznych zwrócił uwagę na ryzyko związane z poszukiwaniem własnej, odrębnej drogi rozwoju przez państwa biedniejsze oraz na obserwowane w Europie i na świecie niepokojące tendencje do gospodarczego zamykania się w swoich granicach. Dr J.Marczakowska-Proczka z Katedry Skarbowości odniosła się do problematyki ekspansji wydatkowej budżetu państwa w Polsce oraz etatyzmu i znacznego stopnia regulacji gospodarki, wskazując na możliwe skutki tych zjawisk, w szczególności w zakresie aktualnego i prognozowanego poziomu inwestycji publicznych i prywatnych. Prof. A. Zybała z Katedry Polityki Publicznej przedstawił spojrzenie na politykę gospodarczą od strony modelu rządzenia w państwie. Podkreślił znaczenie odpowiedzialności państwa za wiele sfer działalności gospodarczej i społecznej, w tym kreowania procesów rozwoju, które w warunkach zachodniej demokracji kształtowana jest drogą dialogu i osiągania szerokiego konsensusu społecznego. Mgr A. Rogoda z Katedry Teorii Systemów Ekonomicznych odniósł się wzorców rozwoju gospodarczego oraz roli mechanizmów rynkowych i roli państwa w kontekście konieczności dokonywania selekcji kierunków rozwoju. Prof. R. Ciborowski z Uniwersytetu w Białymstoku podkreślił potrzebę otwartości polityki ekonomicznej oraz zwrócił uwagę na powiazania z polityką technologiczną. Odniósł się również do szczególnej roli państwa w zakresie kształtowania polityki naukowej, skupiającej się na finasowaniu badań podstawowych.

Drugi panel dyskusyjny moderowała prof. A. Alińska z Katedry Skarbowości, która jako temat dyskusji poddała zagadnienia zrównoważonych finansów w różnych aspektach rozwoju. Prof. G. Ancyparowicz, reprezentująca Radę Polityki Pieniężnej odniosła się do zagadnień definiowania równowagi w kontekście regulacji kontroli rynków finansowych oraz roli organów publicznych w kształtowaniu polityki gospodarczej państwa i gospodarki budżetowej. Zwróciła uwagę na problem kształtowania strumieni pieniężnych po stronie dochodów budżetu państwa, związanych m.in. ze środkami z budżetu UE oraz uszczelniania systemu podatkowego w odniesieniu do oceny deficytu budżetowego. Prof. M.Poniatowicz z Uniwersytetu w Białymstoku przedstawiła problemy równowagi w ujęciu sytuacji budżetów jednostek sektora finansów publicznych i możliwości podejmowania przedsięwzięć rozwojowych. Odniosła się także do sytuacji w zakresie finansowania zadań jednostek samorządu terytorialnego i obserwowanych tendencji do ograniczania ich samodzielności finansowej. Dr Ł. Gębski z Instytutu Bankowości nawiązał do obserwowanych w UE tendencji łączenia sfery finansowej z procesami planowania rozwoju i realizacji przedsięwzięć dotyczących osiągania istotnych celów publicznych. Podkreślił jednocześnie konieczność zapewnienia atrakcyjności tego rodzaju przedsięwzięć nie tylko pod względem korzyści społecznych, ale również w zakresie uzyskania satysfakcjonującego poziomu zwrotu z zaangażowanego kapitału przez banki i fundusze inwestycyjne. Prof. D. Gajewski z Instytutu Prawa przedstawił problemy unikania opodatkowania w ujęciu globalnym, wskazując także na zjawiska takie jak niedozwolona szkodliwa konkurencja podatkowa między państwami. Odniósł się do wyzwań stojących przed reformą systemu podatkowego w Polsce, w której powinno się wzmacniać funkcje ochronne interesów budżetu państwa, jednocześnie nie ograniczając nadmiernie przepływu kapitałów i swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Dr D. Malinowski z Katedry Teorii Systemów Ekonomicznych odniósł się do kierunków polityki fiskalnej państwa oraz zmian deficytu ekonomicznego, deficytu strukturalnego i długu publicznego w Polsce w latach 2011-2017. Podkreślił obserwowaną tendencję wzrostową wydatków budżetu państwa, wskazując na relatywnie niski poziom wydatków socjalnych w Polsce na tle państw UE oraz istotne zróżnicowania warunków prowadzenia działalności gospodarczej i sytuacji gospodarstw domowych w poszczególnych państwach. Prof. K.Jarosiński z Katedry Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego zwrócił uwagę na relacje pomiędzy działaniami sektora publicznego i sektora prywatnego w kontekście problematyki zrównoważonego finansowania rozwoju. Wskazując na uwarunkowania obligatoryjności zadań sektora publicznego, odniósł się także do aktualnych i przyszłych kierunków finasowania zadań publicznych oraz optymalizacji zakresu ekspansji fiskalnej. Dr B.Opałka z Katedry Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego zwrócił uwagę na obciążenia budżetów podmiotów sektora publicznego wynikające z wprowadzania nowych regulacji i zwiększania zakresu zadań tych podmiotów. Podkreślił także aktualnie występujące zróżnicowania w układach przestrzennych, dotyczące możliwości finansowania usług publicznych na poziomie lokalnym w Polsce.

W drugim dniu konferencji, 25 maja 2018 r. trzeci panel dyskusyjny, moderowany przez prof. J.Gardawskiego z Instytutu Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej, dotyczył problemów społecznych w kontekście przemian ustrojowych i roli instytucji państwa w Polsce. Prof. G. Szulczewski z Instytutu Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej, na tle długofalowych przemian społeczno-gospodarczych oraz współczesnych rozwiązań opartych na innowacjach odniósł się do obserwowanych funkcji państwa w zakresie rozwoju gospodarczego i kształtowania spójności społecznej w Polsce. Nawiązując do krytyki etatyzmu w teoriach ekonomicznych, wskazał na dyskusje wokół polityki gospodarczej w okresie II Rzeczpospolitej i wypływające z nich wciąż aktualne wnioski. Prof. P. Grata z Uniwersytetu Rzeszowskiego, wskazał na historyczne uwarunkowania zjawiska etatyzmu i silnej roli państwa w polskiej gospodarce. Zwrócił uwagę na proces wyhamowania tempa prywatyzacji oraz utrzymanie znacznego zakresu własności państwowej w zakresie majątku produkcyjnego i dużych podmiotów gospodarczych. Prof. P. Błędowski z Instytutu Gospodarstwa Społecznego zwrócił uwagę na niepokojące tendencje w polityce społecznej, przyjmującej obecnie cechy polityki socjalnej, kształtującej uzależnienie od przydzielanych świadczeń oraz wzmacniającej zjawisko klientelizmu. Zwrócił uwagę na odchodzenie od działań państwa na rzecz zapewnienia równości dostępu i postępujące rozproszenie kierunków polityki społecznej, które nie służy lepszemu zaspokajaniu potrzeb społecznych. Prof. T.Szumlicz z Katedry Ubezpieczenia Społecznego odniósł się do przekształceń systemu emerytalnego w Polsce i aktualnych dyskusji dotyczących zmian wieku emerytalnego. Podkreślił znaczenie partycypacji finansowej uczestników systemu emerytalnego w formie składek oraz na tle uwarunkowań demograficznych wskazał istotne problemy wydolności systemu emerytalnego i stosowania rozwiązań takich jak np. emerytura obywatelska w warunkach Polski. Prof. M. Cesarski z Instytutu Gospodarstwa Społecznego odniósł się do aktualnych problemów mieszkalnictwa w Polsce w kontekście rozwiązań proponowanych w Narodowym Programie Mieszkaniowym. Przy uwzględnieniu obecnych kierunków działań państwa na rzecz zrównoważonego rozwoju, wskazał na potrzebę postrzegania postępu wynikającego z rozwoju gospodarczego również z perspektywy zapewnienia rozwoju przestrzeni zamieszkania. Prof. E. Firlit z Instytutu Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej nawiązując do funkcji polityki wyznaniowej państwa wskazała na relacje pomiędzy orientacjami politycznymi a opcjami tożsamości religijnej. W kontekście obserwowanych konfliktów społecznych dotyczących podejścia do liberalnej demokracji w Polsce, zwróciła uwagę na rolę zarówno religijnego kapitału kulturowego, jak i indywidualnych doświadczeń jako czynników wpływających na postrzeganie pojęcia patriotyzmu i wspólnoty.

W czwartym panelu dyskusyjnym, moderowanym przez prof. K. Żukrowską z Instytutu Studiów Międzynarodowych, uczestnicy odnieśli się do współczesnych problemów gospodarki. Prof. K. Żukrowska podkreśliła znaczenie międzynarodowych uwarunkowań transformacji systemowej, które Polska znacząco wykorzystała. Nawiązała do realizowanych własnych badań, gdzie sformułowano scenariusze rozwoju Polski na tle krytycznej oceny relacji z innymi państwami UE, jak też działań w Trójkącie Weimarskim i Grupie Wyszehradzkiej oraz rysującego się zagrożenia konsekwencjami izolacji Polski w ujęciu międzynarodowym. Dr M. Groszek, reprezentujący Fundację Polska Bezgotówkowa, wskazał na rosnącą rolę innowacji w gospodarce, w coraz większym stopniu jako czynnika uczestniczącego we współtworzeniu produktów. Na przykładzie branży finansowej przestawił zaobserwowane pozytywne kierunki zmian w Polsce, jak i nowe wyzwania dla polskiej bankowości, w tym np. w zakresie bankowości mobilnej i wdrażania procedur bezpieczeństwa. Prof. S. Kamosiński z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy zwrócił uwagę na znaczenie marki we współczesnej gospodarce jako wartości kształtującej rozpoznawalność i wiarygodność producentów i produktów, ale też państw, regionów, jednostek samorządu terytorialnego. Wskazał na obserwowane zagrożenia osłabienia marki Polski postrzeganej w UE i na świecie oraz podkreślił wyzwania stojące przed polskimi podmiotami gospodarczymi w zakresie uzyskania samodzielnego dostępu do europejskich i globalnych sieci dystrybucji towarów. Dr R. Malik z Instytutu Studiów Międzynarodowych przedstawił spodziewane trendy w zakresie przyszłych form pracy, wykonywanych zawodów oraz kształtowania się międzynarodowych rynków pracy w kontekście obserwowanych przemian technologicznych. Nawiązując do zjawisk postępującej robotyzacji oraz wzrastającego udziału zdalnych form wykonywania pracy, wskazał na rosnącą presję efektywności wobec pracowników , szczególnie w branżach poddanych silnej konkurencji międzynarodowej. Prof. J. Szlachta z Katedry Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego zwrócił uwagę na wyzwania dotyczące kształtowania rozwoju państw UE w okresie programowania 2021-2027, szczególnie względem Polski w kontekście uzyskanych dotychczas efektów inwestycji współfinansowanych ze środków UE. Odniósł się do oczekiwanych wielkości środków na cele polityki spójności w przyszłym budżecie UE, jak również zwrócił uwagę na ważne dla Polski uwarunkowania ich podziału oraz istotną rolę przyjętego w Polsce zdecentralizowanego modelu wykorzystania środków unijnych. Dr M. Grącik-Zajaczkowski z Instytutu Studiów Międzynarodowych odniosła się do aktywności Polski w zakresie współpracy rozwojowej, w tym szczególnie oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA). Wskazała także na wyzwania stojące przed Polską pod względem wzmacniania swojej pozycji na tle międzynarodowym, które dotyczą przede wszystkim rozszerzania zakresu udzielanej pomocy pod względem terytorialnym, podejmowania współpracy partnerskiej z innym państwami UE oraz poszukiwania własnej specjalizacji w świadczeniu pomocy rozwojowej.

Podsumowując konferencję, Dziekan KES, prof. W Morawski zauważył, że przedstawione w trakcie konferencji zagadnienia skłaniają do refleksji, że obecnie mamy do czynienia ze zjawiskami kryzysowymi dotyczącymi nie tyle problemów ściśle ekonomicznych, co kryzysem polityk publicznych, kryzysem świadomości i spójności społecznej. Za wspólny mianownik tych zjawisk można uznać szok szybkich zmian, które choć mogą nieść ze sobą pozytywne efekty, to jednak naruszają poczucie bezpieczeństwa obywateli i pogłębiają niepewność co do przyszłości. Pojawiające się w polityce trendy populistyczne podążają w kierunku zapewnienia obywateli o zdolności do zapewnienia im bezpieczeństwa. Polska aspirując do grupy państw wysokorozwiniętych powinna, jako społeczeństwo, zaakceptować panujące w tej grupie reguły i wyższy poziom odpowiedzialności, szerszej niż własny interes narodowy. 

Dziekan KES, prof. W Morawski podziękował za wysiłek włożony w przygotowanie konferencji Komitetowi Organizacyjnemu Obchodów Jubileuszu KES, pracownikom administracji KES oraz prof. B. Pietrzakowi i prof. M.Wiatrowi za zaangażowanie w pozyskanie sponsorów konferencji. Dziekan KES, prof. W.Morawski złożył również podziękowania patronowi honorowemu konferencji – Marszałkowi Województwa Mazowieckiego, partnerowi konferencji – Fundacji Polska Bezgotówkowa oraz sponsorom konferencji, którymi byli Bankowy Fundusz Gwarancyjny oraz Fundacja PKO BP.
​
dr Benedykt Opałka

Nagranie z uroczystego posiedzenia Rady Kolegium