Konferencje i seminaria Instytutu Rynków i Konkurencji

Termin: 20 Marzec 2025 r., godz. 10.00-15.30.

Miejsce: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Al. Niepodległości 128,

budynek „C”, aula I oraz MS Teams

Rok 2025 - konferencja na temat „Konkurencja – rewolucja cyfrowa – zrównoważony rozwój. Przedsiębiorstwo wobec nowych wyzwań” z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”

Instytut Rynków i Konkurencji,
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

SERDECZNIE ZAPRASZAJĄ

na ogólnopolską konferencję
z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”

pt. „Konkurencja – rewolucja cyfrowa – zrównoważony rozwój.
Przedsiębiorstwo wobec nowych wyzwań”

Termin: 20 Marzec 2025 r., godz. 10.00-15.30.
Miejsce: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Al. Niepodległości 128, budynek „C”, aula I oraz MS Teams

Problematyka konferencji

Wiek XXI przynosi wiele nowych wyzwań dla przedsiębiorstw, gospodarek oraz rynków. Liczne konflikty zbrojne oraz nawiedzające świat kataklizmy sprawiają, że przedsiębiorstwa dotyka słabnąca stabilność geopolityczna oraz rosnącą niepewność, co do przyszłości gospodarki światowej i perspektyw rynkowych. Do tego jesteśmy świadkami szybkiego tempa postępu technologicznego wpływającego istotnie na metody wytwarzania oraz konkurencyjność przedsiębiorstw. Konkurencyjność jest obecnie dla UE priorytetem. W raporcie „The future of European competitiveness, Part A | A competitiveness strategy for Europe” wskazuje się, że wzrost konkurencyjności UE jest warunkiem koniecznym dla zwiększenia produktywności, która jest ważnym czynnikiem długoterminowego i zrównoważonego rozwoju. Firmy UE borykają się ze słabnącym popytem zagranicznym oraz rosnącą presją konkurencyjną ze strony chińskich firm. Rozwiązaniem może być oparta na sztucznej inteligencji transformacja cyfrowa, która może przyczynić się do wzrostu produktywności i konkurencyjności firm europejskich. Przewidywanie przyszłości konkurencji rynkowej jest zadaniem trudnym i obarczonym dużym stopniem niepewności. Opierając się na dotychczasowej wiedzy w tym zakresie z dużą dozą pewności można przyjąć, iż w XXI wieku siłą napędową konkurencji przedsiębiorstw będą nowoczesne technologie cyfrowe, takie jak sztuczna inteligencja (AI), uczenie maszynowe (ML), blockchain czy Internet rzeczy (IoT) wykorzystujących duże zbiory danych (Big Data) dostępnych w czasie rzeczywistym.
Te nowe wyzwania dotyczące konkurencji, transformacji cyfrowej oraz zrównoważonego rozwoju w warunkach dużej niepewności rynkowej zachęcają do refleksji oraz podjęcia dyskusji na ten temat.

Główne cele konferencji to:

1. Ocena nowych wyzwań w zakresie konkurencji rynkowej stojących przed przedsiębiorstwami u progu czwartej dekady XXI wieku.
2. Identyfikacja nowych uwarunkowań konkurencji rynkowej oraz możliwości ich kształtowania przez przedsiębiorstwa oraz instytucje.
3. Ocena perspektyw konkurencyjności przedsiębiorstw UE w warunkach wdrażania strategii Zielonego Ładu.
4. Ocena, czy zachowanie i wzmocnienie witalności współczesnego rynku wymaga więcej swobody czy większej ochrony instytucjonalnej działalności przedsiębiorstw.
5. Wskazanie nowych trendów i zagrożeń dla konkurencji rynkowej w warunkach transformacji cyfrowej opartej na sztucznej inteligencji oraz szybkiego rozwoju e-handlu i platform cyfrowych.

Tematyka konferencji:

Wystąpienie wprowadzające w problematykę konferencji poprzedzające I sesję.

Sesja 1. W kierunku witalnego i zrównoważonego rynku

Sesja skierowana do pracowników naukowo-badawczych. Do udziału w sesji zostaną zaproszeni teoretycy posiadający duży dorobek naukowy w zakresie konkurencyjności.

Problemy do dyskusji
1. Zielony Ład - zagrożenie czy szansa dla zrównoważonego i witalnego rynku?
2. Czy unijna Nowa Strategia Przemysłowa oraz Plan Działań Dotyczących Gospodarki Obiegu Zamkniętego to dobry kierunek w dążeniu do witalnego i zrównoważonego rynku?
3. Jakie są najmocniejsze monopolizacyjne zagrożenia witalności współczesnego rynku?
4. Jakie działania instytucjonalne mogą stanowić wsparcie dla witalnego i zrównoważonego rozwoju?
5. Czy postępująca cyfryzacja może być katalizatorem dla rozwoju witalnego i zrównoważonego rynku?

Sesja 2. Współczesna konkurencja – potrzeba ochrony czy swobody

Sesja skierowana do przedstawicieli biznesu oraz instytucji zajmujących się problematyką konkurencji. Do udziału zostaną zaproszeni menedżerowie wybranych znanych polskich firm o silnej pozycji konkurencyjnej oraz przedstawiciele instytucji zajmujących się rynkiem.

Problemy do dyskusji:
1.W jakich sektorach polskiej gospodarki można mówić o konkurencji w ramach wolnego rynku?
2. Jakie regulacje UE mają obecnie największy wpływ na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw?
3. Jakie znaczenie dla funkcjonowania wolnego rynku mają i mogą mieć nowe technologie cyfrowe?
4. Jakie korzyści i zagrożenia w warunkach globalizacji może przynieść zwiększanie ochrony własnego rynku vs zwiększanie jego otwartości?
5. Czy w Polsce istnieje dobra polityka konkurencji?

Sesja 3. Konkurencja przedsiębiorstw – nowe trendy i zagrożenia

Sesja skierowana do młodych pracowników naukowo-badawczych zajmujących się problematyką zrównoważonego rozwoju rynków.

Problemy do dyskusji:
1. Czy monopolizacja współczesnej gospodarki jest nieuchronna?
2. Jakie są obecnie główne źródła konkurencyjności, a jakie będą w niedalekiej przyszłości?
3. W jakim kierunku cyfrowe technologie oraz cyfrowa transformacja przedsiębiorstw zmieniają konkurencję na rynkach globalnych?
4. Sztuczna inteligencja – dla jakich przedsiębiorstw stanowić będzie szansę a dla jakich zagrożenie?
5. Jak będzie wyglądała konkurencja w dobie rozwijającego się e-handlu i platform cyfrowych?

W każdej sesji udział 4-5 spikerów (czas 1 wystąpienia 10-15 minut).

Uczestnicy konferencji:
Przedstawiciele ośrodków akademickich
Przedstawiciele instytucji i administracji centralnej
Przedstawicieli przedsiębiorstw
Przedstawiciele organizacji zajmujących się problematyką konkurencji

INFORMACJE ORGANIZACYJNE:

Rejestracja na Konferencję:
Bardzo prosimy, by zgłoszenia uczestnictwa były realizowane poprzez wypełnienie i przesłanie załączonego formularza rejestracyjnego

FORMULARZ REJESTRACYJNY

Publikacja:
Organizatorzy przewidują możliwość publikacji zaakceptowanych tekstów w pokonferencyjnej monografii. Organizatorzy Konferencji rekomendują publikację w Kwartalniku Nauk o Przedsiębiorstwie (40 p.) zgodnie z wymogami wydawcy ze strony https://econjournals.sgh.waw.pl/KNoP/index

Udział w konferencji jest bezpłatny

prof. Gabriel Główka
Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie

prof. Jerzy Pietrewicz
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Konferencji

prof. Stanisław Łobejko
Menedżer Konferencji

Komitet Organizacyjny Konferencji:
dr hab. Jerzy Pietrewicz, prof. SGH – przewodniczący,
dr hab. Gabriel Główka, prof. SGH
dr hab. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, prof. SGH
dr hab. Roman Sobiecki, prof. SGH
prof. dr hab. Stanisław Kowalczyk, SGH
dr hab. Maria Johann, prof. SGH
dr hab. Jacek Łaszek, prof. SGH
dr hab. Stanisław Łobejko, prof. SGH
dr Marcin Kołtuniak
dr Małgorzata Skrzek-Lubasińska
dr Joanna Waszczuk
mgr Weronika Daniłowska
Ilona Jastrzębska - sekretarz - ijastrz@sgh.waw.pl

Rok 2024 - konferencja na temat „State Owned Enterprises (SOE) we współczesnej gospodarce - nowy fenomen czy zwrot ku przeszłości XIV międzynarodowa konferencja z cyklu Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”

CEL KONFERENCJI

Identyfikacja czynników wpływających na rozwój i funkcjonowanie State Owned Enterprises (SOE):

w różnych krajach;
w różnych sektorach gospodarki;
w wybranych systemach gospodarczych.

Określenie zmian zachodzących obecnie w przedsiębiorstwach z kapitałem państwowym (SOE) oraz ich determinant ze szczególnym
uwzględnieniem tendencji w zakresie ESG i CSR.

State Owned Enterprises (SOE) zgodnie z definicją OECD to każdy podmiot uznany przez prawo krajowe za przedsiębiorstwo, w którym państwo ma własność. Do SOE zaliczane są wszystkie przedsiębiorstwa, które są pod kontrolą państwa, tzn. jest ono właścicielem większości udziałów z prawem głosu lub w inny sposób sprawuje nad nim równoważny stopień kontroli.

ZAGADNIENIA PORUSZONE PODCZAS KONFERENCJI

SESJA I. STATE OWNED ENTERPRISES (SOE) W RÓŻNYCH SYSTEMACH GOSPODARCZYCH: MOTYWY, RÓŻNICE, KIERUNKI ROZWOJU

Czy możliwe jest efektywne realizowanie celów biznesowych w warunkach spełnienia oczekiwań politycznych i społecznych stawianych przed SOE?
Jakie są różnice i podobieństwa w rozwoju SOE w odmiennych systemach gospodarczych?
Przed jakimi wyzwaniami i zagrożeniami stoją SOE w procesie ekspansji zagranicznej? Jakie są podobieństwa i różnice z perspektywy kraju macierzystego i goszczącego?

SESJA II. ZARZĄDZANIE I NADZÓR WŁAŚCICIELSKI W STATE OWNED ENTERPRISES (SOE) W KIERUNKU ESG (ENVIRONMENTAL, SOCIAL AND GOVERNANCE)

W jaki sposób różne grupy interesariuszy przedsiębiorstwa wpływają na konkurencyjność SOE?
Jakie są konsekwencje udziału kapitału państwowego w odniesieniu do charakteru ładu korporacyjnego w SOE?
Czy fakt udziału państwa w strukturze właścicielskiej ma istotny wpływ na transformację środowiskową SOE? Jeśli tak, to na czym on polega?

SESJA III. TRANSPARENTNOŚĆ, EFEKTYWNOŚĆ I SPOŁECZNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ BIZNESU (CSR) W ZARZĄDZANIU STATE OWNED ENTERPRISES (SOE) - NAJLEPSZE PRAKTYKI

Czy, a jeśli tak to w jaki sposób rozwiązania instytucjonalne mają wpływ na osiąganie przez SOE wysokiej pozycji konkurencyjnej na rynku?
W czym się przejawia społecznie odpowiedzialny biznes w praktyce SOE?
Jakie jest miejsce zrównoważonego rozwoju w działalności SOE?
Jakie są motywy i kierunki geograficznej ekspansji polskich SOE?

INFORMACJE ORGANIZACYJNE ORGANIZATOR

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Instytut Rynków i Konkurencji
ul. Madalińskiego 6/8
02-568 Warszawa
Tel.: 22 564 9237, 22 564 9234
e-mail: mariusz.sagan@sgh.waw.pl
https://www.sgh.waw.pl/knop

Zgłoszenie udziału w konferencji (z referatem): do 29 lutego 2024 r.
Nadesłanie referatu: do 30 kwietnia 2024 r.
Dokonanie opłaty konferencyjnej: do 29 lutego 2024 r.
Formularz zgłoszeniowy

Koszt uczestnictwa w formie stacjonarnej: 500 zł
Opłata obejmuje:

udział w konferencji;
opublikowanie rozdziału w monografii naukowej w Oficynie Wydawniczej SGH;
materiały konferencyjne.

Koszt uczestnictwa w formie online: 300 zł
Opłatę należy wnieść na konto:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Al. Niepodległości 162, 02 - 554 Warszawa
PLN: 30 1240 1040 1111 0010 7521 7506
z dopiskiem „nazwisko i imię uczestnika” i nazwą Konferencji „State Owned Enterprises

MIEJSCE KONFERENCJI

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
sala 1B, bud. C
al. Niepodległości 128
02-554 Warszawa

RADA PROGRAMOWA

dr hab. Roman Sobiecki, prof. SGH - przewodniczący
prof. dr hab. Maria Aluchna, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
prof. dr hab. Maciej Bałtowski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
prof. dr hab. Katarzyna Szarzec, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
dr hab. Leszek Bohdanowicz, prof. UŁ
dr hab. Jan Chadam, prof. UMCS
dr hab. Wanda Dugiel, prof. SGH
dr hab. Gabriel Główka, prof. SGH
dr hab. Inż. Małgorzata Jaworek, prof. UMK
dr hab. Piotr Kozarzewski, prof. UMCS
dr hab. Magdalena Mikołajek-Gocejna, prof. SGH
dr hab. Teresa Pakulska, prof. SGH
dr hab. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, prof. SGH
dr hab. Igor Postuła, prof. UW
dr hab. Ewelina Szczech-Pietkiewicz, prof. SGH

KOMITET ORGANIZACYJNY

dr Mariusz Sagan – przewodniczący
dr hab. Dorota Ciesielska-Maciągowska, prof. SGH
dr hab. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, prof. SGH
dr hab. Teresa Pakulska, prof. SGH
dr Katarzyna Bentkowska
dr Joanna Korpus
dr Anna Zarzycka
mgr Arkadiusz Zalewski
Ilona Jastrzębska

Rok 2023 - konferencja na temat „Bezpieczeństwo żywnościowe świata w trzeciej dekadzie XXI w. ” termin konferencji 16.03.2023 r.

Accordion content 1.

Rok 2022 - konferencja na temat „Inwestycyjne wybory przedsiębiorstw w warunkach nowej transformacji gospodarczej” termin konferencji 10.03.2022 r.

Relacja z XII konferencji naukowej
z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”
nt. „Inwestycyjne wybory przedsiębiorstw w warunkach nowej transformacji gospodarczej”.
(on-line MS Teams)
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie,
Warszawa dn. 10.03.2022 r.
W dniu 10 marca 2022 roku odbyła się XII konferencja naukowa z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce” nt. „Inwestycyjne wybory przedsiębiorstw w warunkach nowej transformacji gospodarczej”. Konferencja zorganizowana została w ramach obchodów 115-lecia Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Organizatorem konferencji był Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Konferencja miała charakter ogólnokrajowy i zgromadziła przedstawicieli z wiodących ośrodków naukowych i akademickich.
Celem Konferencji było pogłębione rozpoznanie wyzwań stojących przed przedsiębiorstwami w warunkach przyspieszonych zmian gospodarczych i społecznych, wywołanych nowymi formami konkurencji, upowszechnianiem cyfryzacji, zastosowaniem potencjalnie przełomowych technologii na różnych obszarach globalnej gospodarki oraz wyzwań wynikających z implementacji zasad zrównoważonego rozwoju. Uwaga organizatorów i uczestników konferencji poświęcona została również analizie następstw pandemii wirusa Sars-Cov2 Covid-19. Wieloaspektowa analiza tych zagadnień miała na celu poszerzenie wiedzy nt. zmieniających się uwarunkowań, procesów i mechanizmów rynkowej konkurencji. Nieoczekiwana na etapie planowania konferencji agresja zbrojna Federacji Rosyjskiej na niepodległą Ukrainę stała się również jednym z najważniejszych wątków i jednocześnie kontekstem dyskusji naukowej dot. wyborów inwestycyjnych.
W formule i programie organizacyjnym konferencji uwzględniono aktywny udział praktyków biznesu, których zaproszenie do dyskusji panelowej umożliwiło wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy pracownikami świata nauki i biznesu. W ostatniej części konferencji organizatorzy zaplanowali aktywny udział młodych adeptów nauki (m.in. doktorantów Szkoły Doktorskiej SGH) w dedykowanym ku temu dyskusji panelowej. Poszczególne sesje konferencji zostały poświęcone następującej tematyce: 1) Kluczowe obszary transformacji gospodarki - zmiana czy przełom? 2) Współczesne inwestowanie w przyszłość (dyskusja panelowa z udziałem praktyków biznesu); oraz 3) Wartość dodana zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie (panel z udziałem doktorantów). Sesje panelowe poprzedzone zostały wystąpieniem wprowadzającym prof. dr hab. Mariana Goryni, prof. zw. UE w Poznaniu, wielokrotnego Rektora Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu (2008-2016), obecnego Prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, w zespole z dr Magdaleną Śliwińska z UE w Poznaniu (Instytut Gospodarki Międzynarodowej).
W krótkim wprowadzeniu organizacyjnym, głos zabrał menadżer konferencji, dr hab. Jerzy Witold Pietrewicz, prof. SGH, kierownik Zakładu Analizy Rynków i Konkurencji, który powitał wszystkich gości i wyraził satysfakcję z faktu, że obecna konferencja jest realizowana w ramach obchodów 115 rocznicy istnienia Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Profesor J.W. Pietrewicz skierował słowa powitania do szczególnego gościa i uczestnika konferencji prof. dr hab. Mariana Goryni, powitał przedstawicieli władz akademickich SGH w Warszawie, J. M. Rektora SGH dr hab. Piotra Wachowiaka, prof. SGH, obecnego prorektora SGH ds. rozwoju i dyrektora Instytutu Rynków i Konkurencji dr hab. Romana Sobieckiego, prof. SGH, Dziekana Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie dr hab. Gabriela Główkę, prof. SGH, jak również gorąco powitał zaproszonych praktyków biznesu i wszystkich uczestników konferencji.
Konferencję zainaugurował J.M. Rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie dr hab. Piotr Wachowiak, prof. SGH, który w pierwszej kolejności zwrócił uwagę na ostatnie wydarzenia i niezwykle trudną sytuację wynikającą z agresji Federacji Rosyjskiej na niepodległą Ukrainę, wyrażając słowa ubolewania, solidarności jak również nadziei: „w imieniu władz i całej społeczności akademickiej SGH wyrażam swój bunt i dezaprobatę wobec bezprecedensowej napaści Federacji Rosyjskiej na niepodległą Ukrainę, wyrażamy nie tylko wsparcie ale podejmujemy również szereg działań żeby pomóc naszym przyjaciołom z Ukrainy w tej niezwykle trudnej sytuacji”. J.M. Rektor SGH wyraził również nadzieję, że zaistniała sytuacja nie potrwa długo, a osoby odpowiedzialne za agresję, zostaną pociągnięte do odpowiedzialności. Rektor Piotr Wachowiak zwrócił uwagę na aktualność i znaczenie tematyki konferencji, podkreślając wagę tematu pierwszej sesji panelowej dot. transformacji sektora energetycznego w kontekście zmieniających się nowych uwarunkowań geopolitycznych. „Uwarunkowania, w których się znajdujemy obecnie będą miały niewątpliwie duży wpływ na sytuację nie tylko samej Ukrainy, ale całej Europy i całego świata”. Rektor zwrócił również uwagę na tematykę wystąpienia wprowadzającego i zasłużoną postać prof. dr hab. Mariana Goryni, odnosząc się do specjalizacji naukowej i dorobku pierwszego prelegenta, podkreślając znaczenie tego wystąpienia w kontekście tematu konferencji, życząc wszystkim uczestnikom ożywionej i owocnej dyskusji.
Następnie głos zabrał dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, dr hab. Gabriel Główka, prof. SGH, który nawiązując do tematyki i celów konferencji, zwrócił uwagę na rosnące znaczenie tematu inwestowania w kontekście aktualnych wydarzeń. Obecne uwarunkowania „istotnie zmieniają motywację przedsiębiorców, rzucają nowe spojrzenie na procesy inwestowania, m.in.: zmiany w strukturze i kierunkach eksportu, zmiany związane z przerwaniem łańcuchów dostaw czy zmiany wynikające z gwałtownego wzrostu stóp procentowych”. Przemiany te mają i będą miały swoje konsekwencje w krótkim, jak również średnim i długim okresie.
W imieniu organizatorów głos zabrał prorektor SGH ds. rozwoju, dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji, dr hab. Roman Sobiecki, prof. SGH. Rektor R. Sobiecki zwrócił uwagę na główny kontekst tematu konferencji, która wpisuje się w szerzej rozumianą problematykę zrównoważonego rozwoju. „Zrównoważony rozwój jest obecnie definiowany w kategoriach ekonomicznych, społecznych i ekologicznych” i jak zauważył profesor R. Sobiecki „istnieje potrzeba poszerzenia tej formuły, w kontekście ostatnich wydarzeń, o aspekt polityczny”. Rektor zwrócił również uwagę na problem „trwałości” i „zmienności” rozwoju, zapowiadając pierwszych prelegentów i zwracając się z prośbą do prof. dr hab. Mariana Goryni i pani dr Magdaleny Śliwińskiej o nakreślenie kontekstu „nowej transformacji gospodarczej”.
Wystąpienie wprowadzające: Umiędzynarodowienie biznesu a wymogi zrównoważonego rozwoju
Wystąpienie rozpoczął profesor M. Gorynia, który na wstępie odwołał się do prowadzonych w okresie minionych dwóch lat badań, dotyczących ekonomicznych skutków pandemii wirusa Sars-Cov2, nadziei jakie były wiązane z możliwością powrotu to tzw. „normalności”, stopniowego pokonania zarówno samej pandemii jak i jej skutków. „Mimo negatywnych skutków, pandemia przyniosła również wiele pozytywnych zmian (pracy na odległość, możliwość prowadzenia wykładów czy konferencji on-line), z których chętnie korzystamy”. Pandemia stała się również pewnego rodzaju katalizatorem sprzyjającym zmianie podejścia na zrównoważony w prowadzeniu biznesu międzynarodowego. Profesor M. Gorynia odwołał się do dwóch kategorii racjonalności, które są często traktowane jako przeciwstawiane tj. „racjonalności indywidulanej” i „racjonalności globalnej”. Racjonalność globalną prof. M. Gorynia zdefiniował jako „długotrwałą, całościową, empatyczną, która bierze pod uwagę dobro zarówno obecnych jak i przyszłych pokoleń. Ustąpienie pandemii stwarza dobry klimat do tego, abyśmy jako cywilizacja w większym stopniu myśleli o racjonalności globalnej i o tym, co nazywamy tzw. dobrem wspólnym. To wszystko jest względnie dobrze opisane przez koncepcję, którą nazywamy trwałym lub zrównoważonym rozwojem wg ONZ i niezależnie od ostatnich wydarzeń, powinniśmy iść w tym kierunku”. W dalszej części prof. M. Gorynia wskazał na możliwość powiązania wybranych priorytetów zrównoważonego rozwoju z wybranymi zasadami ekspansji międzynarodowej. „Przedsiębiorstwa mogą realizować strategie ekspansji poprzez różne formy (od form podstawowych takich jak eksport, poprzez różne formy kooperacji po tworzenie filii i zagraniczne inwestycje bezpośrednie) i można przeprowadzić badanie zgodności, dla każdej firmy która realizuje strategię ekspansji zagranicznej, w jakich obszarach metody rozwoju są zgodne lub nie są zgodne z celami zrównoważonego rozwoju”.
Nawiązując do wydarzeń z ostatnich tygodni, prof. M. Gorynia odwołał się m.in. do artykułu prasowego (z dn. 9.03.2022, Rzeczpospolita) pt. „Wojenne przebudzenie Zachodu”, stwierdzając m.in., że „największy błąd jaki został popełniony, to odłożenie spraw bezpieczeństwa i nadmierne skupienie uwagi na dyskusji dot. ideologii i obyczajów. Uśpiło to naszą czujność, odłożyliśmy sprawy ekonomiczne, zaniechaliśmy kwestię bezpieczeństwa m.in. niedostatecznej dywersyfikacji surowców energetycznych. Aby się przebudzić, musieliśmy zapłacić wysoką cenę jaką jest wojna”. Profesor M. Gorynia zwrócił również uwagę na błędy prognozy, takie jak m.in. niedoszacowanie zagrożenia wojną, niedoszacowanie zdolności Zachodu dot. kolektywnego działania i nałożenia silnych sankcji, oraz niedocenienie determinacji Ukrainy w walce o swoją niepodległość jaką obserwujemy. Skutkiem tego późnego przebudzenia się Zachodu będą również wysokie koszty ekonomiczne, związane z 1) nieuniknionym spadkiem dobrobytu (m.in. spadek PKB) w skali całego świata, wraz z konsekwencjami globalnymi; 2) eskalacją wydatków na obronność; oraz 3) opóźnieniem w osiągnięciu efektów polityki klimatycznej i środowiskowej. „Perspektywa racjonalności globalnej, odsunięta na skutek wcześniejszych działań pandemii Covid-19, na skutek działań wojennych znów się oddala”. W końcowej części wystąpienia, profesor M. Gorynia, sformułował dwa pytania, które w ocenie prelegenta mają obecnie kluczowe znaczenie w rozwiązaniu najważniejszych problemów: „jak doprowadzić do inkluzji Rosji do wspólnoty międzynarodowej, do tego co nazywamy demokratycznym Zachodem?” oraz „jak odbudować Ukrainę?”.
Kontynuując temat wystąpienia wprowadzającego, głos zabrała pani dr Magdalena Śliwińska, która zwróciła uwagę na dotychczasowe wyzwania ekonomiczne, społeczne i środowiskowe jak również na nową perspektywę (w obliczu wojny) i wyzwania z jakimi musimy się mierzyć. „Abstrahując od skutków obecnej sytuacji i możliwych scenariuszy rozwoju, wszystkie cele zrównoważonego rozwoju pozostają aktualne, natomiast ich realizacja może ulec opóźnieniu”. Rodzi się pytanie: „czy cele związane z realizacją zrównoważonego rozwoju powinny być osiągane odgórnie, poprzez regulacje, czy też powinny być pozostawione siłom rynkowym i stać się przedmiotem konkurencji pomiędzy przedsiębiorstwami?”. Przykładami takich regulacji mogą być m.in.: 1) unijny pakiet aktów prawnych „Fit for 55” dotyczący osiągnięcia neutralności klimatycznej w 2050 r., 2) zaostrzanie norm ochrony środowiska, 3) dyrektywna UE o zamówieniach publicznych z 2014 r. czy 4) Modern Slavery Act 2015 (dyrektywa brytyjskiego parlamentu dot. uwzględniania praw człowieka w całych łańcuchach dostaw). Ustawa parlamentu brytyjskiego obejmuje obowiązek wykazania przez producentów dóbr finalnych, że na żadnym etapie produkcji nie korzystano np. z pracy przymusowej (m.in. kobiet i dzieci) i że nie miał miejsca proceder handlu ludźmi. Obecnie na forum UE toczy się debata, w jaki sposób takie regulacje wdrożyć na poziomie całej UE i wszystkich państw członkowskich. „Regulacje te nie są w stanie zapewnić realizacji założeń zrównoważonego rozwoju we wszystkich obszarach i to rodzi pewną przestrzeń w procesach konkurencji, gdzie firmy wykorzystują w różnym zakresie wybrane narzędzia implementacji zrównoważonego rozwoju, wprowadzając na rynek m.in. produkty zrównoważone, które w coraz większym stopniu stają się ważnym czynnikiem budowy pozycji konkurencyjnej. Zakres działań podejmowanych przez przedsiębiorstwa jest zróżnicowany i działania te mogą dotyczyć zarówno modelu rozwoju przedsiębiorstwa, jak i procesów zaopatrzenia i produkcji, czy samego certyfikowania produktów. Są też firmy, które opracowują i wdrażają własne systemy zarządzania oparte na zasadach zrównoważonego rozwoju. Wprowadzając na rynek produkty zrównoważone oraz działając w sposób zrównoważony, same firmy stwarzają nową przestrzeń produktów i rynków zrównoważonych. W warunkach współistnienia różnych działań i systemów o charakterze zrównoważonym, rodzą się pytania m.in. o skuteczność poszczególnych działań i systemów oraz „w jakim stopniu powinny być one regulowane odgórnie a w jakim zakresie powinny pozostać przedmiotem konkurencji”.
W dalszej części prezentacji dr Magdalena Śliwińska zwróciła m.in. uwagę na najważniejsze ujęcia definicyjne: produktów i rynków zrównoważonych, modele zrównoważonego biznesu, rolę certyfikatów zrównoważonych, rosnącą ilość własnych programów zrównoważonych (programy autorskie realizowane przez przedsiębiorstwa), jak również na wskaźniki i mierniki zrównoważonego biznesu – jako punkt wyjścia w analizach dotyczących skuteczności działań różnych instrumentów zrównoważonego rozwoju. „Jako rynki zrównoważone uważa się takie, które uwzględniają potrzeby bądź przyczyniają się do ochrony środowiska i do poprawy warunków życia najuboższych uczestników rynku”. Doktor M. Śliwińska odniosła się do koncepcji „słabego zrównoważenia”, „który w równym stopniu uwzględnia aspekty ekonomiczne, środowiskowe i społeczne” oraz koncepcji „silnego zrównoważenia (Giddings, 2002)”, „która podkreśla rolę zakorzenienia społeczeństwa w środowisku naturalnym, oraz zakorzenienia gospodarki w społeczeństwie”, która jednocześnie wskazuje na wagę jaka powinna być przypisana poszczególnym obszarom (w pierwszej kolejności środowisko naturalne, następnie społeczeństwo oraz gospodarka). „Rynki zrównoważone są to rynki „przyczyniające się” do potrzeby ochrony środowiska i poprawy warunków życia, a nie tylko „uwzględniające” te potrzeby”.
W dalszej kolejności dr M. Śliwińska zwróciła uwagę na bliskoznaczność pojęć rynków „zrównoważonych”, „etycznych” oraz „sprawiedliwych” oraz na najważniejsze determinanty rynków zrównoważonych. Granice rynków zrównoważonych można zdefiniować z jednej strony poprzez „cechy i przeznaczenie produktów” a z drugiej strony poprzez „odpowiedzialną produkcję i dystrybucję”. Drugi wymiar definiowania rynków zrównoważonych jest powiązany ze strategią przedsiębiorstw i obranego przez nie modelu biznesu. Na przeciwległych biegunach mamy również „systemy certyfikacji kryteriów zrównoważonego rozwoju”, które stanowią źródło transformacji przedsiębiorstw w kierunku zrównoważonym, a z drugiej strony przedsiębiorstwa „born sustainables”, które podporządkowują cały cel swojego istnienia celom zrównoważonego rozwoju.
W dalszej części dr M. Śliwińska zwróciła uwagę na determinanty, które pozwalają nakreślić „granice” produktów i rynków zrównoważonych oraz lepiej zdefiniować ich istotę, jak również determinanty te mogą odegrać istotną rolę w procesie analizy produktów i rynków zrównoważonych oraz w ocenie skuteczności działań o charakterze zrównoważonym. W końcowej części wystąpienia, pani dr M. Śliwińska wskazała przykłady przedsiębiorstw i działań na rzecz zrównoważonego rozwoju, które wskazują na różne obszary i instrumenty implementacji zrównoważonego rozwoju, jak również za różnicowany zakres wykorzystania tych narzędzi w przedsiębiorstwach. Prezentowane przedsiębiorstwa to m.in. „born sustainables”: GEPA, Fairtrade Original, Tony Chocolonely, Fairafric, Gebana czy 3Freunde.
W konkluzjach wystąpienia dr M. Śliwińska stwierdziła m.in.: „przedsiębiorstwa posiadają potencjał inicjowania działań na rzecz zrównoważonego rozwoju i pozostawienie pewnej przestrzeni w tym obszarze może przyczynić się do ciągłego podnoszenia poprzeczki w obszarze inicjatyw i działań o charakterze zrównoważonym. Potrzebna jest również ingerencja państwa m.in. w obszarze działań na rzecz podnoszenia świadomości społecznej i wspierania oddolnych inicjatyw społeczno-gospodarczych. Uwzględniając możliwe skutki inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę, rola społecznych aspektów w działaniach na rzecz zrównoważonego rozwoju może wzrastać, jak również możliwe jest przyśpieszenie transformacji energetycznej Europy ze względu na konieczność szybszego uniezależnienia się od importu surowców energetycznych z Rosji”.
Sesja I - Kluczowe obszary transformacji gospodarki – zmiana czy przełom?
Sesję panelową poprowadził dr hab. Roman Sobiecki, Prorektor SGH ds. rozwoju i dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji. Rektor R. Sobiecki nawiązał do obecnych uwarunkowań i wcześniejszych wystąpień nt. przyśpieszonej transformacji energetycznej, nakreślając potrzebę transformacji gospodarki i jednocześnie zwracając uwagę na konieczność poszukiwania pozytywnych i konstruktywnych rozwiązań w kontekście obecnych i nowych wyzwań ekonomicznych i geopolitycznych. Rektor R. Sobiecki przedstawił prelegentów sesji panelowej: dr hab. Katarzynę Śledziewską, prof. UW (dyrektor zarządzającą DELab Uniwersytet Warszawski); dr hab. Dorotę Niedziółkę, prof. SGH (Kierowniczkę Katedry Geografii Ekonomicznej, Dziekan Studium Magisterskiego); dr hab. Lecha Kurklińskiego, prof. SGH (Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji). Dokonując wprowadzenia prowadzący sesję sformułował pytania jako przyczynek do dyskusji: “jakie są wyznaczniki przeciętnego standardu cyfrowej gospodarki?” oraz “jaka jest pozycja Polski i polskich przedsiębiorstw na mapie cyfrowej transformacji?”.
Jako pierwsza głos zabrała dr hab. Katarzyna Śledziewska, prof. UW (dyrektor zarządzającą DELab UW), która na wstępie powiązała termin cyfryzacji z innowacjami i technologiami cyfrowymi, zwróciła uwagę na najważniejsze etapy rozwoju i implementacji technologii cyfrowych począwszy od upowszechniania się pierwszych komputerów i Internetu po obecną 4 rewolucję przemysłową. Zwracając uwagę na wyróżniki 4 rewolucji przemysłowej, prof. K. Śledziewska wskazała m.in. na coraz szerszą implementację technologii cyfrowych, zdolności komunikacji urządzeń i technologii, rozwój algorytmów uczących się i systemów sztucznej inteligencji, zdolności analityczne systemów, możliwości budowy wzorców, predykcji i wykorzystania informacji. “Transformacja cyfrowa przedsiębiorstw oznacza szerszą implementację technologii cyfrowych w działalności przedsiębiorstwa, kiedy zmienia sposób organizowania działalności, zarządzania firmą, kiedy prowadzi do nowych modeli biznesowych” (m.in. wpływa na procesy automatyzacji i autonomizacji procesów biznesowych, jak również, kiedy zmienia relacje z otoczeniem). “Podczas efektywnej transformacji cyfrowej za zmianą technologiczną muszą podążać zmiany organizacyjne i procesowe”. Zmiana procesowa odnosi się również do integracji pionowej i poziomej, procesów i systemów i “aby dokonać tych zmian, trzeba zacząć od zmiany strategii”. Ważnym “elementem transformacji są też sami pracownicy i ich kompetencje, które również muszą ulegać zmianie”.
W dalszej części wystąpienia, prof. K. Śledziewska nawiązała do danych Eurostatu nt. stopnia ucyfrowienia przedsiębiorstw. Z danych tych wynika relatywnie niski poziom ucyfrowienia polskich przedsiębiorstw, w szczególności przedsiębiorstw małych i średnich. Małe przedsiębiorstwa polskie o wysokim lub bardzo wysokim stopniu ucyfrowienia stanowią zaledwie 9 proc. tej populacji przedsiębiorstw, co plasuje je na 22 miejscu w Europie i znacznie poniżej średniej (jako punkt odniesienia, liderem rankingu jest tutaj Finlandia, gdzie ilość małych przedsiębiorstw o wysokim lub bardzo wysokim poziomie ucyfrowienia sięga 41 proc.). Średnie przedsiębiorstwa w Polsce o wysokim lub bardzo wysokim stopniu ucyfrowienia stanowią zaledwie 19 proc. co daje 20 pozycję poziomu ucyfrowienia tej kategorii przedsiębiorstw wśród krajów europejskich. Nieco lepiej kształtuje się poziom ucyfrowienia dużych przedsiębiorstw (51 proc. z nich można uznać za wysoko ucyfrowione, co pozycjonuje je na 10 miejscu w Europie i jednocześnie na poziomie średniej europejskiej. Profesor K. Śledziewska zwróciła uwagę na fakt, że kluczową rolę w gospodarce pełnią małe przedsiębiorstwa a poziom ich ucyfrowienia można uznać jako bardzo niski. Znacznie “wyższy poziom ucyfrowienia dużych przedsiębiorstw wynika m.in. z faktu dużej skali zagranicznych inwestycji bezpośrednich w Polsce oraz ma związek z wysokim stopniem powiązania tych przedsiębiorstw z międzynarodowymi łańcuchami dostaw, co wymusza i przyśpiesza procesy ich transformacji cyfrowej”.
Skupiając uwagę na najbardziej innowacyjnych technologiach cyfrowych, do których należą m.in.: 1) analiza dużych zbiorów danych “Big Data”, 2) korzystanie z przynajmniej jednego systemu sztucznej inteligencji “AI”, 3) inwestowanie “w chmurę” oraz 4) korzystanie z urządzeń “Internetu Rzeczy” (IoT) – możemy powiedzieć, że polskie przedsiębiorstwa również nie implementują tych technologii w tak dużym zakresie jak czołowe przedsiębiorstwa europejskie. Porównując zakres implementacji w/w technologii, polskie przedsiębiorstwa zajmują kolejno (wg wskazanych powyżej rozwiązań technologicznych) 22, 21, 24 i 16-ste miejsce wśród przedsiębiorstw europejskich. Oznacza to m.in., że: 1) 8 proc. polskich przedsiębiorstw korzysta z analizy dużych zbiorów danych, 2) 4 proc. polskich przedsiębiorstw korzysta z przynajmniej jednego systemu sztucznej inteligencji, 3) 24 proc. polskich przedsiębiorstw inwestuje “w chmurę”, oraz 4) 17 proc. polskich przedsiębiorstw korzysta z urządzeń bazujących ba technologiach “IoT” – co oznacz, że “daleko nam do europejskich liderów”.
W dalszej kolejności wystąpienia prof. K. Śledziewska zwróciła m.in. uwagę na problematykę cyber-bezpieczeństwa i relatywnie niewielki zakres stosowania środków bezpieczeństwa, oraz niewielki (marginalny wręcz) zakres ubezpieczeń przeciw incydentom cyberprzestępczości w polskich przedsiębiorstwach. Prof. K. Śledziewska poświęciła szczególną uwagę zagadnieniu pracy ludzkiej, automatyzacji i autonomizacji pracy i procesów, współpracy człowieka z maszynami i urządzeniami, rosnące znaczenie “aktywności hybrydowych” w procesach transformacji cyfrowej przedsiębiorstw oraz zwróciła uwagę na rosnące znaczenie pracowniczych “kompetencji cyfrowych związanych z obsługą aktywności hybrydowych i wykorzystaniem systemów sztucznej inteligencji”. “Technologie cyfrowe będą zastępowały pracę ludzką w wielu obszarach, ale też będą tworzyły nowe obszary wymagające nowych kompetencji, w szczególności dot. współpracy człowieka z nowymi systemami” (m.in. analityki danych czy sztucznej inteligencji).
Zawracając uwagę na poziom rozwoju kompetencji cyfrowych, jesteśmy w “ogonie” krajów europejskich. Z badań Eurostatu wynika, że mamy znacznie niższy poziom opanowania kompetencji cyfrowych wśród pracowników w wieku 35+, w relacji do pracowników przedsiębiorstw z innych krajów europejskich. Analizując poziom rozwoju kompetencji cyfrowych w kontekście poziomu wykształcenia, również kształtuje się on na relatywnie niskim poziomie we wszystkich grupach wiekowych na tle innych krajów UE. 78 procent pracowników z wyższym wykształceniem posiada “podstawowe” umiejętności cyfrowe, jednak jest to wciąż niski odsetek (również na tle innych krajów) ponieważ w badaniu chodzi o elementarne umiejętności obsługi podstawowych urządzeń IT. “Zmiana tej sytuacji jest istotnym wyzwaniem dla całego systemu edukacji w Polsce”. Wyniki badań nie są też optymistycznie, jeśli spojrzymy na kwalifikacje cyfrowe pracowników umysłowych z sektorów non-ICT oraz pracowników fizycznych, ponieważ w obu grupach nasi pracownicy znajdują się odpowiednio na 23 i 21 miejscu w UE. Przy tak niskim poziomie rozwoju kompetencji cyfrowych, ważną rolę mogą odgrywać szkolenia, jednak tutaj również nie jesteśmy liderem. Na szczególną uwagę zasługuje bardzo mała ilość szkoleń realizowana w małych i średnich przedsiębiorstwach (co pozycjonuje naszych pracowników MSP na 19 i 20 miejscu w UE). Nieco lepiej kształtuje się sytuacja w dużych przedsiębiorstwach (tutaj zajmujemy 11 miejsce wśród badanych krajów). Pozytywnym aspektem może być sam wzrost liczby szkoleń zarówno w małych i średnich jak i dużych przedsiębiorstwach (wzrost na poziomie od 4 do 7 pp.).
W następnej kolejności głos zabrała dr hab. Dorota Niedziółka, prof. SGH, która została poproszona przez prowadzącego sesję prof. R. Sobieckiego o nakreślenie etapu rozwoju transformacji energetycznej w Polsce. Rektor R. Sobiecki nawiązał również do związków między “transformacją energetyczną” i “transformacją cyfrową”, jako “procesów współzależnych” i nawiązał do pytań sesji panelowej sformułowanych w odniesieniu do tego zagadnienia: 2) czy choć kosztowna, transformacja energetyczna może stać się kołem zamachowym polskiej gospodarki? Na jakich obszarach firmy polskiego sektora energetycznego sytuują swoje przewagi konkurencyjne? oraz Czy agresja zbrojna Federacji Rosyjskiej na Ukrainę będzie miała wpływ na kierunki transformacji energetycznej?
Na wstępie swojego wystąpienia prof. D. Niedziółka zwróciła uwagę na fakt, że transformacja energetyczna jest procesem o szerokim wachlarzu działań, które dotyczyć mogą m.in.: 1) zmiany nośników energii pierwotnej (wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej i cieplnej); 2) działań polegających na zwiększeniu efektywności energetycznej produkcji, 3) działań polegających na oszczędzaniu i efektywnym wykorzystaniu wyprodukowanej energii wtórnej, jak również 4) wprowadzania rozwiązań, dzięki którym wytwarzanie energii będzie bardziej racjonalne. Następnie prof. D. Niedziółka zwróciła uwagę na znaczenie procesów transformacji energetycznej, sektora o charakterze infrastrukturalnym, “które w istotnym stopniu przyczyniają się do wzrostu konkurencyjności gospodarek”. W dalszej kolejności prof. D. Niedziółka wskazała na obecne najważniejsze uwarunkowania procesów transformacji energetycznej, które mają wpływ na kierunki inwestycji, zwracając m.in. uwagę na: 1) zmiany klimatyczne i środowiskowe; 2) ograniczenia dostępu do nośników energii (wielkość zasobów jak i ich geograficzne rozmieszczenie); 3) zmieniające się ceny surowców i nośników energii; 4) “aspekt cywilizacyjny” (ok. 800 mln osób na świecie wciąż nie posiada dostępu do energii wtórnej, “aspekt cywilizacyjny to również rosnąca ilość ludności i konieczność zaspokajania rosnących potrzeb energetycznych”); 5) powiązania historyczne i ekonomiczne w handlu surowcami, które uwarunkowały pewien obraz Polski i świata: “rynki te zostały ukształtowane w określony sposób z dominacją udziału węglowodorów” (w ujęciu historycznym, to m.in. szansa na rozwój motoryzacji w drugiej połowie XX w.); 6) obecne wyzwania: środowiskowe i klimatyczne, oraz nowe wyzwania o charakterze i znaczeniu politycznym (odnosząc się m.in. do obecnej sytuacji wojny na Ukrainie); 7) zróżnicowaną efektywność poszczególnych nośników energii, oraz 8) potrzebę szerszej dywersyfikacji i uniezależnienia się od surowców Rosji.
Odnosząc się do pytania “czy transformacja energetyczna będzie kosztowna”, prof. D. Niedziółka stwierdziła: “transformacja energetyczna będzie bardzo kosztowna w Polsce z wielu powodów”. Jako przyczyny wysokich kosztów, profesor wskazała: 1) niekorzystnie ukształtowany “energy mix” z dominującym udziałem węglowodorów (głównie węglu kamiennym); 2) wiek dotychczasowej infrastruktury (m.in. elektrowni), których modernizacja może być bardzo kosztowna a budowa nowych jednostek wytwórczych wymagająca jeszcze większych nakładów inwestycyjnych; 3) bardzo wysokie koszty rozwoju energetyki jądrowej; 4) kosztowny i czasochłonny proces rozwoju OZE (wraz z ich infrastrukturą). “Pewne założenia zostały już sformułowane w polityce dotyczącej 2040 roku, m.in. jak ten proces będzie realizowany, określone zostały szacunki co do kosztów na poziomie 1,6 bln PLN. Kwota ta jest ogromna, ale trzeba również pamiętać o tym, że w konsekwencji inwestycje te będą dotyczyły w pewnym stopniu wszystkich sektorów gospodarki (głównie zmian w transporcie, wzrost udziału elektromobilności, alternatywnych paliw, rozwoju transportu kolejowego i miejskiego w dużych aglomeracjach miejskich)”.
W dalszej części wystąpienia, prof. D. Niedziółka odniosła się do pytania, które dotyczyło oceny wpływu inwestycji w sektorze energetycznym na rozwój gospodarczy, stwierdzając, że “transformacja sektora będzie miała bardzo duży wpływ na rozwój gospodarczy, ponieważ stworzy przestrzeń dla nowych form aktywności gospodarczej, rozwoju inicjatyw oddolnych, lokalnych, samorządowych i przedsiębiorczych, dla wszystkich tych podmiotów, które będą chciały wejść na te rynki”. Są to m.in. rynki magazynowania energii, aktywności związane z wykorzystaniem technologii IT (np. w celu przewidywania zapotrzebowania na energię), oraz przestrzeń do tworzenia nowych form działalności produkcyjnej i usługowej. W wielu tych obszarach polscy przedsiębiorcy i usługodawcy posiadają przewagi konkurencyjne, dlatego pojawia się coraz więcej firm i startup-ów (m.in. car sharing, rynki energii elektrycznej i cieplnej, pompy ciepła). Duże nadzieje można również wiązać z rynkiem OZE, który sam w sobie stwarza dużą przestrzeń dla nowych podmiotów i nowych form działalności. “Rynek ten jest rynkiem rozwijającym się, rozwijają się nowe technologie na coraz większą skalę, co przyczynia się do redukcji kosztów, poprawy konkurencyjności oraz zmniejszającej się dominacji przedsiębiorstw z CHRL (m.in. producentów komponentów, podzespołów i oprogramowania, które w coraz większym zakresie mogą być wytwarzane w Polsce)”.
W końcowej części wystąpienia, prof. D. Niedziółka nawiązała do kontekstu politycznego i agresji zbrojnej Federacji Rosyjskiej na niepodległą Ukrainę, zwracając uwagę na widoczne już konsekwencje tej wojny, szybko rosnące ceny surowców energetycznych i działania polityczne, które już podejmowane w tym obszarze, prawdopodobnie rozszerzane, będą miały istotny wpływ na transformację energetyczną. “Działania, które już zostały podjęte, dotyczące dywersyfikacji dostaw i wspólnej polityki zaopatrzenia w wybrane (deficytowe) surowce energetyczne, rodzą również pytania dotyczące powrotu do unii energetycznej, unii gazowej, czy odstąpienia od inwestycji Nord Stream II. Użycie surowców energetycznych i systemów ich infrastruktury (gazociągów i rurociągów), jako broni lub narzędzia reperkusji (np. za sankcje lub zajęcie określonego stanowiska w tym konflikcie) skłaniają do bardziej radykalnych, zdecydowanych i szybszych decyzji i działań na rzecz osłabienia tej broni i osłabienia potencjalnych negatywnych skutków jej wykorzystania”. Profesor D. Niedziółka zwróciła również uwagę opłacalność różnych źródeł energii, powiązanie wybranych cen surowców (głównie ropy naftowej i gazu) oraz wpływ wybranych surowców energetycznych na poziom kosztów i konkurencyjność systemową gospodarki.
Nawiązując bezpośrednio do wystąpienia prof. D. Niedziółki, głos zabrał prowadzący dyskusję prof. R. Sobiecki, który podnosząc aspekt bezpieczeństwa, nawiązał do “kosztów transformacji, które są nieuniknione i które trzeba ponieść, aby to bezpieczeństwo zwiększyć”. Profesor zwrócił również uwagę na “pewną konkurencyjność składników zrównoważonego rozwoju”, “aby respektować wymogi środowiskowe musimy pogodzić się z tym, że nośniki energii będą droższe” i “poziom dobrobytu na pewno się obniży” (nawiązując tutaj do wcześniejszego wystąpienia prof. M. Goryni). “Z każdego kryzysu należy wyciągać również pozytywne wnioski: kryzys energetyczny z jakim mieliśmy do czynienia w latach 70-tych zaowocował m.in. zwróceniem większej uwagi na oszczędności i jest to jeden z kierunków transformacji, o których mówiła pani prof. D. Niedziółka”.
Kontynuując, prof. R. Sobiecki również powiedział “Mówiąc o kluczowych obszarach transformacji nie sposób nie powiedzieć o sektorze finansowym, (…) finanse są krwioobiegiem gospodarki i zapewniają sprawne funkcjonowanie systemu finansowego. Są to zarówno koszty funkcjonowania systemu finansowego, jak również koszty transakcyjne w gospodarce” powiedział Rektor R. Sobiecki i zwrócił się do prof. Lecha Kurklińskiego z pytaniem wprowadzającym do kolejnych obszarów dyskusji panelowej: “czy dokonująca się transformacja technologiczna sektora finansowego ma szansę zmniejszyć koszty transakcyjne w gospodarce?” oraz “jakie są główne kierunki inwestycji związanych z technologiczną transformacją sektora finansowego?”.
Na wstępie wystąpienia Prof. Lech Kurkliński nawiązał do wcześniejszego wystąpienia prof. D. Niedziółki zwracając uwagę ma silny wzrost wartości jednostek funduszy ETF powiązanych z odnawialnymi źródłami energii: “przed wojną ta inwestycja przynosiła straty na poziomie 17 proc. a w wyniku działań wojennych już jest na tzw. plusie”. Dokonując wprowadzenia do tematu transformacji sektora finansowego, prof. L. Kurkliński zwrócił uwagę na kluczowe znaczenie “cyfryzacji, która zmienia zarówno zachowania konsumentów jak i sposób działania podmiotów”, tych “tradycyjnych”, którzy stoją przed wyzwaniem zmiany swojego modelu biznesowego, jak i “nowych” graczy. Profesor L. Kurkliński nawiązał do “Deklaracji Niepodległości Cyberprzestrzeni” (World Economic Forum, Davos 1996), która stanowi punkt wyjścia do swobody wypowiedzi w Internecie w skali globalnej ze swoimi konsekwencjami pozytywnymi i negatywnymi. Ekonomiczne konsekwencje wolności w cyberprzestrzeni to m.in.: 1) zwycięzca bierze wszystko: “nastawienie na koncentrację, dominują oligopole i monopole wielkich gigantów cyfrowych”; 2) nowe zasady dynamicznej konkurencji: “walka konkurencyjna zaczyna się nie na rynku ale o rynek”; 3) problem regulacji i kontroli: “tradycyjne narzędzia regulacji, nadzoru i kontroli przestają działać” (regulatorzy nie zgłębiają nowych mechanizmów i nowych zasad), oraz 4) zagrożenie dla rozwoju i innowacji (wpływ monopoli i oligopoli wielkich gigantów cyfrowych na dalszy rozwój konkurencyjności i innowacyjności).
Profesor L. Kurkliński zwrócił również uwagę na wybrane, najważniejsze aspekty wpływu pandemii Covid-19 na sektor finansowy, jakie miały miejsce w 2020 r.: 1) “umiarkowany wzrost znaczenia usług elektronicznych” (wzrost ok. 6,6 proc. – liczba internetowych kont klientów indywidualnych przekroczyła 38 mln w tym 19,5 mln klientów aktywnych); 2) “znaczny wzrost znaczenia rozwiązań mobilnych” (przyrost aktywnych użytkowników o 18 proc. tj. ok. 2,1 mln, oraz przyrost użytkowników “mobile only” o 28 proc. tj. 7,5 mln użytkowników), 3) znaczną redukcję tradycyjnych placówek bankowych (w 2020 r. zlikwidowano 1318 placówek tj. ponad 10 proc.), oraz 4) rozwój “pracy zdalnej” (przed pandemią 67 proc. pracowników sektora pracowało wyłącznie w biurze, w trakcie pandemii tylko 9 proc., prognozy na najbliższą przyszłość post-pandemiczną to ok. 40-50 proc. czasu pracownika przebywania w biurze) [dane: UKNF, Raport Sektorowej Rady ds. Kompetencji Sektora Finansowego pt. “Przyszłość pracy w sektorze finansowym” 2021].
Nawiązując do pytania dot. wpływu transformacji sektora na koszty transakcyjne, prof. L. Kurkliński nakreślił “główne kierunki rozwoju technologicznego w sektorze finansowym”, które wyznaczają najważniejsze kierunki inwestycji w tym sektorze. “Możliwości ograniczenia kosztów transakcyjnych w sektorze finansowym wiążą się przede wszystkim z rozwiązaniami chmurowymi, zastosowaniami sztucznej inteligencji i maszynowego uczenia się, tj. wszędzie tam, gdzie technologia może zastąpić człowieka i gdzie niesie korzyści zarówno dla podmiotów i dla klientów sektora”.
Nowe kierunki inwestycji dotyczą również “tworzenia nowych produktów i usług oraz personalizowania produktów m.in. na podstawie analizy dużych zbiorów danych”. Skupiając uwagę na bardziej odległej wieloletniej perspektywie transformacji sektora bankowego, prof. L. Kurkliński podkreślił znaczenie i potencjalne konsekwencje trwających obecnie prac nad przygotowaniem i wdrożeniem projektu “walut cyfrowych”. “Waluty cyfrowe i banki centralne przejmą rolę depozytariuszy środków klientów, nastąpi więc zmiana tradycyjnego modelu depozytowo-kredytowego (obecnie dochody odsetkowe wciąż stanowią najważniejszy składnik dochodów banków)”. Profesor zwrócił również uwagę na “optymalizację pracy zdalnej”, która pojawiła się wraz z pandemią Covid-19 a która to tendencja w nieco mniejszym zakresie, ale utrzyma się. Bardzo ważnym kierunkiem działań są inwestycje w “bezpieczeństwo i zarządzanie ryzykiem”, ponieważ “znaczenie tych aspektów rośnie m.in. w kontekście wojny na Ukrainie”. Odwołując się do wyników badań prowadzonych wspólnie z prof. S. Kasiewiczem i dr Woźniakiem, prof. L. Kurkliński stwierdził m.in., że “banki są wysoko zaawansowane pod kątem zarządzania ryzykiem i to może być duży atut w walce konkurencyjnej w warunkach niepewności, wojny i nowego spojrzenia na sektor finansowy”. Banki należą do instytucji zaufania publicznego i są na pierwszym miejscu w rankingu zaufania do instytucji w Polsce wg. raportu KPMG i ZBP [KPMG, Związek Banków Polskich, PSD2 i Open Banking. Rewolucja czy Ewolucja? marzec 2019] a “za tym bezpieczeństwem stoi zaufanie”.
Zwracając uwagę na znaczenie zaufania do instytucji w sektorze finansowym, prof. L. Kurkliński powołał się również na wyniki badań realizowanych przez zespół prof. M. Polasika, oraz na wyniki badań KANTAR [KANTAR na zlecenie ZBP, marzec 2021], z których wynika bardzo wysoka pozycja w rankingach zaufania czołowych przedsiębiorstw technologicznych (tzw. BigTech) z sektora IT/ICT (m.in. Google, Amazon, Apple, firmy technologiczne PayTech). Badania KANTAR dotyczyły również wpływu pandemii Covid-19 na poziom zaufania do banków i wybranych instytucji i wskazują one na duży spadek zaufania do wszystkich badanych instytucji (m.in. spadek zaufania do banków w Polsce o 14 proc. przy zaufaniu na poziomie 54 proc.). Co może być niepokojące dla tradycyjnych przedsiębiorstw z sektora finansowego, najmniejszy spadek zaufania odnotowały przedsiębiorstwa technologiczne BigTech i PayTech (spadek zaufania na poziomie 2 pp.). Konfrontując wyniki tych badań z innymi badaniami, dotyczącymi konkurencyjności BigTech’ów i banków (m.in. badania prowadzone w zespole z prof. S. Kasiewiczem) wynika, że nowe firmy technologiczne posiadają wiele przewag konkurencyjnych w relacji do instytucji sektora bankowego. “Silne wejście przedsiębiorstw BigTech (które posiadają odpowiedni potencjał i zasoby) na rynek finansowy może istotnie zmienić obraz całego sektora”. Banki nie widzą tego zagrożenia obecnie, natomiast widzą je w perspektywie 5-10 lat. Z badań pani (doktorantki) Karoliny Mazurek [2020] jakie zostało przeprowadzone w USA i w Polsce wynika, że preferencje pokolenia milenialsów zmieniają się. Pokolenie to jest znacznie bardziej otwarte na nowe formy inwestycji i płatności (porównanie preferencji instytucji “Banki vs. FinTech” w obszarach: “płatności”, “inwestycje” i “pożyczki”), gdzie np. w USA ten poziom zaufania jest porównywalny lub wyższy w obszarze inwestycji i płatności. W Polsce to postrzeganie banków i FinTech’ów jest jeszcze bardziej konserwatywne, ale FinTech’y wygrywają już konkurencję z Bankami np. w obszarze “płatności” – w świetle tych badań.
Formułują najważniejsze wnioski z przedstawionych badań, prof. L. Kurkliński zwrócił uwagę m.in. na: 1) rosnące zagrożenie ze strony BigTech’ów, które posiadają przewagę technologiczną, dostęp do klientów oraz ich danych, dostęp do talentów, zdolności podejmowania inwestycji na dużą skalę przy relatywnie wysokim poziomie zaufania społecznego to tych instytucji; 2) rynkowe możliwości wejścia tych podmiotów na rynek finansowy (nowe pokolenie nie mające uprzedzeń technologicznych); 3) tradycyjne instytucje wciąż postrzegają nowe produkty sektora jako produkty “tradycyjne-ucyfrowione” w rzeczywistości nowoczesne usługi finansowe to coś więcej niż tylko dotychczasowe produkty w wersji cyfrowej; 4) konkurencja cyfrowa przybiera inne formy niż konkurencja tradycyjna (przykład platform cyfrowych); 5) dotychczasowe tradycyjne wartości i zaufanie do tradycyjnych form działalności zaczęło nie wystarczać w procesach konkurencji, jednak wojna na Ukrainie, może ten proces spowolnić lub zmienić (walka konkurencyjna na rynku usług finansowych nie jest przesądzona); 6) rywalizacja z nowymi graczami BigTech i FinTech będzie również zaostrzać konkurencję pomiędzy tradycyjnymi instytucjami (m.in. poprzez większą mobilizację do inwestycji), 7) cyfryzacja kreuje nowe modele biznesowe w bankowości: BaaS, BaaP, BaaM, Baal, BaaPB. Nowe technologie dają tutaj olbrzymie możliwości zarówno w obszarze docierania do klientów jak i optymalizowania procesów i redukcji kosztów.
Prowadzący sesję prof. R. Sobiecki nawiązał do najważniejszych tez wystąpienia prof. L. Kurklińskiego i otworzył dyskusję, w której głos zabrali: dr hab. Piotr Masiukiewicz, prof. SGH, dr hab. Tomasz Rostkowski, prof. SGH; dr hab. Jerzy Witold Pietrewicz, prof. SGH i prowadzący sesję dr hab. Roman Sobiecki, prof. SGH.
Pytania i głos w dyskusji dotyczyły następujących zagadnień: [pytanie prof. P. Masiukiewicza do prof. L. Kurklińskiego oraz głos w dyskusji] 1) nawiązując do wyników badań dot. spadku zaufania do banków “czy polityka pieniężna NBP sprzyja zrównoważonemu rozwojowi, w sytuacji, kiedy utrzymywane są bardzo niskie stopy referencyjne wielokrotnie niższe niż inflacja, kiedy stopy depozytów są realnie wysoko ujemne (czemu ma służyć taka polityka pieniężna)? Odnosząc się do wojny na Ukrainie i odpowiadając na zadane wcześniej pytanie: “co zrobić, aby Rosję z powrotem przyjąć do demokratycznego świata Zachodu?” – “sądzę, że jest to nierealne jeszcze przez dziesięciolecia, Rosja nigdy nie była w koncepcji Zachodu”, oraz “jak pomóc Ukrainie?” – tu potrzebny jest drugi plan Marshalla (stwierdził prof. P. Masiukiewicz, nawiązując do pytań sformułowanych w końcowej części wystąpienia prof. M. Goryni).
Kolejne pytania i głos w dyskusji sformułował dr hab. Tomasz Rostkowski, prof. SGH (pytanie adresowane do prof. L. Kurklińskiego) dot. walut cyfrowych banków centralnych: “na naszych oczach rodzi się monopol” 1) “na ile taki cyfrowy pieniądz będzie wpływał na decyzje inwestycyjne oraz na wolność i swobodę podejmowania decyzji (w szerszym kontekście, nie tylko w kontekście zrównoważonego rozwoju)?, 2) “jak pan profesor widzi przyszłość naszej wolności osobistej, w kontekście mrożenia kont i odbierania pieniędzy ludziom protestującym przeciwko władzy w Kanadzie? Czy wprowadzenie walut cyfrowych nie spowoduje zbyt daleko idących konsekwencji w obszarze scentralizowania wybranych procesów i decyzji?
Profesor J.W. Pietrewicz nawiązując do wystąpienia wprowadzającego, sformułował pytania do pani dr M. Śliwińskiej nt. zrównoważonego rozwoju: 1) “modelowo można powiedzieć, że teoria poprzedza praktykę, a dobra praktyka powinna być osadzona w dobrej teorii – czy nie mamy tutaj do czynienia z takim zjawiskiem (mówiąc o programie “Fit for 55”), że pewna praktyka jakby wyprzedza teorię zrównoważonego rozwoju?” Tworzone są pewnego rodzaju regulacje, taksonomie, które idą daleko do przodu, które precyzyjnie definiują czym jest zrównoważony rozwój, “czy nie znajdujemy się w takiej swoistej pułapce teoretycznej, w której my nie mamy dobrej teorii rozwoju, w tym zrównoważonego rozwoju, a jednocześnie tworzy się określone regulacje, które przejmują rolę tej teorii?” Zostało tutaj powiedziane, że jest ok. 400 rodzajów certyfikacji, które określają zasady zrównoważonego rozwoju (kto działa lub nie działa w ramach tej formuły), “czy jest tutaj jakaś sprzeczność, czy jest ona istotna, czy może generować jakieś ryzyka dla rozwoju gospodarczego?”
Nawiązując do wystąpienia prof. L. Kurklińskiego, prof. J.W. Pietrewicz sformułował pytanie: “na ile wojna na Ukrainie wpłynie na zaufanie do systemu finansowego?” “Gdyby spojrzeć na to w ten sposób: wojna minie, zaufanie do instytucji będzie się odbudowywało, ale cyfryzacja i transformacja cyfrowa jest zjawiskiem trwałym i rozwijającym się. Na ile tutaj zachodzi też pewna sprzeczność, lub też jaki jest związek i oddziaływanie (rozwija się transformacja cyfrowa a jednocześnie spada zaufanie do systemu bankowego i do instytucji finansowych), czy można tutaj doszukiwać się związku, że postępy w zakresie transformacji stymulują to ograniczone zaufanie do systemu bankowego?”
Profesor R. Sobiecki nawiązał do wystąpienia prof. D. Niedziółki i transformacji energetycznej w kontekście wojny na Ukrainie “te uwarunkowania w bardzo istotny sposób się zmieniły na skutek wojny”: 1) w jakim kierunku, poza samą dywersyfikacją, gospodarka powinna się rozwijać w obszarze źródeł pozyskiwania energii, oraz kto powinien ponosić koszty tej transformacji (czy tylko na zasadach komercyjnych czy też potrzebne jest tutaj wsparcie państwa)?
Odpowiadając na pytania prof. P. Masiukiewicza, prof. L. Kurkliński zgodził się z krytyczną oceną polityki monetarnej NBP, zwracając uwagę na możliwe przyczyny spadku zaufania do tej instytucji wynikające m.in. z działań podejmowanych jeszcze przed wybuchem inflacji na jesieni 2021. Długotrwałe utrzymywanie tezy, że inflacja nie stanowi istotnego zagrożenia i ma charakter przejściowy, jak również, że nie ma podstaw, aby sądzić inaczej (oraz dalsze decyzje dotyczące braku zmian stóp procentowych) to były pierwsze kroki które silnie podważyły zaufanie do banku centralnego (inflacja już była widoczna a działania NBP powinny mieć charakter wyprzedzający, ponieważ instrumenty polityki monetarnej nie skutkują z dnia na dzień i dają efekt opóźniony). Czynniki zewnętrzne proinflacyjne będą działały bardzo silnie, sama polityka banku centralnego może również mieć na to wpływ.
Odnosząc się do pytań prof. T. Rostkowskiego dot. zagrożeń związanych z wprowadzeniem walut cyfrowych prof. L. Kurkliński podzielił obawy dotyczące potencjalnych zagrożeń centralizacji i powiązania banków centralnych z ośrodkami władzy politycznej: “jeśli do tego będzie dochodziło, a jest to wysoce prawdopodobne, rzeczywiście mamy do czynienia z decyzjami centralizacyjnymi. Bank centralny nie jest w pełni niezależny od władzy politycznej, co może budzić pewne obawy”. Prawdopodobnie rynek będzie szukał sposobu, aby sobie z tymi zagrożeniami poradzić, ale mając do czynienia z zupełnie nową jakością, jaka się rodzi w kontekście nowych rozwiązań cyfrowych, trudno jest dokładnie przewidzieć w jakim kształcie będzie działał ten system oraz jakie mogą być jego ewentualne negatywne konsekwencje w przypadku braku demokratycznych narzędzi kontroli.
Odnosząc się do pytań prof. J.W. Pietrewicza, prof. L. Kurkliński stwierdził: “ten spadek zaufania do sektora finansowego w roku 2020 przede wszystkim wiązany jest z efektem pandemii Covid-19”, mamy też tutaj dwa dodatkowe aspekty, aspekt kredytów nominowanych we franku szwajcarskim (i przeciągająca się dyskusja o zadłużeniu gospodarstw domowych i procesach sądowych), oraz drugi aspekt: zaufanie do NBP i polityki monetarnej (ocenianej z perspektywy konsumentów np. rozbieżność między wysokim rosnącym poziomem inflacji a realnym ujemnym oprocentowaniem depozytów). Profesor zgodził się również z poglądem, że “wojna powinna się skończyć a transformacja cyfrowa będzie dalej się rozwijać – i ten poziom zaufania trzeba będzie odbudować”. Jeśli chodzi o poziom zaufania do instytucji, to będzie następowała pewna konwergencja: wzajemne zbliżenie się poziomu zaufania do przedsiębiorstw technologicznych (BigTech’ów i FinTech’ów) i do instytucji finansowych i bankowych. “Banki będą w coraz większym zakresie firmami technologicznymi, w tym kierunku transformują. Kiedy firmy technologiczne będą wchodziły na rynek finansowy, będziemy mieli do czynienia z próbami nowego uregulowania tego rynku, co również będzie przyczyniało się do zbliżenia się tych nowych graczy do modeli tradycyjnych”.
W uzupełnieniu do wypowiedzi prof. L. Kurklińskiego, głos zabrał dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie prof. G. Główka, który zwrócił uwagę na dwa problemy, z którymi będą musiały się zmierzyć banki w najbliższym czasie, są to: 1) podwyżki stóp procentowych po stronie kredytów, przy nie zmienionej stopie oprocentowania depozytów, co będzie wywoływało złe emocje (w sytuacji wojny będzie również rosło ryzyko inwestycyjne i niechęć do udzielania kredytów po stronie banków oraz frustracja klientów związana z utrzymywaniem niskich stóp depozytów) co może budzić szczególny niepokój w kontekście wcześniejszych problemów z niskim poziomem inwestycji i nadpłynnością banków; oraz 2) dalsze problemy z kredytami hipotecznymi (“niezaleczone” problemy kredytów frankowych i pojawiające się nowe problemy rosnących kosztów kredytów nominowanych w PLN), co będzie miało wpływ zarówno na koszty i możliwości spłaty już zaciągniętych kredytów jak i na skłonność do inwestycji. Głos zabrał również prowadzący dyskusję prof. R. Sobiecki, który podkreślił znaczenie wskazanych tutaj problemów oraz ich potencjalny negatywny wpływ na sytuację całego sektora finansowego.
Odnosząc się do pytań prof. J.W. Pietrewicza, dr Magdalena Śliwińska przedstawiła pogląd, w którym zgadza się z przedstawionymi wątpliwościami, dotyczącymi wzajemnych relacji między teorią a praktyką: “tutaj mamy do czynienia z takim zjawiskiem, że polityka niejako wyprzedziła teorię, działania UE rzeczywiście tworzą pewne podstawy i cele, które chcemy osiągnąć i pewnym wyzwaniem teoretycznym jest pytanie – czy to jest dobra droga”. Nawiązując do swoich wcześniejszych doświadczeń badawczych, związanych z problematyką integracji europejskiej, dr M. Śliwińska zwróciła uwagę na pewną analogię, dotyczącą etapów integracji europejskiej, kiedy tworzone były nowe rozwiązania legislacyjne i zasady funkcjonowania UE. Polityka wyprzedzała tutaj nierozpoznane w ramach teorii możliwości, np. “samo wprowadzenie strefy euro było pewnego rodzaju eksperymentem i wielu naukowców wskazywało, że nie jesteśmy w stanie przewidzieć wszystkich możliwych tego konsekwencji - jest tutaj olbrzymi potencjał, ale też jest wiele zagrożeń.
W odpowiedzi na pytania prof. R. Sobieckiego, prof. D. Niedziółka zwróciła uwagę zmieniające się uwarunkowania inwestycji, które wpływają na koszty pozyskania kapitału oraz na uwarunkowania polityczne, związane z dalszymi krokami podejmowanymi przez rządy w obszarze uniezależniania się od surowców energetycznych z Rosji. “Jak będzie finansowana ta transformacja?” – “transformacja ta idzie tak szeroko, że tworzy bardzo szeroką przestrzeń dla inwestycji – zarówno dla mniejszych inwestorów i przedsiębiorców (m.in. startupy, poddostawcy, prosumenci, sektor usług) jak i dużych inwestorów i grup kapitałowych (producenci energii i infrastruktury systemowej), ale istniej również potrzeba tworzenia rozwiązań systemowych, które będą wspierały zarówno rozwój jak i finansowanie rozwoju sektora energetycznego”. Zainteresowanie do korzystania z systemowych rozwiązań, które będą tworzyły warunki do szerszego wykorzystania nowych źródeł energii elektrycznej i cieplnej jest bardzo duże. Również “wielkie koncerny, będą zmieniały strukturę źródeł energii, ponieważ każda z dużych grup energetycznych widzi swoją rolę w tych przekształceniach”. “Skala i kierunki inwestycji będą związane ze zmniejszaniem roli węglowodorów w energy mix na rzecz OZE, ale też wyraźną rolę wskazuje się na wciąż gaz, który w Polsce i wielu krajach ma pełnić rolę buforu”. “W polskiej polityce energetycznej wciąż pozostaje zapis energii jądrowej” (która mimo wielu sprzeciwów społecznych, w obecnych warunkach oraz przy dalszym rozwoju reaktorów nowej generacji może być atrakcyjna). “Różnicowanie struktury źródeł energii zakłada również udział węgla kamiennego, którego postrzeganie w ostatnich dniach zmieniło się na korzyść, w kontekście zmian cen ropy naftowej i gazu, staje się on wciąż atrakcyjny”. “Technologie zgazowywania węgla i bardziej ekologiczne sposoby pozyskiwania energii z tego surowca, to także obszar obecnych dyskusji i możliwych inwestycji”. W końcówce wypowiedzi, prof. D. Niedziółka podsumowała również: “transformacja nie zakłada ograniczeń w wyborze, ale zakłada postęp technologiczny, który pozwoli na bardziej ekologiczne, konkurencyjne i zróżnicowane wykorzystanie z tych wszystkich nośników, które dotychczas udało się uznać ludzkości za zasoby”.
Zamykając dyskusję oraz pierwszy panel, prof. R. Sobiecki nawiązał do słów prof. Andrzeja Hermana, który często mówił, że “teoria powinna być praktyczna”, dziękując prelegentom i uczestnikom za udział w dyskusji, oraz zaprosił do udziału w drugiej sesji panelowej z udziałem praktyków biznesu.
Sesja II – Współczesne inwestowanie w przyszłość (sesja z udziałem praktyków biznesu)
Celem sesji panelowej była wymiana wiedzy i doświadczeń pomiędzy przedstawicielami świata biznesu a pracownikami nauki w temacie uwarunkowań procesów inwestycji oraz ich przyszłych kierunków. Sesję poprowadził dr hab. Jerzy Witold Pietrewicz, prof. SGH, kierownik Zakładu Analizy Rynków, Instytutu Rynków i Konkurencji, który dokonał krótkiego wprowadzenia do tematu dyskusji oraz przedstawił jej uczestników: Krzysztofa Domareckiego, założyciela i przewodniczącego Rady SELENA FM S.A. oraz założyciela funduszu inwestycyjnego Fidiasz EVC; dr hab. Zdzisława Gawlika, prezesa Zarządu MPO w m. st. Warszawie, sp. z o.o.; Krzysztofa Strukowicza, prezesa Zarządu MY-SOFT sp. z o.o. „Zaproszeni goście reprezentują różne przedsiębiorstwa i są odpowiedzialni za realizację dużych projektów inwestycyjnych, które mogą mieć duży wpływ na procesy transformacji wybranych sektorów i gospodarki” dodał przedstawiając gości prof. J.W. Pietrewicz. Profesor zwrócił również uwagę na charakter projektów inwestycyjnych, które będą przedmiotem prezentacji i dyskusji (m.in. projekt wytwarzania wodoru z odpadów, projekty infrastrukturalne związane z tworzeniem systemów magazynowania energii dla sektora elektro-energetycznego).
Jako pierwszy głos zabrał dr hab. Zdzisław Gawlik (prezes Zarządu MPO w m. st. Warszawie), który został poproszony przez prowadzącego sesję prof. J.W. Pietrewicza o przedstawienie wizji i strategii wpisywania się przedsiębiorstwa MPO m. st. Warszawy w proces „transformacji energetycznej, która jest jednocześnie związana ze zrównoważonym rozwojem”. Prowadzący sesję, sformułował następujące pytania wprowadzające do pierwszej części panelu: 1) „czy energia może być tania, powszechnie dostępna i klimatycznie neutralna?”; 2) „czy ten biznes można rozwinąć bez wsparcia publicznego?”; oraz 3) „czy bycie firmą komunalną jest dodatkowym atutem, czy pewnym ograniczeniem w procesie rozwoju i transformacji przedsiębiorstwa?”. Ponadto prowadzący sesję sformułował pytanie ogólne do wszystkich prelegentów: 4) „jak państwo postrzegają rynek energii, kierunki inwestowania i przyszłość rynku?
Na wstępie wystąpienia, profesor Z. Gawlik nawiązał do podstawowych celów działania i charakteru przedsiębiorstwa zajmującego się zbieraniem i przetwarzaniem odpadów. „Przedsiębiorstwo MPO nie posiada odpowiedniej ilości instalacji do przetwarzania tak dużej ilości odpadów, jaką generuje duża aglomeracja miejska, ale można ten problem definiować w kategoriach szansy na rozwój, jeśli zmienimy sposób postrzegania przedsiębiorstwa MPO jako - pozyskujące surowce energetyczne”. Warszawa jest miastem, które wytwarza największą ilość odpadów w Polsce. „Nie są to tylko odpady, ale przede wszystkim surowce, jeśli uwzględnimy fakt, że z odpadów tych można produkować wodór stanowiący nowe źródło energii”. Poza zmianą sposobu myślenia i działania, „konieczne może być tutaj również odejście od dotychczasowego brand name (MPO) na rzecz nazwy, która będzie lepiej odzwierciedlała nowy kierunek rozwoju”. Na chwilę obecną jest w Polsce ok. 11 instalacji termicznego przetwarzania odpadów, w Japonii jest ich ok. 1200 co pokazuje możliwości i potencjał tego rynku. W krajach skandynawskich przetwarza się ok. 50-60 proc. odpadów i są tam również przetwarzane odpady z Polski (transportowane m.in. do Sztokholmu). W wielu krajach wysoko rozwiniętych, odpady są traktowane właśnie jako alternatywne źródło energii. Warszawa buduje od 2020 r. największą instalację termicznego przetwarzania odpadów w Polsce, planowaną do oddania w 2024 r. o możliwościach przetwarzania 300 tyś. ton odpadów rocznie.
Nawiązując do pytania prof. J.W. Pietrewicza, „inwestycja jest finansowana z własnego budżetu oraz poprzez finansowanie komercyjne” powiedział prof. Z. Gawlik. „Przykładem miasta, które samodzielnie zaspokaja własne potrzeby przetwarzania odpadów jest Wiedeń, które posiada taką nowoczesną instalację w centrum miasta i lokalizacja ta nie stanowi dla nikogo problemu. Instalacja przetwarza odpady, produkuje energię elektryczną oraz cieplną i jednocześnie jest atrakcją turystyczną, ponieważ spełnia odpowiednie wymagania środowiskowe”. Energia produkowana w ten sposób, może być wykorzystana na potrzeby miasta np. na zasilanie wybranych sieci elektrycznych (np. transportu miejskiego). Wybrane typy instalacji (np. kompostownie) mogą również funkcjonować jako w pełni „hermetyczne” hale, aby nie były uciążliwe dla mieszkańców i otoczenia. „Każdy z nas
13
chce żyć w czystym i przyjaznym środowisku i działania każdego z nas powinny w tym kierunku zmierzać, wszyscy też poszukujemy tzw. czystej energii”. „Z jednej strony mamy tutaj miasto, które ma określone potrzeby energetyczne, np. odpowiadające zmieniającej się komunikacji miejskiej w kierunku napędów elektrycznych, a z drugiej strony potrzeby te może zaspokajać instalacja produkująca wodór jako nowy nośnik energii”.
W dalszej części wystąpienia, prof. Z. Gawlik zwrócił się z apelem do środowiska naukowego o lobbowanie rozwiązań na rzecz rozwoju prezentowanych form działalności, zwracając przy tej okazji uwagę na bariery, głównie regulacyjne i społeczne, związane z rozwojem tego typu inwestycji. „Największym wyzwaniem w realizacji inwestycji tego rodzaju, jest konieczność zbudowania odpowiedniej infrastruktury prawnej, bez której inwestycje są obciążone wysokim ryzykiem niepowodzenia: odraczaniem inwestycji, nieustannie trwającymi i przeciąganymi w czasie procesami sądowymi, wysokimi kosztami, trudnościami uzyskania decyzji środowiskowych i problemami z finalizacją inwestycji w konkretnym zaplanowanym czasie ich realizacji”. Prezes Z. Gawlik zwrócił również uwagę na protesty społeczne, które towarzyszą przygotowaniu i realizacji inwestycji (protesty dotyczące samych inwestycji, ich lokalizacji, zasad przekazywania odpadów, etc.).
W dalszej części wypowiedzi, prof. Z. Gawlik zwrócił uwagę na nowe wyzwania technologiczne „w wyniku przetwarzania odpadów na wodór, procesu pozostaje żużel i popiół i konieczna jest dalsza współpraca z ośrodkami naukowymi, aby odpowiedzieć np. na pytanie, w jaki sposób te odpady można dalej wykorzystać, aby zamknąć do końca tą gospodarkę obiegu zamkniętego” i „odejść od takiego sposoby myślenia, że odpady są problemem”. Nawiązując do wojny na Ukrainie „widzimy, jak zmieniają się uwarunkowania, poza potrzebą dywersyfikacji źródeł energii, zmieniają się np. ceny nawozów i w warunkach ograniczonego dostępu do fosforu i innych minerałów, trzeba szukać nowych źródeł i nowych technologii w produkcji nawozów i jednocześnie stworzyć możliwości lepszego wykorzystania odpadów”.
Nawiązując do wcześniej sformułowanego pytania dot. formy działalności „na ile bycie przedsiębiorstwem komunalnym może być pewnym atutem a na ile ograniczeniem w rozwoju?” – można rozpatrywać na dwóch płaszczyznach, kontynuował prof. Z. Gawlik. Na płaszczyźnie społecznej, takie przedsiębiorstwo może być gorzej postrzegane niż przedsiębiorstwa prywatne, działające w warunkach konkurencji, gdzie rynek w sposób efektywny lepiej rozstrzygnie pewne problemy. Jednocześnie takie przedsiębiorstwo komunalne musi być prowadzone w pewnym reżimie (głównie regulacyjnym, np. w kontekście ustawy o zamówieniach publicznych), co stanowi pewne ograniczenie, jeśli chodzi o zasady uregulowania i działania. Mimo tych ograniczeń, można również patrzeć na działalność komunalną jako pewien atut. Jeśli mamy w Warszawie ok. 600 tyś. ton odpadów, które możemy traktować jako surowiec i jednocześnie możemy wykorzystać ekonomicznie ten surowiec, przyczyniając się m.in. do znacznej redukcji kosztów odbioru i przetwarzania tych odpadów np. z perspektywy mieszkańców miasta a przy okazji stać się częściowo lub całkowicie niezależnym energetycznie (jak. wspomniany w trakcie prezentacji przykład Wiednia), to może być to atut i jednocześnie szansa. W końcówce wypowiedzi prof. Z. Gawlik nawiązał do wyzwań zrównoważonego rozwoju i koniecznych w tym kontekście dążeniach do możliwie „całkowitego domknięcia tej gospodarki obiegu zamkniętego” (GOZ) jako głównego celu.
Podsumowując tą część wystąpień, prowadzący sesję, prof. J.W. Pietrewicz podziękował prezesowi Z. Gawlikowi za przedstawienie ciekawej wizji i „spojrzenie na firmę MPO jako na firmę surowcową, która poprzez swoje działania może wpisać się jednocześnie w procesy transformacji energetycznej jak i działania mocno osadzone w koncepcji zrównoważonego rozwoju”, zwracając również uwagę na to, „jak wiele elementów transformacji mamy tutaj, tylko w tym jednym przykładzie przedsiębiorstwa”, oraz jak duże są to wyzwania wobec państwa.
Przedstawiając postać Krzysztofa Strukowicza, prezesa zarządu MY-SOFT sp. z o.o. i prezesa zarządu Polskiej Izby Magazynowania Energii i Elektromobilności (PIME), oraz charakteryzując obszary działalności firmy MY-SOFT sp. z o.o. – jako producenta i poddostawcę infrastruktury systemów magazynowania energii dla sektora elektro-energetycznego (m.in. magazynów do zasilania sieci frakcyjnych dla spółki PKP S.A.), oraz zwracając uwagę na kluczową rolę produktów firmy w procesie transformacji sektora energetycznego, prof. J.W. Pietrewicz sformułował pytania wprowadzające do dyskusji oraz udzielił głosu prezesowi K. Strukowiczowi. Pytania dotyczyły następujących problemów: 1) „na ile inwestycje, które są podejmowane w firmie My-Soft, mogą przyśpieszyć procesy transformacji energetycznej i w jakich obszarach te inwestycje mogą być efektywne?”; 2) „czy inwestycje w nowoczesną energetykę są skazane na długi okres zwrotu? Czy energetyczne innowacje są w stanie ten okres zwrotu znacząco skrócić, czy mogą przyśpieszyć okres zwrotu kapitału w procesie transformacji sektora energetycznego?”; oraz 3) „jak państwo postrzegają ten rynek, kierunki inwestowania i przyszłość tego rynku?”. Formułując pytanie drugie, prof. J.W. Pietrewicz zwrócił również szczególną uwagę na koszty, które są związane z nowymi kierunkami inwestycji, „koszty przyśpieszenia” transformacji energetycznej, ale również na „koszty historyczne”, które trzeba ponieść w związku z redukcją niezamortyzowanych jeszcze w pełni dotychczasowych instalacji.
Przystępując do wystąpienia, głos zabrał pan Krzysztof Strukowicz, który dziękując za zaproszenie do dyskusji wyraził zadowolenie z dużego zainteresowania problematyką transformacji energetycznej, oraz zwrócił m.in. uwagę na zmieniające się spojrzenie nt. możliwości i konsekwencji transformacji energetycznej „w kierunku zrównoważonego rozwoju” (oceniając te procesy z własnej perspektywy tj. z perspektywy technicznej i technologicznej). Krzysztof Strukowicz nawiązał do wystąpienia prof. M. Goryni i tezy, iż „obecna sytuacja geopolityczna opóźni efekt dojścia do neutralności klimatycznej”, zwracając uwagę na inną możliwą perspektywę: „może się okazać, że będzie zupełnie przeciwnie”. Mamy nowe priorytety „odejścia od surowców (gazu, ropy naftowej i węgla kamiennego) z Federacji Rosyjskiej, mamy wysokie ceny energii a to wydaje się będzie sprzyjać tej transformacji i będziemy wręcz zmuszeni z przyczyn ekonomicznych, aby tą transformację przyśpieszyć, dążyć do poszukiwania tańszych i bardziej efektywnych źródeł energii”. W chwili obecnej odnawialne źródła energii dają nam energię tańszą, jednak „nie zawsze bierze się pod uwagę wszystkie koszty eksploatacji instalacji, a jedynie początkowe wysokie koszty inwestycji” skonkludował na podstawie własnych doświadczeń prezes K. Strukowicz.
Nawiązując do stosowanych obecnie technologii, prezes K. Strukowicz zwrócił uwagę na podstawowe różnice w zasadach działania systemów energetyki zawodowej i trakcyjnej (kolejowej i tramwajowej), które determinują możliwości zastosowania systemów magazynowania energii. Obecne kierunki rozwoju transportu eklektycznego, wydają się zgodne z priorytetami transformacji energetycznej, ale są zasilane z energetyki zawodowej (głównie źródeł tradycyjnych, węglowych), co oznacza, że transport ten tylko z pozoru jest ekologiczny. Aby skorzystać w takim transporcie z alternatywnych źródeł energii, chociażby z biogazu (nawiązując do wystąpienia dr hab. Z. Gawlika), to „na chwilę obecną nie ma takich możliwości”. Prezes K. Strukowicz zwrócił tutaj uwagę na wybrane bariery techniczne i regulacyjne. Systemy magazynowania energii, poza ograniczonymi jeszcze możliwościami technicznymi (pojemność i efektywność tych systemów) mogą być stosowane główne w obszarze energetyki stałoprądowej oraz na mniejszą skalę np. w wymiarze lokalnym. „Naszym pomysłem na to, żeby zmienić tą sytuację, jest możliwość samo zasilania infrastruktury trakcyjnej, poprzez budowę i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii oraz ich powiązanie z infrastrukturą magazynów energii w sposób lokalny”. Jesteśmy autorami pierwszej instalacji samo zasilającej dla sp. PKP Energetyka, na stacji kolejowej w Garbcach. Jest to „pierwszy w Europie a drugi na świecie taki system, gdzie jesteśmy w stanie magazynować energię z sieci trakcyjnej i zasilać z tego magazynu pociągi, co pozwala ograniczyć zapotrzebowanie energii (moc zamówioną do tej infrastruktury) o ok. 80 proc.”
Nawiązując do wystąpienia prezesa Z. Gawlika, „jeżeli wykorzystamy tą en. OZE do transportu szynowego (miejskiego), możemy istotnie zmniejszyć zapotrzebowanie na energię, usamodzielnić system energetyki trakcyjnej i zapewnić, aby energia dostarczana do tego systemu była energią odnawialną”. Projektowanie i budowa systemów magazynowania energii jest dużą szansą dla rozwoju energii odnawialnej, która przeżywa obecnie sporo problemów, jeśli chodzi o przyłączenie do sieci. Zwracając uwagę na najważniejsze bariery natury technicznej, kluczowym problemem są tutaj ograniczenia związane z podłączeniem dużej ilości źródeł energii do istniejących systemów „ponieważ system ten nie jest w stanie tego przyjąć”. Energia odnawialna jest mało stabilna, a system energetyki zawodowej potrzebuje pełnej stabilności, aby zapewnić w pełni zbilansowanie energii (w pełni dostosować zapotrzebowanie na energię z produkcją energii w konkretnym czasie). Ograniczenia te dotyczą przyjmowania niestabilnych źródeł energii do tego systemu: „staramy się zapewnić tą stabilność poprzez połączenie niestabilnych źródeł energii (OZE) do zasilania niestabilnych odbiorów, poprzez systemy magazynowania energii”. Ze względu na nasze położenie geograficzne, te źródła OZE są mało wydajne w okresie zimowym i jesiennym, a dzięki zastosowaniu magazynów energii, jesteśmy w stanie wykorzystać źródła w postaci generacji, z biogazu. „To co jest uciążliwością dla systemu energetyki zawodowej może stać się korzyścią dla systemu energetyki trakcyjnej, ponieważ poprzez magazyny energii jesteśmy w stanie ustabilizować zasilanie sieci trakcyjnej z niestabilnych źródeł”.
Nawiązując ponownie do wystąpienia prezesa Z. Gawlika, prezes K. Strukowicz zwrócił uwagę na rodzące się jego zdaniem możliwości wykorzystania technologii magazynowania energii w obszarach miejskich: „jest spora szansa wykorzystania źródeł energii z biogazu np. z odpadów, (…) czy nie można byłoby wykorzystać tego biogazu (zamiast do produkcji wodoru) do zasilania sieci trakcyjnych miejskich? Energia z biogazu mogłaby być wykorzystana do zasilania energetyki trakcyjnej z wykorzystaniem magazynów energii, gdzie spółka miejska mogłaby udostępniać to źródło energii dla spółki transportowej (transport elektryczny kołowy) i wykorzystać tą energię bezpośrednio do zasilania sieci trakcyjnej. Rozwiązania takie, wymagają dopasowania poziomu produkcji energii do poziomu zapotrzebowania, ale w tym celu można wykorzystywać właśnie systemy magazynowania energii. Na chwilę obecną budujemy magazyny bateryjne w oparciu o ogniwa Li-Ion, i to jest rozwiązanie, które jest w stanie ustabilizować parametry sieci trakcyjnej jak również zapewnić odpowiedni stabilny odbiór z takiego źródła jak np. biogazownia”.
W końcowej części swojego wystąpienia, K. Strukowicz zwrócił uwagę na problemy natury prawnej i organizacyjnej. Aby zrealizować innowacyjne projekty (m.in. w obszarze P2P i B2P), potrzebne są odpowiednie rozwiązania legislacyjne i konieczność powiązania różnych spółek (np. spółek miejskich: MPO, sieci trakcyjne tramwajowe oraz sieci transportu kołowego) w jeden system produkcji i odbioru energii. Problem prawny polega m.in. na promowaniu w ramach procedur przetargowych rozwiązań, które generują najniższe koszty w momencie przystąpienia do inwestycji i (niestety) nie są brane szerzej pod uwagę długookresowe korzyści ekonomiczne (związane m.in. z możliwością zaprojektowania częściowo lub w pełni samowystarczalnych systemów energetyki miejskiej, bazujących również na tzw. czystej energii). Niestety w praktyce najczęściej wykorzystuje się rozwiązania najprostsze i najtańsze, dostosowane do dotychczasowej infrastruktury energetyki zawodowej, uzależnione od źródeł wysokoemisyjnych, co nie jest bez znaczenia w kontekście toczącej się tutaj dyskusji, wyzwań stawianych wobec transformacji energetycznej i transformacji w kierunku zrównoważonego rozwoju. W konsekwencji prowadzi to do promowania tradycyjnego podejścia do energetyki (np. kolejowej), ponieważ kluczową rolę odgrywa koszt wykonania inwestycji oraz możliwości dalszego eksploatowania dotychczasowej infrastruktury energetyki zawodowej.
W podsumowaniu wystąpień głos zabrał prof. J.W. Pietrewicz, zwracając uwagę m.in. na możliwości osiągania synergii poprzez łączenie różnych rodzajów aktywności. Profesor zwrócił również uwagę na perspektywy jakie można wiązać z tak radykalną redukcją kosztów, nawiązując do słów prezesa K. Strukowicza o możliwości „ograniczenia zużycia energii zamówionej o 80 proc.” (poprzez wykorzystanie energii OZE wraz z wykorzystaniem systemów stabilizujących magazynowania energii): „najtańsza energia to energia zaoszczędzona” dodał prof. J.W. Pietrewicz i jednocześnie nawiązał do znaczenia problematyki kosztów, jakie trzeba ponieść w związku z „ingerencją środowiskową” w kontekście braku działań lub opóźnień procesu transformacji energetycznej.
W części dyskusyjnej głos zabrali: dr hab. Tomasz Rostkowski, prof. SGH; oraz M. Strukowicz, którzy sformułowali pytania adresowane do prezesa Z. Gawlika. Profesor T. Rostkowski nawiązując do własnych doświadczeń w działalności społecznej, zwrócił uwagę na wątpliwości jaki rodzą się w kontekście przemian, jakie miały miejsce w ostatnich latach w obszarze zasad odbioru i kosztów przetwarzania odpadów m. st. Warszawy: „najpierw jesteśmy namawiani do segregowania śmieci, następnie dowiadujemy się, jak niewielki odsetek z tych śmieci jesteśmy w stanie rzeczywiście wykorzystać i przetworzyć, istotnie rosną koszty odbioru i przetwarzania tych odpadów a obecnie dyskutujemy o nowych kierunkach inwestycji w MPO”. Formułując pytanie, prof. T. Rostkowski dodał: 1) „co się powinno wydarzyć, żeby to nie stało na głowie, aby to wszystko działo się w odpowiedni sposób, aby nasi pracownicy nie zbankrutowali w wyniku eksperymentów na żywym organizmie? - Najpierw buduje się infrastrukturę, potem namawia się mieszkańców do segregowania śmieci”. Prezes K. Strukowicz sformułował pytanie dotyczące skali nowej inwestycji MPO w kontekście możliwości energetycznych tej inwestycji oraz o koncepcję wykorzystania nowego źródła energii do celów miejskich i zaawansowanie tej koncepcji: 1) „jakiego rzędu produkcji tej energii spodziewacie się z nowej instalacji, o której była mowa w trakcie wystąpienia?”, oraz 2) „czy prowadzicie rozmowy odnoście wykorzystania tej energii w ramach infrastruktury energetycznej miejskiej?”. „Jak zrozumiałem jest koncepcja wykorzystania samego wodoru, do zasilania transportu publicznego, natomiast czy można byłoby wykorzystać energię z samego biogazu i ją wykorzystać bezpośrednio do celów miejskich, omijając tym samym jeden z etapów przetwarzania energii?” – „być może, dzięki temu, sprawność tego procesu byłaby większa” – dodał K. Strukowicz. W uzupełnieniu do pytania prof. T. Rostkowskiego głos zabrał prof. J.W. Pietrewicz, który przyznał, że kolejność podejmowanych działań w obszarze procesu odbioru i przetwarzania odpadów nie jest taka jak powinna, jednak „przedsiębiorstwo MPO funkcjonuje w rzeczywistości, której Pan (prezes Z. Gawlik – red.) nie stworzył” uzupełnił prowadzący sesję.
W odpowiedzi na pytanie prof. T. Rostkowskiego, prezes Z. Gawlik zwrócił uwagę na złożoność całego systemu (m.in. na uwarunkowania prawne oraz na szczeble, na których zapadły wcześniejsze decyzje dot. zasad obioru odpadów miejskich) oraz na fakt, że przedsiębiorstwo MPO nie odpowiada za ustalanie ceny odpadów w m. st. Warszawa. Prezes Z. Gawlik nawiązał również do wcześniejszej wypowiedzi, że miasto Warszawa ma niewiele instalacji i na obecną chwilę znikoma ilość tych odpadów jest przetwarzana na miejscu, a spory koszt generuję tutaj m.in. wywóz i przetwarzanie opadów poza miastem (koszty zewnętrzne). Niedostateczna ilość instalacji wynika m.in. z wcześniejszego zamknięcia jednej z większych miejskich instalacji przetwarzania odpadów (co stanowiło również przedmiot przewlekłego postępowania sądowego i ostateczne zakwestionowanie wcześniej podejmowanych ekspertyz i decyzji jako nieuzasadnionych w tym obszarze), na co MPO nie miało wpływu. W tej części wypowiedzi, prof. Z. Gawlik zwrócił również uwagę na inne postępujące się procesy sądowe, z którymi musi mierzyć się przedsiębiorstwo MPO, niejasność regulacji, nieograniczone możliwości zaskarżania przedsiębiorstwa MPO, które skutkują negatywnymi konsekwencjami ekonomicznymi, głównie po stronie skarżonego przedsiębiorstwa (nawet w przypadku stwierdzenia braku zasadności po stronie oskarżyciela, sądy nie obciążają stronę skarżącą adekwatnymi kosztami, aby wyrównać straty, jakie musi ponieść przedsiębiorstwo MPO w związku z tymi postępowaniami: utratą zdolności przetwórczych czy istotnym spowolnieniem procesów inwestycyjnych). Profesor Z. Gawlik zwrócił dla przykładu uwagę na procesy sądowe, które dotyczą zasad odbioru odpadów z 9 dzielnic m.st. Warszawy i dalszego przekazywania odpadów do spółki miejskiej w formie in-house’u i możliwości dalszego przetwarzania tych odpadów na zasadach rynkowych (podobnie jak robi to od kilku lat miasto Kraków). Prezes Z. Gawlik zwrócił uwagę również na to, że chodzi tutaj o przekazanie tylko „pewnej ilości odpadów” aby można było jednocześnie przekazywać odpady do innych firm zewnętrznych i porównać efektywność tego procesu (w spółce zależnej oraz w firmach zewnętrznych). Tego rodzaju decyzje również napotykają opory ze strony aktywistów społecznych. Odpowiadając na pytanie dotyczące tego „co należałoby zrobić” aby poprawić efektywność i przejrzystość całego systemu, prof. Z. Gawlik po raz kolejny podkreślił problem niejasnych regulacji prawnych i brak koordynacji działań z perspektywy różnych poziomów kształtowania i egzekwowania regulacji prawnych aby m.in. umożliwić realizację procesów inwestycyjnych (takich przedsiębiorstw jak MPO) bez dodatkowych opóźnień i kosztów z tym związanych, „traktowanie odpadów w kategorii surowca energetycznego” i realizacja nowej inwestycji, co powinno umożliwić efektywne wykorzystanie surowców w procesie produkcji energii i istotnie obniżyć koszty odbioru odpadów dla gospodarstw domowych i całego miasta stołecznego. W końcówce wypowiedzi, prezes Z. Gawlik zgodził się również z przedmówcą K. Strukowiczem w obszarze oceny systemu zamówień publicznych, wskazując na podobne ograniczenia w tym systemie (decydują koszty realizacji i cena a inne ważne kryteria oceny projektów inwestycyjnych nie są brane szerzej pod uwagę, co w konsekwencji utrudnia lub opóźnia realizację najbardziej innowacyjnych projektów).
Odpowiadając na pytanie prezesa K. Strukowicza, prof. Z. Gawlik ocenił projekcje mocy nowej instalacji produkcji energii na ok. 100 tyś. MWh (energii elektrycznej) a nawiązując do drugiej części pytania, które dotyczyło produkcji biogazu lub wodoru: „jesteśmy na etapie pozyskiwania decyzji administracyjnych, które nie są jeszcze podjęte, mamy też sporo pojazdów zasilanych gazem i są też już pewne plany zasilania pojazdów (kołowych) tym źródłem energii. Nie jest jeszcze przesądzone, w jaki dokładnie sposób tej gaz i wodór będą wykorzystanie” – co nie zamyka możliwości wykorzystania obu źródeł energii w przyszłości.
W dyskusję włączył się ponownie prezes K. Strukowicz, który „ze względu na kształt obecnej infrastruktury” zaproponował rozważenie takiego „rozwiązania technologicznego, które pozwoli wykorzystać energię z biogazu do zasilania sieci trakcyjnych, ponieważ można taki projekt zrealizować dzięki dużej ilości punktów zasilania jakimi dysponuje obecna infrastruktura miejska”. W końcówce wypowiedzi prezes K. Strukowicz zaoferował również możliwości współpracy z przedsiębiorstwem MPO (MY-SOFT sp. z o.o. - jako podmiot doradczy), w kwestii opracowania kompleksowej koncepcji wykorzystania energii z biogazu do zasilania miejskich sieci trakcyjnych.
W podsumowaniu dyskusji drugiego panelu, prowadzący sesję prof. J.W. Pietrewicz zwrócił m.in. uwagę na potrzeby inwestycyjne, jakie stanowią obecnie jedno z kluczowych wyzwań i jednocześnie na bariery, które mogą spowalniać procesy inwestycyjne. Jednocześnie, prof. J.W. Pietrewicz nawiązał do „aneksu statystycznego”, który stanowi jeden z załączników do dokumentów konferencji (załącznik na platformie MS Teams), z którego wynika niska dynamika inwestycji, z jaką mamy do czynienia od dłuższego czasu. Obecna dyskusja pokazuje również, „gdzie my, jako świat nauki możemy się włączyć, chcąc usprawnić ten proces inwestycyjny”, nawiązując tutaj m.in. do ograniczeń administracyjnych i regulacyjnych jako głównych barier w rozwoju procesów inwestycji w wybranych obszarach transformacji gospodarki, podnosząc również problem potrzeby transparentności procedur przetargowych i ograniczania ewentualnych nadużyć w tym obszarze: „to jest nasza rola, świata nauki, kluczowe wydaje się jednak szukanie sposobów na likwidowanie tych barier pomiędzy podejściem biznesowym a prawnym, aby dobre rozwiązania ograniczały tą niepewność, która ciągle nam towarzyszy i narasta”. Tym samym, prof. J.W. Pietrewicz podziękował prelegentom oraz uczestnikom dyskusji panelowej za czynny udział, gratulując gościom ciekawych wystąpień, oraz niezłomności w realizacji ważnych z perspektywy transformacji gospodarki projektów inwestycyjnych: „cieszę, że mamy takich przedsiębiorców i firmy, które patrzą w przyszłość i jednocześnie mają wizję, chęć i energię, żeby tą przyszłość zmieniać na lepszą” – wyrażając przy tym nadzieję, na dalszą współpracę, w wielu możliwych formach, zgromadzonych przedstawicieli uczelni SGH, świata nauki i biznesu.
Dokonując wprowadzenia do kolejnej sesji panelowej, prof. J.W. Pietrewicz zwrócił uwagę na „potrzebę poszukiwania nowego spojrzenia na nowe problemy” m.in. z perspektywy pokoleniowej, zapraszając do kolejnej sesji, poświęconej prezentacjom wyników badań młodych pracowników nauki, przekazując głos dr hab. Teresie Pakulskiej, prof. SGH – prowadzącej kolejną sesję konferencyjną.
Sesja III – Wartość dodana zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie (sesja z udziałem młodych pracowników nauki)
Celem sesji było zwrócenie uwagi na procesy inwestycji i transformacji przedsiębiorstw z perspektywy badań dotyczących transformacji cyfrowej i energetycznej, rozwoju odnawialnych źródeł energii, nowych form finansowania „zielonej transformacji” przedsiębiorstw, jak również badań prowadzonych w kontekście potrzeby implementacji zasad zrównoważonego rozwoju. Sesję prowadziła dr hab. Teresa Pakulska, prof. SGH, prodziekan Szkoły Doktorskiej, która wprowadzając do tematyki sesji podkreśliła jej aktualność i znaczenie, wskazując jednocześnie na znaczenie “nowego spojrzenia” oraz “entuzjazm” jaki wyróżnia prace młodych pracowników i doktorantów a następnie przedstawiła prelegentów sesji panelowej: mgr Barbarę Rychtę (doktorantkę KNOP, SGH), mgr Bartosza Sobika (doktoranta SGH), dr Mariusza Lipskiego (Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji, KNOP SGH), oraz dr Klaudię Martinek-Jaguszewską (Zakład Zarządzania Ryzykiem, KNOP SGH).
Jako pierwsza głos zabrała mgr Barbara Rychta prezentując temat „Mentoring jako forma wspierająca rozwój potencjału pracowników w warunkach transformacji cyfrowej”. Na wstępie wystąpienia, pani mgr B. Rychta zwróciła uwagę na nowe wyzwania w sferze zarządzania zasobami ludzkimi w kontekście dynamicznego rozwoju technologii cyfrowych oraz zdefiniowała cel referatu jako
„zaprezentowanie mentoringu jako formy wspierającej rozwój osobisty (w tym zawodowy) pracowników” oraz istotę mentoringu. Mentoring może być traktowany jako długofalowa inwestycja w rozwój własnych pracowników, w kontekście wysokich lub rosnących kosztów pozyskania pracowników z zewnątrz. Mentoring definiowany jako forma wsparcia mniej doświadczonego pracownika poprzez pracownika o większym doświadczeniu, oparta na celowej i partnerskiej relacji, która wynika z wzajemnego zaufania i odpowiedzialności za drugą osobę, prowadząca do odkrywania i rozwijania potencjału podopiecznego, przy aktywnym zaangażowaniu się obu stron tego procesu, przyczynia się do rozwoju osobistego i może poprawiać zdolności osiągnięcia wspólnie określonych celów. W dalszej kolejności pani mgr B. Rychta wskazała najważniejsze obszary transformacji cyfrowej przedsiębiorstw (transformacja procesów biznesowych, modeli biznesowych, oraz transformacja organizacyjna i kulturowa), które determinują duże zmiany m.in. w obszarze kształcenia się pracowników. Mgr B. Rychta zwróciła uwagę na kompetencje mentora (m.in. kompetencje technologiczne, metodyczne, społeczne i osobiste) i sformułowała tezę o roli i znaczeniu mentoringu jako narzędzia, które może przynosić korzyść zarówno dla samego pracownika jak i dla całej organizacji. W dalszej części wystąpienia mgr B. Rychta zwróciła uwagę na najważniejsze funkcje mentoringu jako narzędzia zdobywania nowych umiejętności w kierunku realizacji celów osobistych, zespołowych oraz w kierunku transformacji i realizacji celów przedsiębiorstwa. Jako efekty mentoringu, mgr B. Rychta przedstawiła m.in. możliwości budowania silnych elastycznych zespołów, możliwości uczenia się i zdobywania nowych kompetencji w miejscu pracy (z obopólną korzyścią dla pracownika i mentora). Mentorzy mogą zdobywać nowe doświadczenie pracownicze i menedżerskie wynikające z pracy z podopiecznym, ale również możemy mieć do czynienia z tzw. „mentoringiem odwróconym”, gdzie starszy rangą i doświadczeniem pracownik może korzystać z wiedzy i kompetencji (np. kompetencji cyfrowych) młodszego pracownika co również może nieść dodatkowe korzyści związane z procesem budowania silnych zespołów i dobrych relacji między pracownikami.
W ramach dyskusji dot. pierwszego wystąpienia, głos zabrała prof. T. Pakulska, formułując pytania: „na ile mentoring może być takim narzędziem wspierającym proces transformacji cyfrowej?” oraz „na ile mentoring jest lub może być wdrażany w celu reorientowania przedsiębiorstwa w kierunku zrównoważonego rozwoju?”. „Transformacja cyfrowa to m.in. przejście organizacji od tradycyjnych struktur do kultury współpracy i jeżeli w przedsiębiorstwie są pracownicy otwarci na współpracę i inspirują innych, to może otwierać innych pracowników na potrzebne zmiany” – stwierdziła odpowiadając na pytanie mgr B. Rychta. „Zmiany związane są z niepewnością i budzą pewne obawy, jeżeli w przedsiębiorstwie są pracownicy otwarci na zmianę, współpracę, naukę, to postawa mentora może istotnie pomóc pracownikowi lepiej do tych zmian dostosować”.
W dalszej części sesji prowadząca oddała głos mgr Bartoszowi Sobikowi (doktorantowi SGH), który prezentując temat „Zrównoważony rozwój i ryzyko klimatyczne w sektorze energetycznym” na wstępie wystąpienia zwrócił uwagę na główne źródła ryzyka w działalności przedsiębiorstwa energetycznego, klasyfikując je wg obszarów: 1) przedsiębiorstwo, 2) mikrootoczenie, oraz 3) makro otoczenie, i zwracając uwagę na fakt, że w dalszej części prezentacji, zasadnicza uwaga zostanie skierowana na uwarunkowania makroekonomiczne i ryzyko klimatyczne. Ryzyko klimatyczne nie jest związane jedynie z ryzykiem środowiskowym, ale jest powiązane z innymi obszarami makro otoczenia, takimi jak ryzyko ekonomiczne, polityczne, prawne, społeczne i technologiczne. Skupiając uwagę na specyfice sektora energetycznego w kontekście czynników generujących różne rodzaje ryzyka inwestycyjnego, mgr Bartosz Sobik wskazał m.in. na: 1) wysoką kapitałochłonność inwestycji w sektorze energetycznym, gdzie finansowanie inwestycji nierzadko przekracza możliwości finansowe pojedynczych podmiotów, 2) długa faza przygotowania inwestycji jak i jej eksploatacji, 3) ryzyko odchyleń wartości przyszłych przepływów pieniężnych od założeń projektu inwestycyjnego, wynikające z niepewności wolumenu produkowanej energii w trakcie eksploatacji. Poza czynnikami ryzyka, specyfika sektora wynika ze znaczenia tego sektora w każdej gospodarce, wynikające z wpływu tego sektora na uwarunkowania funkcjonowania wszystkich podmiotów w gospodarce. „W dobie transformacji energetycznej, ryzyko może być również postrzegane jako szansa, np. szansa na wzrost innowacyjności lub szansa na wzrost swoich udziałów na rynku”. Ryzyko klimatyczne można określić jako pochodną polityki klimatycznej na poziomie krajowym jak i europejskim, na które składają się różne rodzaje ryzyka, pomiędzy którymi mogą występować efekty synergii. Grupując różne rodzaje ryzyka mgr B. Sobik skierował dalszą uwagę na: 1) ryzyku związanym z funkcjonowaniem systemu handlu uprawnieniami do emisji CO2, 2) ryzyku pogodowym, 3) ryzyku finansowym, 4) ryzyku regulacyjnym i środowiskowym, a także na 5) ryzyku społecznym.
Omawiając różne rodzaje ryzyka, mgr B. Sobik zwrócił uwagę m.in. na następujące problemy w ramach zdefiniowanych wcześniej obszarów ryzyka: 1) wysoka ekspozycja na ryzyko EU ETC (handlu uprawnieniami do emisji CO2) przedsiębiorstw mocno uzależnionych od energetyki tradycyjnej, głównie węglowej i silny trend wzrostowy kosztów emisji CO2 (dochodzący blisko do wartości 100 Euro za tonę CO2); 2) dalsze utrzymanie się trendu wzrostowego uprawnień do emisji CO2 mimo nieznacznego w ostatnim okresie spadku wartości na skutek wybuchu wojny na Ukrainie; 3) konsekwencje dla bezpieczeństwa energetycznego wynikające zarówno z rosnących cen uprawnień jak i z wojny na Ukrainie; 4) brak alternatyw na energetyki jądrowej w krótkim i średnim okresie czasu (czas i koszty tworzenia nowej infrastruktury OZE, niestabilne ceny gazu oraz brak odpowiedniej dywersyfikacji i pełnego pokrycia zapotrzebowania z powodu niepewności źródeł dostaw); 5) niekorzystny mix energetyczny spółek energetycznych z Polski (generalnie oraz na tle spółek z innych krajów europejskich) z udziałem węgla na poziomie ok. 60-70 proc. i jednocześnie bardzo niski poziom dywersyfikacji źródeł energii; 6) zmiany klimatyczne (susze, spadek wietrzności) oraz katastrofy (naturalne i oraz wynikające ze zmian klimatycznych); 7) silny wpływ ryzyka klimatycznego na ryzyko finansowe (m.in. trudności związane z dostępem do kapitału w inwestycje w technologie emisyjne, spadek ratingu kredytowego spółek energetycznych z wysokim udziałem „węglowych aktywów toksycznych”, wysoki koszt pozyskania długu, odchylenia od prognozowanych przepływów pieniężnych na skutek niestabilności OZE, możliwe zmiany w taksonomii źródeł w UE, inne); 8) wysoki poziom niepewności systemu prawnego i ryzyko regulacyjne (przykładem może być tzw. ustawa „antywiatrakowa”, rozwój EU ETS, Fit for 55, czy zmieniająca się taksonomia źródeł energetycznych w UE), 9) wybrane czynniki ryzyka społecznego, związane z rozwojem świadomości proekologicznej, negatywnym postrzeganiem spółek energetycznych oraz ich działalności (w tym działalności inwestycyjnej), potencjalnymi konfliktami społecznymi w obszarze realizacji inwestycji infrastrukturalnych (np. budowy elektrowni jądrowych, czy infrastruktury sieci przesyłowych). Pewną odpowiedzią na ryzyko klimatyczne i finansowe może być tzw. „zrównoważony system finansowy” dyktowany wspieraniu polityki zrównoważonego rozwoju, na który składają się: „sustainable finance”, „climate finance” oraz „green finance” (m.in. emisja zielonych obligacji).
W podsumowaniu swojego wystąpienia mgr B. Sobik podkreślił wagę ryzyka klimatycznego dla sektora energetycznego, jako jedno z kluczowych rodzajów ryzyka, które powinno być brane pod uwagę przez zarządy spółek energetycznych jak również przez administrację centralną, ponieważ może ono mieć negatywne konsekwencje zarówno dla samych spółek, jak i wybranych inwestycji (jak np. w przypadku inwestycji w Ostrołęce) jak również ryzyko to może mieć negatywne konsekwencje i wpływ na konkurencyjność podmiotów sektora energetycznego.
W dalszej części sesji wystąpił dr Mariusz Lipski (Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji, KNOP SGH), który na wstępie wystąpienia, prezentując temat „Nowoczesne formy finansowania zielonej transformacji przedsiębiorstw”, zwrócił uwagę na rosnący wpływ czynników i wzrost znaczenia koncepcji ESG (Environmental, Social and Corporate Governance) na decyzje strategiczne i finansowe przedsiębiorstw. Rosnąca rola tych czynników to m.in. wpływ na ograniczoną dostępność i wyższy koszt pozyskania kapitału (zarówno o charakterze właścicielskim jak i dłużnym) dla przedsiębiorstw, które nie spełniają wymogów zrównoważonego rozwoju. W konsekwencji może to prowadzić do ograniczeń inwestycyjnych, wyższych kosztów oraz ograniczonych możliwości zwiększania wartości rynkowej przedsiębiorstwa. Uwarunkowania te wymuszają również transformację przedsiębiorstw w kierunku nowych modeli biznesowych w kierunku tzw. „zielonej transformacji”. W wielu sektorach taka zmiana jest wręcz konieczna (m.in sektory: wydobywczy, przemysłowy czy energetyczny). Ekologiczne formy inwestowania, które do niedawna były inwestycjami niszowymi, obecnie wchodzą do głównego nurtu i stanowią istotne narzędzie dla banków i kredytobiorców oraz emitentów. Przykładem takich form finansowania są „zielone obligacje” („Green Bond”) i kredyty, które pozyskiwane w tej formule, są dedykowane podmiotom, które chcą pozyskać finansowanie na inwestycje zmniejszające negatywny wpływ człowieka na środowisko. Ze względu na wzrost znaczenia tych instrumentów finansowania, międzynarodowe organizacje podejmują kroki na rzecz ujednolicenia zasad ich wykorzystania (m.in inicjatywa International Capital Market Assocciacion dot. „Green Bond Principles). Na obecną chwilę, nie są to wytyczne wiążące, ale inicjatywa stanowi punkt wyjścia do stworzenia wiodącego, jawnego oraz przejrzystego standardu rynkowego dla zielonych obligacji. Wg tej organizacji zielone obligacje to instrumenty finansowania, z których wpływy są wykorzystywane do częściowego lub pełnego finansowania zielonych projektów (związanych z energią odnawialną, efektywnością energetyczną, ochroną bioróżnorodności czy transportem). Co należy podkreślić mamy tutaj też inne rodzaje instrumentów, m.in. dużą popularność zyskują obligacje związane ze zrównoważonym rozwojem („Sustainability Bond”), które są instrumentami o „odmiennej konstrukcji”, wykorzystywane do finansowania projektów, które łączą cele ekologiczne i prospołeczne. Instrumenty te nie są definiowane poprze wykorzystanie środków, wiążący jest tutaj dla emitenta cel zrównoważonego rozwoju (np. w sferze wewnętrznej zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych czy poprawa efektywności energetycznej, bądź np. w sferze zewnętrznej np. uzyskanie określonego ratingu zrównoważonego rozwoju i „jeśli ten cel będzie realizowany w trakcie programu realizacji emisji, to podmiot może liczyć na obniżenie stopy procentowej”. Podobnie kształtuje się rynek kredytów, gdzie wyróżniamy tzw. „zielone kredyty” („Green Loan”) oraz kredyty związane ze zrównoważonym rozwojem („Sustainability-Linked Loan”). W grupie tej możemy wyróżnić znacznie więcej instrumentów finansowania „zielonych inwestycji” takich jak np. gwarancje i linie gwarancyjne czy akredytywy. Wytyczne dot. wkorzystania tych instrumentów publikuje m.in. instytucja Loan Market Assocciacion (Green Loan Principles, Sustainability-Linked Loan Principles). Jak wynika z danych BloombergNEF w ostatnich latach obserwujemy dynamiczny wzrost wykorzystania takich instrumentów (w roku 2013 ekspozycja łączna tych instrumentów na poziomie 28,7 mld USD i progresywny wzrost do roku 2021 do poziomu 1.643,7 mld USD przy ponad dwukrotnym wzroście wartości udzielonych pożyczek tylko w okresie 2020-2021) i widzimy również rosnące zainteresowanie tego typu instrumentami w naszym kraju. Przykłady transakcji w Polsce (dług ESG) to m.in. (zielone obligacje i obligacje związane ze zrównoważonym rozwojem): Famur, Columbus Energy, Cyfrowy Polsat, Tauron, Orlen), oraz (zielony kredyt oraz kredyt powiązany ze zrównoważonym rozwojem): Tauron, Energa, Raben. Rynek ten nie jest jeszcze rozwinięty w Polsce tak jak rynki zachodnie i nie widać jeszcze też tak bardzo tej przewagi wynikającej z różnicy w oprocentowaniu, natomiast różnice te stają się coraz bardziej widoczne. Przykład Famur (dostawca i producent maszyn i urządzeń do sektora górniczego i innych rozwiązań) obrazuje zmianę strategii na skutek zmieniających się uwarunkowań makroekonomicznych i transformację finansowaną za pomocą emisji zielonych obligacji o wartości ok. 400 mln PLN (m.in. reorientacja na projekty fotowoltaiczne). Nawiązując do wcześniejszej dyskusji nt. konsekwencji wojny na Ukrainie, dr M. Lipski („na ile te wydarzenia będą miały trwały wpływ na trend związany z zieloną transformacją”) – kluczowe tutaj też będą decyzje regulatora. „Na podstawie własnych doświadczeń z pracy z klientami z sektora bankowego (…), ostatnie dni przyniosły szereg decyzji dot. wstrzymania lub odroczenia na przyszłość realizacji projektów inwestycyjnych” m.in. ze względu na narastającą niepewności i ryzyko. „Możemy jednak powiedzieć, że trend inwestowania w zieloną transformację jest silny i wzrostowy w długim okresie i będzie miał na jego dalszy rozwój wpływ bardzo wielu czynników”.
W dalszej części sesji wystąpiła pani dr Klaudia Martinek-Jaguszewska (Zakład Zarządzania Ryzykiem, KNOP SGH), prezentując referat pt. „Automatyzacja jako wsparcie zrównoważonego rozwoju technologicznego”. Prezentowane wyniki badań stanowią jeden z obszarów badawczych dysertacji doktorskiej i dotyczą oceny, w jaki sposób automatyzacja może wspierać zrównoważony rozwój w wymiarze technologicznym. Automatyzacja zwykle kojarzy się z dużymi zmianami i negatywnymi skutkami dla pracowników. Pytania badawcze dotyczyły m.in. oceny: 1) „jakie obszary zarządzania automatyzacją są istotne dla wsparcia zrównoważonego rozwoju technologicznego?”, oraz 2) „czy istnieje luka wskazująca na brak działań ograniczających negatywne skutki automatyzacji (w kontekście oceny poziomu dojrzałości przedsiębiorstwa)?”. Cele badań dotyczyły identyfikacji determinant, dzięki którym automatyzacja wspiera zrównoważony rozwój, oraz wskazania drogi, jaką muszą pokonać przedsiębiorstwa, aby ich działania na rzecz automatyzacji miały charakter zrównoważony – aby ograniczyć negatywne skutki procesów automatyzacji i jednocześnie zwiększyć korzyści płynące z tych procesów. Badania były realizowane w dwóch obszarach: 1) konstrukcja dojrzałego modelu automatyzacji, który uwzględnia różne aspekty zarządzania w organizacji (z uwzględnieniem metody delfickiej i panelu ekspertów), oraz 2) weryfikacja automatyzacyjnego modelu dojrzałości, obejmująca m.in. testowanie modelu, ocenę dojrzałości automatyzacyjnej organizacji oraz luki potencjału automatyzacyjnego (badania empiryczne prowadzone na próbie 62 przedsiębiorstw). W pierwszym obszarze badań, eksperci panelu delfickiego reprezentowali przedstawicieli świata nauki (kryterium aktywnej działalności naukowej w obszarze technologii IT) oraz pracowników biznesu (kryterium pełnienia funkcji zarządczej związanej z automatyzacją), jak również reprezentujący zróżnicowane pochodzenie i doświadczenie sektorowe. Badana populacja przedsiębiorstw to przedsiębiorstwa działające na terenie Polski, zatrudniające minimum 10 pracowników, z branż: telekomunikacja, finanse i przemysł farmaceutyczny. Respondentami badania empirycznego byli menedżerowie związani z realizacją wdrożeń automatyzacyjnych.
Omawiając wyniki badań dr K. Martinek-Jaguszewska, wskazała na obszary, które są istotne dla skutecznych wdrożeń Automatyzacyjnego Modelu Dojrzałości, którymi są: 1) cele biznesowe automatyzacji (obejmujące ustalenie celów i korzyści, jakie oczekuje organizacja od wdrożeń automatyzacyjnych), 2) dopasowanie celów automatyzacji do strategii organizacji (dopasowanie strategiczne) oraz wpływ automatyzacji na realizowaną strategię, 3) przywództwo (ocena cech przywódczych, zaangażowania kierownictwa, komunikacji, postaw oraz kompetencji pracowników i menedżerów automatyzacji), 4) organizacja wdrożeń (implementacja), 5) operacyjny pomiar efektów automatyzacji (dalszy etap implementacji); 6) analiza złożoności, istotności i wartości procesów (ocena potencjału rozszerzania automatyzacji), oraz 7) przegląd technologii automatyzacyjnych i stopnia ich zaawansowania w celu odpowiedniego doboru narzędzi odpowiadającym potrzebom organizacji. Każdy spośród w/w obszarów został opisany dla 5 poziomów dojrzałości modelu automatyzacji, a działania, które mogą charakteryzować zrównoważony rozwój technologiczny, są tutaj charakterystyczne głównie dla wyższych poziomów dojrzałości przedsiębiorstwa (w modelu automatyzacji). Z prowadzony badań wynika, że automatyzacja będzie miała charakter zrównoważony technologicznie kiedy: 1) cele biznesowe będą zorientowane na strategię budowania wartości, ukierunkowane na wzrost wydajności pracowników, podnoszenia ich kompetencji, podnoszenia jakości procesów i budowania wartości dla klienta; 2) kiedy automatyzacja (poza celami biznesowymi) prowadzi do poprawy dobrostanu społecznego, uwzględnia wpływ stosowanych rozwiązań technologicznych na pracowników i społeczeństwo; 3) w obszarze pomiaru efektów, kiedy organizacja wykorzystuje mierniki pozwalające ocenić wpływ podejmowanych działań na gospodarkę i społeczeństwo; 4) w obszarze przywództwa i organizacji, kiedy menedżerowie informują pracowników o planach automatyzacyjnych w celu ich przygotowania i dostosowania do zmian; 5) kiedy automatyzacja jest przedmiotem komunikacji zewnętrznej i zwiększa zaufanie do technologii; 6) kiedy przedsiębiorstwo analizuje etyczne aspekty wdrażanych rozwiązań oraz kiedy prowadzi ograniczania (unikania) efektów negatywnych i wzmacniania efektów pozytywnych (m.in. wspieranie osób wykluczonych).
W dalszej części prezentacji dr K. Martinek-Jaguszewska przedstawiła wyniki badań dot. pomiaru luki potencjału automatyzacji, która była oceniana w kontekście poziomów dojrzałości organizacji. Z prowadzonych badań wynika m.in., że: 1) żadna z badanych organizacji nie osiągnęła najwyższego poziomu dojrzałości, 2) 16 proc. spośród badanych organizacji wyznacza zrównoważone cele automatyzacji oraz 3) 24 proc. badanych organizacji mierzy efekty gospodarczo-społeczne automatyzacji. Na pewną uwagę zasługują wyniki, dotyczące relatywnie niskiego dopasowania automatyzacji do strategii (które wykazują jedynie „średni poziom dojrzałości automatyzacyjnej” szacowany na poziomie 3.3 w możliwym przedziale wyniku 0-5 pkt.). Najwięcej spośród badanych organizacji znajduje się na 4 poziomie dojrzałości (na 5 możliwych poziomów oceny tej dojrzałości), gdzie kluczowym celem jest równoczesne obniżanie kosztów działalności i budowanie wartości dla klientów przedsiębiorstwa, a najważniejszą oczekiwaną korzyścią jest wzmacnianie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa. Odpowiednio 36 proc. oraz 24 proc. organizacji, które znajdują się na 2 i 3 poziomie dojrzałości automatyzacyjnej stosuje mierniki pozwalające ocenić efekty automatyzacji. Jako najważniejsze wnioski z badań, dr K. Martinek-Jaguszewska wskazała: 1) konieczność promowania świadomości zrównoważonego rozwoju technologicznego, 2) konieczność adaptacji mierników powiązanych z celami automatyzacji, 3) prowadzenie otwartej komunikacji do pracowników w celu przygotowania ich do zmian (w warunkach deklarowanej na poziomie blisko 70 proc. braku chęci zwolnień pracowniczych na skutek automatyzacji) oraz konieczność przekwalifikowania pracowników do nowych zadań i ukierunkowanie na współpracę (współistnienie) „człowieka i technologii”. Dr K. Martinek-Jaguszewska wskazała również kierunki dalszych badań w obszarze oceny poziomu dojrzałości automatyzacji, dalszych możliwości wykorzystania i rozszerzania proponowanego automatyzacyjnego modelu dojrzałości przedsiębiorstwa w kontekście zrównoważonego rozwoju technologicznego.
W części dyskusyjnej głos zabrał prof. zw. dr hab. Stanisław Kasiewicz, który sformułował trzy pytania adresowane do pani dr Klaudii Martinek-Jaguszewskiej: 1) „gdzie pani lokuje ryzyko, czy w prowadzonych badaniach ten element ryzyka występuje i czy jest gdzieś pomiar tego ryzyka?”; 2) „kto powinien odpowiadać za zarządzanie automatyzacją (szczególnie w instytucjach finansowych)?”; 3) nawiązując do literatury, w której zwraca się uwagę na problem kontroli procesów automatyzacji – „jakie pani widzi tutaj rozwiązanie, aby automatyzacja prowadziła do wzrostu wartości i jednocześnie, aby nie generowała niepożądanych zjawisk, które się z tym wiążą?” (prof. S. Kasiewicz nawiązał m.in do wystąpienia prof. L. Kurklińskiego i tzw. „rzezi oddziałów” bankowych na poziomie przekraczającym 10 proc. w skali roku, co również poza wzrostem jakości obsługi klienta (w nowych obszarach produktów i usług bankowych) często generuje istotny spadek jakości innych usług np. związanych z pracą przeciążonych działów i obsługi klienta w placówkach bankowych, 4) „w jaki sposób kontrolować te procesy, aby te decyzje i działania korygować i dobrze wyważyć?”) – dodał prof. S. Kasiewicz.
Odpowiadając na pytania prof. S. Kasiewicza, dr K. Martinek-Jaguszewska zwróciła uwagę na to, że wspomniane aspekty oceny ryzyka, są wpisane w prezentowany wcześniej model na kilku poziomach, m.in. na poziomie operacyjnym, wdrożeniowym takie ryzyka projektowe są uwzględniane, jak również na poziomie strategicznym, zasady oceny ryzyka są wpisane w model, w szczególności pod kątem zarządzania i kształtowania relacji z interesariuszami, w jaki sposób te efekty automatyzacji uwzględnić w aspekcie ryzyka (m.in. ryzyko wizerunkowe, prawne). Nawiązując do pytania nt. ośrodka zarządzania ryzykiem, „kluczowe jest tutaj zaangażowanie wszystkich poziomów menedżerskich w proces kontroli automatyzacji. W tych przedsiębiorstwach, które charakteryzują się wyższym poziomem dojrzałości, proces kontroli przebiega bardziej sprawnie i podlega też ocenie wskaźnikowej”. Nawiązując do trzeciego pytania i ocenę realizacji tych pozytywnych efektów, „jako główne narzędzie widzę tutaj rolę mierników”. Jeżeli mamy przyjęte cele i zdefiniujemy dobrze mierniki oceny i będziemy z nich korzystać w bieżącej codziennej pracy i przy każdym projekcie, to będziemy mogli ocenić wpływ na ryzyko (np. czy w związku z realizacją jakiegoś konkretnego procesu nie obniży nam się satysfakcja klienta).
W dalszej części dyskusji głos zabrał prof. J.W. Pietrewicz, który sformułował pytania do mgr Barbary Rychty (pytanie nr 1) dot. „mentoringu”, oraz (pytanie nr 2) do pana mgr B. Sobika dot. analizy ryzyka klimatycznego w sektorze energetycznym: 1) „mentoring jest kategorią bliską procesowi szkoleniowemu, czy prowadziła pani badania, które by pokazywały proporcję wykorzystania tych instrumentów w przedsiębiorstwach (np. rodzinnych) i na ile bazują one na mentoringu a na ile na szkoleniach oraz co decyduje, że firmy decydują się na mentoring a nie na szkolenie? Który z tych instrumentów jest bardziej wydajny, pozwalający szybciej nabywać kompetencje?” 2) pytanie dotyczy „analizy ryzyka klimatycznego związanego z rynkiem EU ETS” i prośba o opinię: „jakie są przesłanki ku temu, że w drugiej połowie 2021 roku ten rynek tak gwałtownie poszedł z cenami w górę, co legło u podstaw tego gwałtownego wzrostu cen uprawnień do emisji?”
Dalsze pytania w części dyskusyjnej sformułowała również prowadząca sesję panelową prof. T. Pakulska. Pierwsze pytanie do prelegentów, których prezentacje dot. szeroko pojętej transformacji energetycznej: 1) „na ile w państwa ocenach, ta czysta tzw. zielona energia uwzględnia wszystkie ogniwa łańcucha wartości, w szczególności energii odnawialnej słonecznej i wiatrowej (czy np. bierze się pod uwagę energię zużywaną do produkcji turbin do farm wiatrowych czy kolektorów do ogniw fotowoltaicznych oraz czy bierze się pod uwagę chociażby kwestie utylizacji odpadów (infrastruktury, która jest potrzebna do produkcji tej energii)?”; oraz pytanie do pana B. Sobika dot. ryzyka i mix-u energetycznego: 2) „na ile w ocenie ryzyka bierze się pod uwagę samo rozproszenie źródeł energii i nieciągłość dostaw przy przejściu na OZE?”.
Odnosząc się do pytania prof. J.W. Pietrewicza, mgr B. Rychta stwierdziła, że nie prowadziła badań porównawczych dot. zakresu wykorzystania lub efektywności alternatywnych form kształcenia i doskonalenia zawodowego, ale z raportu i danych wykorzystanych w trakcie prezentacji wynika, że „o ile firmy korzystały z mentoringu w badanym okresie (2019-2020), to bardziej popularną formą były szkolenia internetowe (e-learning) i inwestycje w takie formy rozwoju pracowników w roku 2020 były większe niż np. mentoring”. Odpowiadając na pytanie prof. J.W. Pietrewicza dot. wzrostu cen uprawnień do emisji CO2, mgr B. Sobik zwrócił uwagę na kolejność pewnych wydarzeń oraz ich wpływ na ceny tych uprawnień: „na przełomie 2020-2021 nastąpił silny wzrost, wywołany i zwiększeniem popytu po odbiciu po pandemii Covid-19, w roku 2020 w wyniku lockdown’u spadł wyraźnie popyt i te ceny uprawnień ustabilizowały się powyżej poziomu 20 euro i późniejsze odbicie spowodowało gwałtowny wzrost popytu i jednocześnie wzrost ceny, ten trend był jeszcze wzmocniony poprzez pojawienie się spekulacji na rynku, a także poprzez plany legislacyjne związane ze zmniejszaniem tej darmowej puli do emisji uprawnień CO2, jak również pomysły związane z rozszerzeniem się systemu EU ETS”. „Jeżeli chodzi o rok obecny, to trudno jest wskazać jakąś wiarygodną prognozę ze względu na wojnę na Ukrainie (która już doprowadziła do korekty z poziomu ok. 90 euro do poziomu powyżej 60 euro) i w dłuższym okresie (perspektywa kilku lat) spodziewany będzie wzrost tych cen ze względu na główne cele polityki klimatycznej EU a te działania i skuteczność narzędzi będzie wyższa im wyższa będzie cena uprawnień do emisji CO2”.
W nawiązaniu do końcówki wypowiedzi mgr B. Sobika głos prof. J.W. Pietrewicz, który nie zgodził się z prognozą dot. kształtowania się cen uprawnień do emisji CO2 w przyszłości. „Myślę, że celem UE było podrożenie cen energii (ze źródeł węglowych), natomiast cena tej energii będzie teraz rosła na skutek innych czynników powiązanych z wojną, w związku z tym raczej UE będzie broniła się przed kumulacją czynników, które będą windowały ceny energii do niebotycznych rozmiarów i będzie chciała w jakiś sposób ten proces kontrolować. W związku z tym, uprawnienia do emisji będą na jakimś średnim poziomie się stabilizowały”. W nawiązaniu i niejako uzupełnieniu do tej wypowiedzi głos zabrał mgr B. Sobik, który odwołując się do analiz prof. W. Mielczarskiego – z których wynika, że cena uprawnień do emisji CO2 jest znacznie „przestrzelona” powyżej wartości fundamentalnych, z których to analizy wynika, że powinna ona być ukształtowana na poziomie kilkunastu euro a doszliśmy do prawie 100 euro, więc być może jest to pewien efekt korekty z tym związanej.
Odnosząc się do pierwszego pytania prof. T. Pakulskiej, dot. zagadnienia „na ile zielona energia jest czystą energią?” mgr B. Sobik powołał się na znane mu źródła, z których wynika, że „uwzględniając wszystkie aspekty procesu tworzenia wartości dodanej, koszty wytworzenia i utylizacji infrastruktury a także konieczność wykorzystania tzw. „metali ziem rzadkich” (m.in. w procesie wytwarzania ogniw fotowoltaicznych) – to jest problem z którym będziemy musieli się mierzyć w horyzoncie najbliższych już lat, jednak ludzkość nie wynalazła jeszcze na ten moment źródeł, które byłyby całkowicie czyste więc jest to na chwilę obecną jedyna droga jaką możemy zmierzać (w poszukiwaniu nowych lepszych rozwiązań)”. Odnosząc się do drugiego pytania dot. na ile możliwe jest całkowite przejście na OZE pod kątem bezpieczeństwa energetycznego: „z uwagi na strukturę systemu i aktualne możliwości magazynowania energii, na ten moment nie jest możliwe stworzenie i pełne zbilansowanie systemu bazującego tylko na OZE (uzależnionego w pełni od warunków meteorologicznych), dlatego kluczem do rozwiązania problemu jest zdywersyfikowany mix, połączenie źródeł stabilnych pracujących w podstawie, ze źródłami niestabilnymi takimi jak OZE” dodał mgr B. Sobik.
Włączając się w dyskusję, próbując połączyć ważne jej wątki, prof. T. Pakulska sformułowała pytanie otwarte: „czy pewnym panaceum na tą główną bolączkę transformacji energetycznej i systemu OZE jest wspomaganie cyfrowej tej transformacji (np. firmy BigTech wchodzące w ten obszar działalności m.in. poprzez tworzenie lub przejmowanie startupów)?”. Odpowiadając na pytania dr M. Lipski podkreślił zasadność sformułowanych pytań i zgodził się z tym, że słowa te mogą być bardzo dobrym podsumowaniem ostatnich wątków dyskusji, ponieważ „przejście na odnawialne źródła energii, w szczególności w kontekście naszej gospodarki, to jest bardzo duża zmiana i długotrwały proces, który będzie wymagał dużych zmian infrastruktury i nowych technologii, których jeszcze nie mamy, ale jest to właściwy i pożądany kierunek rozwoju”.
W końcowej części panelu, głos zabrał prof. J.W. Pietrewicz, który w imieniu organizatorów konferencji podziękował wszystkim za udział, wystąpienia oraz głosy w dyskusji, podkreślając znaczenie i dalsze zainteresowanie ze strony uczelni podjętą tematyką badawczą, wskazując ją jako jeden z kluczowych obszarów specjalizacji uczelni i instytutu, wyrażając nadzieję na dalsze możliwości kontynuowania zapoczątkowanej dyskusji, dalszych spotkań i konferencji oraz kontynuacji badań i prac naukowych w tym obszarze – zwracając się jednocześnie z prośbą do prof. R. Sobieckiego, jako do dyrektora Instytutu Rynków i Konkurencji, o podsumowanie konferencji.
Podsumowanie konferencji
Podsumowując konferencję, Rektor R. Sobiecki zwrócił uwagę na uzasadnione trudności jednoznacznego podsumowania tak wieloaspektowej dyskusji, obejmującej „szeroko rozumianą tematykę zrównoważonego rozwoju, transformacji cyfrowej i energetycznej, oraz inwestycji związanych transformacją przedsiębiorstw – jako tematów złożonych i jednocześnie wzajemnie powiązanych”. Profesor R. Sobiecki podkreślił znaczenie zrównoważonego rozwoju, który może stanowić szerszy fundament w analizie procesów transformacji przedsiębiorstw oraz inwestycji związanych z transformacją. Rektor R. Sobiecki podziękował wszystkim uczestnikom konferencji, panelistom, osobom prowadzącym sesje oraz osobom biorącym czynny udział w dyskusji, zwracając przy tym szczególną uwagę na silne „zakorzenienie” prelegentów i uczestników konferencji w obszarze podjętej tematyki, stanowiącej ważny obszar specjalizacji naukowej uczelni, zwracając jednocześnie uwagę na rolę nauki: „nauka nie może stawiać kropki nad „i”, nauka powinna dostarczać podpowiedzi, wskazywać kierunki zmian, które następnie są wykorzystywane w procesach podejmowania decyzji przez osoby za nie odpowiedzialne”. Profesor R. Sobiecki zapowiedział publikacje konferencyjne w postaci artykułów naukowych w „Kwartalniku Nauk o Przedsiębiorstwie” KNOP, jak również w postaci planowanej zwartej monografii pokonferencyjnej, zachęcając do przysyłania artykułów naukowych związanych z zaawizowaną tematyką konferencji. Kierując ostatnie słowa do uczestników konferencji, Rektor R. Sobiecki zwrócił uwagę na fakt, że konferencje „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce” mają charakter cykliczny i zapowiedział organizację kolejnej konferencji, planowaną na wiosnę 2023 r., wyrażając nadzieję, że będzie ona mogła być zorganizowana w tym czasie w formie stacjonarnej w murach naszej Alma Mater.
Relację przygotował:
Dr Marek Błaszczyk
marek.blaszczyk@sgh.waw.pl
Instytut Rynków i Konkurencji,
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.

Program konferencji IRIK 2022 (pdf, 286.35 KB)

Aneks statystyczny (11-1(1), 247.53 KB)

Rok 2020 - konferencja na temat „Gospodarka cyfrowa i post-cyfrowa a przedsiębiorstwo” termin konferencji 12.03.2020 r.

Relacja z XI konferencji naukowej z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”
nt. „Gospodarka cyfrowa i post-cyfrowa a przedsiębiorstwo”
on-line (MS Teams) Szkoła Główna Handlowa w Warszawie – 22.10.2020 r.
W dniu 22 października 2020 roku odbyła się XI konferencja naukowa z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce” nt. „Gospodarka cyfrowa i post-cyfrowa a przedsiębiorstwo”. Organizatorem konferencji był Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Partnerem konferencji Grupa Kapitałowa ENEA S.A., patronem honorowym Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy oraz Marszałek Województwa Mazowieckiego. Konferencja zorganizowana w formie on-line (MS Teams) zgromadziła blisko 120 uczestników z najważniejszych ośrodków akademickich w Polsce oraz praktyków biznesu.
Celem konferencji była wymiana wiedzy i doświadczeń nauczycieli akademickich oraz praktyków biznesu nt. rozwoju gospodarki cyfrowej i jej granic, transformacji cyfrowej przedsiębiorstw oraz uwarunkowań tych procesów. Wyróżnikiem konferencji był bezpośredni udział praktyków biznesu w dedykowanym ku temu drugim panelu. Treścią konferencji były trzy sesje panelowe: 1) „Granice gospodarki cyfrowej”; 2) „Biznes a gospodarka cyfrowa i post-cyfrowa”, oraz 3) „Cyfrowa transformacja publikacji naukowych”.
Konferencję zainaugurował J.E. Rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie dr hab. Piotr Wachowiak, prof. SGH, który podkreślił innowacyjność i znaczenie tematu konferencji z perspektywy procesów społecznych, transformacji gospodarki oraz przedsiębiorstw. Rektor nawiązał również do obecnej sytuacji rozwoju pandemii i wyzwań z tym związanych, w kontekście cyfryzacji gospodarki.
W imieniu organizatora głos zabrał Prorektor SGH ds. rozwoju, Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji, dr hab. Roman Sobiecki, prof. SGH. Profesor Sobiecki podkreślił znaczenie społeczne i ekonomiczne następujących po sobie rewolucji przemysłowych, zwracając uwagę na cechy wspólne i wyróżniki poszczególnych rewolucji, oraz na kluczowy wpływ technologii w zachodzących procesach. Konsekwencją rewolucji było m.in. zastępowanie pracy fizycznej poprzez maszyny i urządzenia, produkcję przemysłową oraz informatyzację.
Granice gospodarki cyfrowej
W sesji udział wzięli: dr hab. Krzysztof Rutkowski, prof. SGH, prof. dr hab. Małgorzata Bombol (Dyrektor Instytutu Wartości, SGH), dr Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel (Hansberry-Tomkiel) oraz dr Wojciech Kurowski (Instytut Wartości, SGH). Moderatorem sesji był dr hab. R. Sobiecki, prof. SGH.
W swoim wystąpieniu, prof. K. Rutkowski sceptycznie odniósł się do terminów „cyfryzacja” oraz „rewolucja”. Obserwowane przemiany nie następują z dnia na dzień, są wynikiem dłuższych procesów. Głównym akceleratorem postępu technicznego jest technologia. Cyfryzacja istotnie wpływa na jakość procesów biznesowych, zmienia łańcuchy dostaw oraz wpływa na możliwości kreowania wartości. Cyfryzacja ostatnich lat to transformacja procesów fizycznych do cyberprzestrzeni, eliminacja procesów lub całych przedsiębiorstw i sektorów. Głównym wyróżnikiem Czwartej rewolucji przemysłowej jest wkroczenie technologii w sferę „poznawczą” i stopniowe zastępowanie roli człowieka w tym obszarze. Procesy cyfryzacji są możliwe dzięki informatyzacji, zwiększaniu mocy obliczeniowej komputerów, analityce danych oraz sztucznej inteligencji. Kluczową rolę odgrywa sztuczna inteligencja, która jest w stanie naśladować cechy ludzkiego umysłu, rozszerzać ludzką percepcję, podejmować decyzje w oparciu o algorytmy. Systemy sztucznej inteligencji nie
zastępują ludzkiego umysłu, ale rozszerzają jego możliwości poznawcze. Wchodzą z sukcesem do coraz większej liczby sektorów, ale niosą też zagrożenia: dla jednostek, przedsiębiorstw oraz całych sektorów, które nie są w stanie z nimi konkurować. Dla dużych przedsiębiorstw jest to okazja do przejmowania kontroli nad rodzącymi się sektorami.
Profesor dr hab. Małgorzata Bombol zwróciła uwagę na perspektywę konsumenta. Cyfryzacja niesie wiele wrażeń, ale i zagrożeń. Obecnie żyje obok siebie sześć generacji konsumentów. Zmiany jakie zaszły na przestrzeni ostatnich miesięcy (covid-19) wymusiły pewne zachowania konsumentów. Obserwujemy wzrost zainteresowania produktami cyfrowymi u seniorów i wśród najmłodszej generacji. Świat cyfrowy zmienia świadomość i potrzeby konsumentów. W czasach pandemii istotnie zwiększyła się skala zakupów on-line, liczba porad tele-medycyny, oraz zakres pracy wykonywanej on-line. Rozwój cyfryzacji można oceniać z perspektywy struktury zakupów. Istotnie wzrosła sprzedaż on-line produktów, które dotychczas były kupowane w tradycyjnych kanałach dystrybucji. O przyśpieszeniu digitalizacji świadczą liczne innowacje, jak wykorzystywanie dronów do zakupów (Wall-Mart) czy robotów we włoskich szpitalach i domach opieki. Cyfryzacja stwarza większe możliwości personalizacji produktów i usług. Zagrożenia wynikają z braku świadomości konsumentów z jak wielką skalą konsumpcji wymuszonej możemy mieć do czynienia. Dobrym tego przykładem może być reklama kontekstualna.
Doktor Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel zwróciła uwagę na ograniczone możliwości precyzyjnego regulowania gospodarki cyfrowej. Cyfryzacja zmienia charakter procesów konkurencji, pozwala osiągać efekty skali w znacznie krótszym czasie niż to ma miejsce w gospodarce tradycyjnej. Przedsiębiorstwa, które jako pierwsze wchodzą na rynek i mogą uzyskać pozycję dominującą. Istotne znaczenie odgrywa kwestia dostępu do dużych zbiorów danych, co stanowi obecnie przedmiot sporów prawnych: czy dane gromadzone przez większe przedsiębiorstwa, powinny być wyłączne czy udostępniane nowym mniejszym graczom? Konkurencja toczy się na różnych poziomach (np. pomiędzy platformami oraz w ramach platform) i coraz większym wyzwaniem jest wykrywanie potencjalnych nadużyć.
„Czy tradycyjne instrumenty prawa antymonopolowego będą skuteczne w gospodarce cyfrowej?” Wiele wskazuje na to, że ogólne zasady mogą być stosowane, jednak będą musiały się zmienić instrumenty wykrywania nadużyć. Potrzebna jest specjalistyczna wiedza, zaawansowane instrumenty i szybsze procedury postępowania, ponieważ gospodarka cyfrowa jest dużo bardziej dynamiczna. Zmianie muszą też ulec kryteria oceny koncentracji. Ochrona konsumenta, to przeciwdziałanie nadużyciom związanym z dysponowaniem i przetwarzaniem wrażliwych danych oraz nadużycia związane ze stosowaniem reklamy kontekstualnej. Brak regulacji może za słabo chronić prawa konkurencji i konsumentów, a ich nadmiar, może spowolnić rynek oraz rozwój innowacji (z których wszyscy korzystamy).
Dr Wojciech Kurowski skupił uwagę na możliwych nadużyciach i potencjalnym rozwoju przestępczości w gospodarce cyfrowej. Doktor odniósł się do wątku technologii i jednocześnie wskazał znaczenie podejścia systemowego w analizie dużych zbiorów danych. Gospodarka cyfrowa nie funkcjonuje równolegle, ale podporządkowuje sobie gospodarkę realną. Rynki cyfrowe są atrakcyjne, co wyjaśnia rozwój przestępczości w cyberprzestrzeni. Skalę i wartość tej przestępczości szacuje się na poziomie ok. 500 mld USD, co przewyższa szacowaną wartość globalnego rynku narkotyków (na poziomie 350 mld USD).
W trakcie dyskusji, głos zabrał dr hab. Jerzy Pietrewicz, prof. SGH, formułując m.in. pytania: „czy zmiany jakie zachodzą na rynku cyfrowym mogą prowadzić do analogicznych procesów monopolizacji jakie zachodziły w gospodarce tradycyjnej i czy mamy do czynienia z tworzeniem się nowego typu monopolu w gospodarce cyfrowej?”. Profesor Halina Brdulak
podzieliła się refleksją, że w gospodarce cyfrowej obserwujemy tzw. „drapieżne” przedsiębiorstwa, które przejmują mniejsze podmioty w łańcuchach dostaw. Podmioty te potrafią oceniać źródła wartości i przejmują przedsiębiorstwa, które zwiększają marżę. Profesor K. Rutkowski dodał, że mamy tutaj do czynienia ze zjawiskiem przejmowania przedsiębiorstw jak również z całkowicie przeciwnym modelem działania, np. SpaceX, który nie kontroluje żadnego łańcucha wartości. Do pytań prof. J. Pietrewicza odnieśli się m.in. uczestnicy kolejnego panelu.
Biznes a gospodarka cyfrowa i post-cyfrowa
Celem sesji była wymiana wiedzy i doświadczeń pomiędzy przedstawicielami praktyki biznesu a pracownikami nauki. W sesji udział wzięli: Filip Merklejn (Dyrektor Lubelskiego Oddziału Grupy Lingaro), Arkadiusz Śnieżek (Dyrektor Zarządzający Kartel Media Ltd.), Norbert Duczkowski (Dyrektor Departamentu Produktów Inwestycyjnych i Ubezpieczeń Nest Banku), oraz Dawid Klimczak (Członek Zarządu ds. Operacyjnych Lerta S.A.). Moderatorem sesji była Pani Prodziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, dr hab. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, prof. SGH.
Jako pierwszy wystąpił Pan Filip Merklein. Grupa Lingaro wspiera procesy transformacji cyfrowej przedsiębiorstw poprzez wdrożenia zaawansowanej analityki danych oraz e-commerce. Pandemia spowodowała silny wzrost sektora e-commerce. W czasach pandemii ujawniła się ważna cecha konkurencyjna, jaką jest bezpieczeństwo zakupów on-line. Pandemia wpłynęła na spadek obrotów w handlu tradycyjnym, zmniejszyła zyski i ograniczyła inwestycje. Wzrosło zapotrzebowanie na wdrożenia e-commerce. Zmieniły się oczekiwania klientów, którzy zgłaszali większe zapotrzebowanie na tanie i szybkie rozwiązania. Kluczową rolę w transformacji cyfrowej przedsiębiorstw będzie odgrywała analityka danych i rozwój sztucznej inteligencji. Analityka pozwala optymalizować koszty, uwolnić kapitał oraz przeznaczyć go na ważne cele. Pan F. Merklejn zobrazował skalę redukcji kosztów magazynowych na przykładzie wdrażanej przez firmę analityki danych w dużej międzynarodowej firmie.
Pan Arkadiusz Śnieżek (Kartel Media Ltd.) omówił proces transformacji cyfrowej na przykładzie organizacji: Radio17.pl, BankGłosówRadiowych.pl oraz PierogizJasienicy.pl. Przykłady ukazały wpływ transformacji na zwiększenie skali działania, niezależnie od sektora prowadzonej działalności. Z doświadczeń realizowanych we współpracy z sektora publicznego wynika, że jednym ze sposób na przyśpieszenie transformacji cyfrowej jest współudział podmiotów trzecich, z sektora publiczno-prywatnego.
Pan Norbert Duczkowski (Nest Bank S.A.) skupił uwagę na zagadnieniu cyfryzacji sektora bankowego. Cyfryzacja Nest Bank to pełna digitalizacja procesów otwierania rachunków, depozytów i procesu faktoringu, zaawansowana digitalizacja procesu kredytowego, narzędzia płatności mobilnych i 30 proc. operacji wykonywanych przez roboty. Ponad 50 proc. nowych kont banku jest zakładanych wyłącznie poprzez kanał on-line, bez wizyty klienta w oddziale. Inaczej kształtuje się proces cyfryzacji z perspektywy produktów detalicznych i korporacyjnych, inaczej z perspektywy produktów typu „pull”, gdzie konsumenci sami poszukują produktów, jak również inaczej z perspektywy produktów typu „push”, gdzie bank musi sam docierać do klienta. Digitalizacja jest dużo bardziej rozwinięta w obszarach bankowości detalicznej i produktów typu „pull”. Produkty typu „push” nie należą do wystandaryzowanych i ich zakup wymaga analiz i personalizacji. W sektorze bankowym widać też duże możliwości oferowania produktów i usług na podstawie reklamy kontekstualnej.
W kolejnym wystąpieniu, pan dr Dawid Klimczak (Lerta S.A.) skupił uwagę na procesach cyfryzacji na rynku energii elektrycznej w kontekście restrukturyzacji rynku i założeń KE dotyczących zmiany mikstu energetycznego krajów UE (udział OZE w 2030 r. minimum 30 proc., do 2050 r. OZE na poziomie 100 proc.). Doktor Klimczak wskazał najważniejsze wyzwania globalne, lokalne oraz rynkowe przejścia na OZE (trudności bilansowania podaży i popytu, ograniczone możliwości i wysokie koszty magazynowania energii, zarządzanie elastycznością popytu i podaży). Tradycyjna energetyka to scentralizowany system, natomiast przejście na OZE wymusza decentralizację i zmianę infrastruktury. Wirtualna elektrownia (VPP) to system otwarty, demokratyczny, rozproszony, z niskimi barierami wejścia, w którym energia wyprodukowana w gospodarstwie domowym, może być sprzedana w zupełnie innej części kraju (kupujący otrzymuje energię z innego najbliższego źródła). Wirtualna elektrownia wymaga koordynacji i zaawansowanej automatyki, jak również zaawansowanej analityki danych i sztucznej inteligencji. Pan dr D. Klimczak zwrócił m.in. uwagę na metody bilansowania energii, które są niezbędne, aby osiągnąć założone cele KE.
W dyskusji, głos zabrali prof. R. Sobiecki (pytania 1 i 2) oraz dr hab. J. Łaszek, prof. SGH (pytanie 3). Pytania dotyczyły: 1) realnych możliwości osiągnięcia założeń KE na 2050 r. w kontekście możliwości bilansowania energii, 2) wpływu decentralizacji rynku energii na procesy konkurencji: czy decentralizacja może w praktyce oznaczać procesy odwrotne do tych, które zachodzą w innych sektorach (w kierunku wolnej konkurencji a nie monopolizacji)? 3) aktualnych kierunków rozwoju technologii magazynowania energii.
W odpowiedzi na powyższe pytania dr D. Klimczak zwrócił uwagę na wysokie zróżnicowanie regulacji prawnych w poszczególnych krajach UE i zróżnicowanie regulacji w odniesieniu do rynku detalicznego i hurtowego. Doktor zwrócił również uwagę na niskie bariery wejścia na rynek dla małych odbiorców i jednocześnie bardzo wysokie bariery wejścia na rynek na większą skalę (koszt inwestycji w elektrownię 1 tyś MW mocy to ok. 20 mld PLN co wyklucza udział mniejszych i średnich podmiotów ekonomicznych). Uzyskanie celu KE (2050 r.) na poziomie takiego kraju jak Polska nie jest możliwe bez rozwoju technologii magazynowania energii, ale uzyskanie odpowiednich parametrów tej technologii szacuje się na lata 40-ste. Nowe kierunki rozwoju technologii magazynowania energii bazują w głównej mierze na ogniwach elektrycznych (Li-Ion) oraz w znacznie mniejszym stopniu na przekształcaniu energii wiatrowej w wodór a technologie przekształcania fazowego powietrza nie są przedmiotem szerszych badań.
Profesor M. Poniatowska-Jaksch sformułowała pytanie otwarte, dotyczące barier prawnych: „w jaki sposób można pokonać te bariery w praktyce?”. Głos w dyskusji zabrali uczestnicy panelu: A. Śnieżek, F. Merklejn oraz N. Duczkowski, którzy zwrócili uwagę na: 1) możliwość wprowadzania projektów pilotażowych i dzielenie wdrożeń na etapy, 2) wybór sektorów, w których nie obowiązuje PZP lub sektory silnie dotowane przez programy rządowe, 3) duże inwestycje Microsoft i Google w Polsce niwelują bariery dotyczące zakazu eksportu danych (ze względu na docelową lokalizację serwerów w Polsce).
Ostatnie pytanie o charakterze otwartym zadała prof. Halina Brdulak: „czy istnieje jakiś model, który pozwala na przyśpieszenie prac legislacyjnych w obszarze regulowania gospodarki cyfrowej?”. Odpowiadając na to pytanie, pan N. Duczkowski zauważył, że mamy duże zróżnicowanie regulacji dla poszczególnych sektorów, jednak pewnym sposobem rozwiązywania problemów może być komunikacja z ustawodawcą poprzez stowarzyszenia.
W podsumowaniu dyskusji drugiego panelu, prowadząca sesję prof. M. Poniatowska-Jaksch zwróciła uwagę na to, że cyfryzacja rozwija się, postępuje i nie znamy jej granic. Obejmuje ona w różnym zakresie, coraz więcej dziedzin naszego życia, coraz więcej produktów, usług i
sektorów. My również stajemy się coraz bardziej kreatywni dzięki niej. Cyfryzacja jest wynikiem kreatywności i jednocześnie pobudza kreatywność i „nie do końca chyba jeszcze wiemy, w jakim kierunku zmierzamy”.
Cyfrowa transformacja publikacji naukowych
W panelu udział wzięli: dr hab. Joanna Paliszkiewicz, prof. SGGW (Zastępca redaktora naczelnego “Management and Production Engineering Review”), dr Łukasz Wiechetek (UMCS, Zastępca redaktora naczelnego “International Journal of Management and Enterprise Development oraz International Journal of Synegy and Research”). Sesję prowadził dr hab. Zbigniew Pastuszak, prof. UMCS (Editorial Advisory Board Member “Expert Systems with Applications”).
Celem panelu było zwrócenie uwagi na procesy transformacji publikacji naukowych z perspektywy redaktorów czasopism wysoko punktowanych i omówienie najważniejszych zasad procesu wydawniczego, które mogą być pomocne przy wyborze czasopisma oraz w procesie przygotowania artykułów naukowych.
Kluczowe czynniki, które determinują wybór typu czasopisma to: zasięg (typu) czasopisma, język edycji, forma czasopisma (tradycyjna, elektroniczna, elektroniczna „open access”), liczba dostępnych czasopism, możliwości analityczne, standaryzacja procesu wydawniczego i koszty. Kryteria te przemawiają za przewagą czasopism międzynarodowych, obcojęzycznych, wydawanych w formie elektronicznej oraz „open access”.
Czynniki które determinują konkurencyjność i wybór konkretnego tytułu czasopisma to: Impact Factor, obecność w elektronicznych i indeksowanych bazach danych, ewaluacja czasopisma, procedura wydawnicza i zasięg czasopisma. W procesie wyboru konkretnego czasopisma konieczne jest wyważenie wielu elementów, począwszy od jakości artykułu (jaką wnosi wartość do teorii lub praktyki), z uwzględnieniem ryzyka przyjęcia lub odrzucenia, jak również ocena wagi ewaluacji oraz czynnika Impact Factor (czy zależy nam na większej punktacji, czy na dotarciu do szerszego grona odbiorców czy też na cytowalności) ponieważ nie zawsze możliwe jest osiągnięcie wszystkich efektów jednocześnie.
Elementy, które decydują o jakości i merytorycznej ocenie artykułu to: dobry pomysł na artykuł i wkład do teorii i praktyki, dobry tytuł (krótki tytuł, wskazujący problem), dobra struktura artykułu i spełnienie wymogów formalnych (czynnik ważny a często niedoceniany).
Struktura dobrego artykułu naukowego powinna zawierać następujące elementy: uzasadnienie tematu (w tym: cel opracowania oraz krótko przedstawiona struktura artykułu); przegląd literatury (aktualne źródła, cytowane źródła, artykuły z dobrym IF); metodyka badań (instrument badawczy, dobór próby, procedura badań, analiza wyników); dyskusja z wynikami badań innych autorów (jak nasze badania odnoszą się do innych); implikacje (jak możemy wdrożyć wyniki naszych badań do praktyki lub do teorii); podsumowanie (co nowego wniósł artykuł do teorii i praktyki, jakie są ograniczenia badania, jakie mogą być potencjalne kierunki dalszych badań).
Podsumowanie konferencji
Podsumowując konferencję, Prorektor prof. R. Sobiecki stwierdził m.in.: „cyfryzacja daje potencjał przekraczania nowych granic”, wskazał najważniejsze korzyści wynikające z cyfryzacji dla człowieka, podkreślił istotne znaczenie udziału praktyków (w formule konferencji oraz w dyskusji naukowej), zwrócił uwagę na potrzebę interdyscyplinarnej współpracy w rozwiązywaniu najważniejszych problemów i wyzwań w gospodarce cyfrowej.
Relację przygotował: Dr Marek Błaszczyk

Program Konferencji IRIK 2020 (pdf, 136.05 KB)

Rok 2019 - konferencja na temat ”Przedsiębiorstwo wobec nieciągłości rozwoju. Cyfryzacja i dostęp. Polaryzacja i dostosowanie” termin konferencji: 07.03.2019 r.

Szanowni Państwo,

Instytut Rynków i Konkurencji,
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

SERDECZNIE ZAPRASZAJĄ
na X jubileuszową ogólnopolską konferencję
z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”
pt. Przedsiębiorstwo wobec nieciągłości rozwoju.
Cyfryzacja i dostęp. Polaryzacja i dostosowanie.

W grudniu 2009 roku miała miejsce pierwsza konferencja Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce” pt. Przedsiębiorstwo w warunkach kryzysu globalnego – wyzwania i szanse. W ramach tej konferencji miały miejsce dwie sesje tematyczne poświęcone zagadnieniom: „Kryzys globalny jako uwarunkowanie rozwoju przedsiębiorstw i instytucji finansowych” oraz „Przedsiębiorstwa i instytucje finansowe wobec skutków kryzysu”.
Upływ blisko 10 lat czasu skłania do refleksji nad zmianami jakie nastąpiły i nad aktualnością problemów, które nurtowały wówczas polskie przedsiębiorstwa i gospodarkę. Kryzys finansowy lat 2008/09 został niewątpliwie przezwyciężony. Pozostały jednak jego skutki w postaci wejścia szeregu krajów na nowe poziomy publicznego zadłużenia jak też związanie interwencyjnego potencjału Europejskiego Banku Centralnego ok. 3,5 bln euro dodatkowymi zobowiązaniami z tytułu wykupywanych papierów wartościowych zadłużonych krajów i przedsiębiorstw w ramach polityki tzw. luzowania pieniężnego. Możliwy deficyt kapitałowy sektora publicznego w warunkach potencjalnego kolejnego kryzysu będzie musiał być równoważony lepszą międzynarodową koordynacją działań interwencyjnych.
Przede wszystkim jednak nastąpił ogromny skok technologiczny wyznaczony implementacją innowacyjnych zastosowań cyfryzacji. Zmieniły się i nadal się zmieniają modele biznesowej działalności przedsiębiorstw i źródła konkurencyjnych przewag. Platformy cyfrowe na nowo definiują korzyści skali i warunki dostępu do zasobów i produktów. Konsument przemienia się w prosumenta, coraz szersze kręgi obejmuje gospodarka współdzielenia. Procesy outsourcingu i offshoringu ścierają się z nextshoringiem pobudzanym postępującą customizacją produkcji.
Rozwój gospodarczy staje się nieciągły, a otoczenie przedsiębiorstw coraz bardziej turbulentne. Nieciągłość uniemożliwia ekstrapolację. Skraca się czasowy horyzont osiągania celów, co skłania część przedsiębiorstw do misselingu czy pokusy kosztów zewnętrznych.
Tempo zachodzących zmian powoduje, że pogłębia się niedostosowanie współczesnych przedsiębiorstw do rozwojowych wyzwań. Rośnie ryzyko i niepewność w gospodarce, a tempo zmian podnosi gwałtownie koszty likwidacji starego, często osierocone. Rozwojowy przymus zderza się z coraz większą awersją do ryzyka i presją na regulacyjne wsparcie ze strony państwa

Celem Konferencji jest:

Identyfikacja zmian w sektorze przedsiębiorstw, które nastąpiły w ciągu 10 lat od wybuchu kryzysu globalnego,
Identyfikacja przyczyn i skutków niedostosowania przedsiębiorstw do rozwojowych wyzwań,
Określenie wpływu cyfryzacji na modele biznesowe, korzyści skali oraz koszty transakcyjne i krańcowe,
Ocena przeobrażeń zachodzących na rynku pracy w warunkach obfitości i niedoborów siły roboczej.

Tematy wiodące poszczególnych sesji:

Przedsiębiorstwa polskie 10 lat po kryzysie globalnym.
Niedostosowanie współczesnego przedsiębiorstwa do rozwojowych wyzwań jako skutek nieciągłości rozwoju.
Nowe modele biznesowe przedsiębiorstw w warunkach cyfryzacji gospodarki.
Cyfryzacja a korzyści skali, koszty krańcowe, i transakcyjne w przedsiębiorstwie.
Polaryzacja i dostosowanie przedsiębiorstw w warunkach globalnej konkurencji.
Rynek pracy w warunkach obfitości i niedoborów zasobów pracy.

Zdjęcia z konferencji Przedsiębiorstwo wobec nieciągłości rozwoju. Cyfryzacja i dostęp. Polaryzacja i dostosowanie (pdf, 5.63 MB)

Program konferencji Przedsiębiorstwo wobec nieciągłości rozwoju. Cyfryzacja i dostęp. Polaryzacja i dostosowanie (pdf, 170.16 KB)

Rok 2018 - konferencja na temat „Przedsiębiorstwo. Kreatywność. Cyfryzacja. Różne oblicza biznesu XXI w. ” termin konferencji: 22-23.03.2018 r.

Konferencja międzynarodowa
„Przedsiębiorstwo - kreatywność - cyfryzacja
- różne oblicza biznesu XXI w.”
z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce”

Organizator: Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH
Termin: 22-23 marca 2018
Miejsce: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, al. Niepodległości 128, bud. C, aula I

Obszary tematyczne konferencji
- Organizacje XXI w. (strategie i struktury przedsiębiorstw, modele biznesu, styl przywództwa),
- Konsument przyszłości (badanie konsumpcji, nowe wzorce konsumpcji, ekosystem konsumpcji),
- Nowe oblicza przedsiębiorczości (sharing economy, freelancing, samozatrudnienie),
- Kreatywność w marketingu (rola klienta, tradycyjne vs. nowoczesne narzędzia, „manipulacja” czy kreatywność),
- Internacjonalizacja – tradycyjny czy wirtualny wymiar (przedsiębiorczość międzynarodowa,
transgraniczne e-commerce, ekosystem Internetu a strategie wejścia na rynki międzynarodowe).

Rada Programowa Konferencji
Prof. Roman Sobiecki – Przewodniczący Rady Programowej, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. George Abuselidze, Batumi Shota Rustaveli State University, Georgia
Prof. Lina Anastassova, Burgas Free University, Bulgaria
Prof. Andreea Barbu, Bucharest University of Economic Studies, Romania
Prof. Piotr Bartkowiak, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Polska
Prof. Jana Blštáková, University of Economics in Bratislava, Slovakia
Prof. Jerzy Cieślik, Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, Polska
Prof. Mihaela Constantinescu, Bucharest University of Economic Studies, Romania
Prof. Wojciech Czakon, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Polska
Prof. Robert Frankel, University of North Florida, USA
Prof. Marian Gorynia, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Polska
Prof. Sanjoy Ghose, University of Wisconsin, USA
Prof. Petr Hájek, Central Bohemia University and Unicorn College, Czech Republic
Prof. Barbara Jankowska, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Polska
Prof. Dorota Jelonek, Politechnika Częstochowska, Polska
Prof. Bohdan Jung, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Ineta Luka, Turiba University, Latvia
Prof. Elżbieta Mączyńska, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Arkadiusz Mironko – Indiana University East, USA
Prof. Padma Panchapakesan, University Institute of Lisbon, Portugal
Prof. Teresa Pakulska, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Zbigniew Pastuszak, Umiwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Polska
Prof. Jana Pieriegud, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Jerzy Pietrewicz, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Maria Rosińska-Bukowska, Uniwersytet Łódzki, Polska
Prof. Agnieszka Sopińska, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Robert Stebbins, University of Calgary, Canada
Prof. Cezary Suszyński, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Władysław Szymański, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Polska
Prof. Dilaver Tengilimoğlu, Atilim University, Turkey
Prof. Ludwik Wicki, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Polska
Prof. Igor Yaremko, Politechnika Lwowska, Ukraina
Dr Alper Güzel, Gazi University, Turcja

Komitet organizacyjny

1. Prof. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, SGH w Warszawie, Menedżer Konferencji
2. Dr Maria Johann, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
3. Dr Joanna Korpus, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
4. Dr Mariusz Sagan, Urząd Miasta Lublin
5. Mgr Maciej Frąszczak, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
6. Mgr Kamil Soszka, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Zdjęcia z konferencji Przedsiębiorstwo. Kreatywność. Cyfryzacja. Różne oblicza biznesu XXI w. (pdf, 11.85 MB)

Program konferencji Przedsiębiorstwo. Kreatywność. Cyfryzacja. Różne oblicza biznesu XXI w. (pdf, 122.92 KB)

Rok 2017 - konferencja na temat „Przedsiębiorstwa wobec przełomowych innowacji” termin konferencji: 09.03.2017 r.

VIII ogólnokrajowa konferencja naukowa

z cyklu: Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce

n.t. „Przedsiębiorstwa wobec przełomowych innowacji”

9 marca 2017 r. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie odbyła się VIII konferencja naukową z cyklu: Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce nt. „Przedsiębiorstwa wobec przełomowych innowacji”. Konferencję zorganizował Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie. Wzięło w niej udział ponad 170 osób, w tym najwybitniejsi przedstawiciele ponad 35 ośrodków akademickich, instytutów naukowo-badawczych oraz biznesu, którzy wprowadzili uczestników konferencji w świat innowacyjnych wynalazków i technologii oraz przemian, jakie stymulują w życiu gospodarczym i społecznym. W ramach Konferencji obyły się trzy panele dyskusyjne, w ramach których próbowano znaleźć odpowiedź na postawione pytania.

Konferencję otworzył prof. dr hab. Roman Sobiecki - Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie i Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji oraz prof. dr hab. Marek Rocki – Rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Prof. R. Sobiecki podkreślił istotność szerokiego spektrum uczestników konferencji reprezentujących różne ośrodki naukowo-badawcze, instytucje oraz przedstawicieli biznesu odgrywających kluczową rolę w kreowaniu oraz komercjalizacji innowacji. Ewolucja postrzegania źródeł rozwoju przedsiębiorstwa począwszy od perspektywy ekonomii neoklasycznej przechodząc następnie do stanowiska Schumpetera polegała na zmianie spojrzenia skupiającego uwagę wyłącznie na czynnikach zewnętrznych do dostrzeżenia możliwości rozwoju firmy od wewnątrz i wprowadzenia pojęcia innowacji. Cechami charakterystycznymi innowacji jest zarówno wysoki stopień skomplikowania tego procesu, jak i możliwość ich szerokiego wykorzysta, np. w obszarze produktów, technologii (metod wytrawiania), marketingu oraz aspektów społecznych. W odróżnieniu od ubiegłorocznej konferencji poświęconej zagadnieniu gospodarki współdzielenia (ang. sharing economy) będącej odmianą innowacji społecznej, uwaga tegorocznej konferencji skupiona jest przede wszystkim na innowacjach technologicznych. Prof. M. Rocki podkreślił z kolei, że problem funkcjonowania przedsiębiorstw w momencie zmian technologicznych i powstawania przełomowych innowacji można rozpatrywać z perspektywy cyklu koniunkturalnego Kondratiewa, zgodnie z którym współczesne przedsiębiorstwa znajdują się w fazie, w której powinny kreować nowe technologie przyczyniając się do wyjścia z dołka kryzysowego. Stawia to przed Polską gospodarką ogromne wyzwanie, która powinna kreować i promować innowacje, co jednocześnie podkreśla wagę tematu zorganizowanej konferencji i obecności osób w niej uczestniczących.

Pierwszy panel zatytułowany „Innowacje jako stymulator postępu oraz konkurencyjności przedsiębiorstw i gospodarki” poświęcony został aspektom społeczno-ekonomicznym próbując znaleźć odpowiedź na pytanie: dla kogo i w jakim celu tworzone są innowacje? Panel ten został poprowadzony przez prof. R. Sobieckiego. Uczestnikami panelu byli: prof. dr hab. Władysław Szymański – inicjator tego cyklu konferencji i wieloletni Kierownik Katedry Analizy Rynków i Konkurencji SGH, profesor Społecznej Akademii Nauk, prof. dr hab. Małgorzata Bombol - Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, SGH, prof. dr hab. Marek Garbicz – Katedra Ekonomii Stosowanej, Kolegium Zarządzania i Finansów, SGH oraz prof. dr hab. Mirosław Grewiński - Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. J. Korczaka w Warszawie

W tej części podjęto dyskusję nad następującymi problemami:

1) Czy świat może rozwijać się bez innowacji? Co jest kreatorem przełomowych innowacji – samo przedsiębiorstwo, czy podmioty zewnętrzne wobec przedsiębiorstwa (w tym państwo, nauka)? W jakim zakresie innowacje stanowią czynnik pobudzający rozwój gospodarczy, a jakim zakresie stanowią zagrożenie dla zrównoważonego rozwoju?

2) Jak silny jest wpływ suwerennych konsumentów na kreowanie innowacji? Komu służą innowacje? Czy konsumenci są rzeczywistym ich celem, beneficjentem, czy tylko narzędziem? Które innowacje sprzyjają godzeniu interesów konsumentów i przedsiębiorców?

3) Czy innowacje stanowią kluczowy czynnik konkurencyjności przedsiębiorstwa? Czy innowacje wypierają czynnik pracy, stanowiąc źródło bezrobocia? W jakim zakresie przełomowe innowacje zagrażają tradycyjnym formom działalności gospodarczej?

4) Czy gospodarka cyfrowa oznaczać będzie więcej egalitaryzmu czy społecznych podziałów? Jakie są zagrożenia, w tym możliwości rozwarstwienia społecznego wynikające z innowacji (podział społeczeństwa na dwa oddalające się bieguny)?

Prof. W. Szymański rozpoczął pierwszy panel od próby wyjaśnienia znaczenia przełomowych innowacji z różnych punktów widzenia: globalnego, kapitalizmu jako systemu, gospodarki krajowej oraz przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia globalnego innowacje postrzegane są jako wielka szansa. Ich brak doprowadziłby do świat do katastrofy. Gwałtownie narastające problemy gospodarki globalnej prowadzą do konieczności poszukiwania wspólnych rozwiązań w skali świata. Do tej pory nie ma jednak żadnych instytucjonalnych form, które podjęłyby się takiego zadania. Do problemów takich można zaliczyć chociażby globalne ocieplenie, czy załamanie równowagi między pracą i kapitałem. Innym problemami są kryzys migracyjny oraz oderwanie finansów od sfery realnej. Rozwiązaniem tych trudności może być jedynie wspólne, globalne poszukiwanie rozwiązań. Świat podąża jednak w odwrotnym kierunku indywidualizmu, nacjonalizmu, szowinizmu. Nic się nie zmieni jeśli świat nie spotka katastrofa zmuszająca go do zmiany kierunku postępowania. Alternatywą katastrofy może być jednak przełomowa innowacja. Jej przykładem może być tania, ekologiczna energia pozyskiwana z odnawialnych źródeł energii. Cel ten może zostać osiągnięty dzięki wspólnej budowie reaktora termojądrowego. Taka innowacja przyczyniłaby się do rozwiązania wielu problemów ekologicznych i społecznych. Z punktu widzenia kapitalizmu jako systemu, należy oprzeć się na rozważaniach wybitnego polskiego ekonomisty - prof. Michała Kaleckiego, który twierdził, że kapitalizm nie jest w stanie sam się rozwijać, ponieważ dąży agresywnie do osiągania zysku i nie potrafi go przekształcać w pewne, opłacalne inwestycje. Dochodzi to tego, że w warunkach zwiększającej się niepewności kapitalizm nie potrafi rozwijać się sam, będąc uzależnionym od zewnętrznych czynniki rozwoju, do których zalicza się: wydatki państwa, finanse i epokowe innowacje. Z uwagi na rosnące zadłużenie państw i oraz kredyty będące podstawą rozwoju przez ostatnie 20 lat coraz trudniej jest je wykorzystywać. W związku z tym pozostają epokowe innowacje mogące uratować kapitalizm, a także robotyzacja wykorzystująca postęp cyfryzacji i sztucznej inteligencji. Robotyzacja powoduje jednak problem wypierania rynkowego kształtowania dochodów oraz mikroekonomicznej walki z barierą popytu. Z punktu widzenia gospodarki kraju globalizacja doprowadziła nie tylko do mobilizacji kapitału, ale również popytu, umożliwiając zewnętrznym przedsiębiorstwom korzystanie z popytu wewnętrznego kraju, a także krajowym przedsiębiorstwom korzystanie z globalnego popytu, co przekształca popytową gospodarki Keynesa w gospodarkę podażową. Tym samym zmienia się interwencjonizm z popytowego na podażowy, a państwo odgrywa ogromną rolę w pobudzaniu warunków rozwoju innowacyjności i wspieraniu współpracy nauki z biznesem. Z punktu widzenia przedsiębiorstw istotne jest świadome wykorzystywanie dorobku wniesionego do ekonomii przez Schumeptera, który udowodnił, że model konkurencji doskonałej zabija innowacyjność zamiast ją pobudzać. Przedsiębiorstwa bogacą się nie przez dążenie do równowagi, lecz przez jej łamanie, starając się lepiej zaspokajać potrzeby konsumentów. Należy również poszukiwać innowacji organizacyjnych i wykorzystywać wiedzę o rynku przyczyniając się do przekształcenia polskich przedsiębiorstw ze zleceniobiorców w zleceniodawców, co byłoby przełomową innowacją z punktu widzenia przedsiębiorców.

Prof. M. Bombol zajęła stanowisko w kwestii zależności między konsumentem a innowacjami. Suwerenność konsumenta na rynku nasyconym innowacjami jest mocno dyskusyjna. Współczesny konsument reprezentuje bowiem różne generacje o różnych, nie do końca sprecyzowanych potrzebach, co powoduje, że rola w kreowaniu potrzeb, pragnień i marzeń przesunęła się z konsumentów na producentów. Na obecnie funkcjonującym rynku zaobserwować można dwa ważne pola w kwestii zależności między konsumentem a innowacjami: innowacje dla konsumentów (ang. customer-focused innovation), oraz innowacje tworzone przez konsumentów (ang. customer-made innovation). Pierwsze z pól pokazuje w jaki sposób innowacje zmieniają konsumentów, ich doświadczenia, nawyki, czy poczucie bezpieczeństwa. Wykorzystanie innowacji przez konsumentów może sprawić, że żyje się im łatwiej, szybciej i czasooszczędniej. Za przykład posłużyć może usługa płatności mobilnych czy rehabilitacji kardiologicznej on-line. Drugie z pól pokazuje jak konsumenci mogą współtworzyć innowacje, np. poprzez zgłaszanie własnych pomysłów bezpośrednio do producentów, którzy wykorzystując uwagi klientów modyfikują produkty i dodają innowacyjne rozwiązania. Biorąc pod uwagę te dwa pola zależności między konsumentami i innowacjami, bardzo ważnym elementem badań konsumenckich jest tzw. customer insight, próbujący lepiej zrozumieć w jaki sposób klient podejmuje decyzje i na tej podstawie skuteczniej tworzyć innowacje. Próbując odpowiedzieć na pytanie jak silny jest wpływ suwerennych konsumentów na kreowanie innowacji, należy mieć na uwadze występowanie sprzężenia zwrotnego, choć w wielu przypadkach mamy do czynienia z efektem synergii. Niejednokrotnie innowacje zmieniają konsumentów ale mają także charakter potrzebotwórczy. Innowacje służą obu stronom, zarówno konsumentom otwartym i przygotowanym na przyjmowanie nowych rozwiązań, jak i przedsiębiorstwom, które za pomocą innowacji wygrywają z konkurencją.

Prof. M. Garbicz wprowadził rozróżnienie w postrzeganiu innowacji z punktu widzenia przedsiębiorstwa oraz z punktu widzenia gospodarki i społeczeństwa jako całości, ponieważ korzyść inaczej jest postrzegana przez każdą z tych grup. Dla przedsiębiorstwa innowacją może być opracowanie nowego sposobu uchylania się od płacenia podatków, wprowadzenie nowego produktu w obszarze śmieciowej żywności, czy obniżenie standardów bezpieczeństwa powodujące obniżenie kosztów firmy transportowej. Warunkiem koniecznym wprowadzenia takich innowacji jest funkcjonowanie konsumentów w obszarze niezwykle silnej asymetrii informacyjnej. Konsumenci ci nie są w stanie dostrzegać negatywnych dla nich zmian generowanych przez tego rodzaju innowacje przedsiębiorstw, których występowanie jest szczególnie zauważalne w warunkach silnej presji konkurencji ze stronny innych przedsiębiorstw. W ostatnich czasach powszechna jest idea podkreślająca bardziej istotną rolę w tworzeniu innowacji polityki przemysłowej, niż sił rynkowych. Po pierwsze, komercjalizacja innowacji wymaga odpowiednich środków, infrastruktury, kadry i możliwa jest w przypadku wielkich przedsiębiorstw, które w Polsce stanowią głównie lub wyłącznie przedsiębiorstwa państwowe. Po drugie, wczesne fazy innowacji w przypadku wielu przedsiębiorstw są zbyt ryzykowne aby się ich podjąć. Z tego względu w tworzenie innowacja konieczne jest zaangażowanie państwa i prowadzenie współpracy z przedsiębiorstwami. Co więcej, możliwe jest również wystąpienie zjawiska bezrobocia technologicznego, które w przypadku przełomowych innowacji, podobnie jak w przypadku rewolucji przemysłowej na przełomie XVIII i XIX w. początkowo może przynieść poważne perturbacje w gospodarce prowadzące np. do tymczasowego spadku płac.

prof. M. Grewiński w trakcie swojego wystąpienia próbował znaleźć odpowiedź na pytanie: czy gospodarka cyfrowa i innowacje polaryzują społeczeństwo i wprowadzają więcej nierówności? W trakcie prezentacji podanych zostało wiele argumentów za i przeciw pozwalając słuchaczom zastanowić się nad odpowiedzią na postawione pytanie. W trakcie prowadzonych rozważań postawiono tezę, że innowacje społeczne są nieustannym procesem, postępująco zmieniającym świat społeczny i gospodarczy. Do takich innowacji zaliczyć można Internet, media społecznościowe, sieciową komunikację, plastikowy i elektroniczny pieniądz, transport bezzałogowy, nowe usługi społeczne, czy e-government. Zdaniem prof. M. Grewińskiego wpływ innowacji i gospodarki cyfrowej na społeczeństwo może być dwojaki. Pozytywny z punktu widzenia danego kraju czy regionu. Negatywny z punktu widzenia globalnego, ponieważ nierówności i rozwarstwienie zwiększają się, a wpływa na to mają przede wszystkim: wielowymiarowa polityka społeczna i gospodarcza państw, czynnik kulturowy, podział dóbr i redystrybucja szans oraz podział gospodarczy. Zdaniem prof. M. Grewińskiego jeśli model i doktryna światowej ekonomii nie zmienią się, globalizacja gospodarki będzie pogłębiać społeczne podziały i nierówności, zaznaczając jednocześnie, że jedynie oddolne innowacje społeczne mogą pozytywnie zmienić naszą rzeczywistość.

Po zakończeniu drugiego panelu rozpoczęła się dyskusja, którą zainicjowała prof. E. Mączyńska (SGH), zwracając uwagę na postępujące ograniczanie suwerenności konsumenta i jego zniewolenie w warunkach wolnego rynku. Istotne jest dlatego zdefiniowanie innowacji i podkreślenie w niej celu rozwojowego, opartego na trzech filarach: wzroście gospodarczym, postępie społecznym i postępie ekologicznym. W przeciwnym razie mamy do czynienia z antyinnowacjami i ich antyfunkcjami, napędzającymi popyt kosztem trwałości produktów. Co więcej, państwo, którego rolą jest wspieranie rozwoju innowacji powinno partycypować w zyskach czerpanych z wprowadzania innowacji. Należy również mieć świadomość występowania zagrożenia demencji cyfrowej, jakie niesie ze sobą postęp technologiczny oraz gospodarka cyfrowa i świadome korzystać z niesionych przez nie dobrodziejstw. Istotne jest również dostrzeganie zagrożenia płynącego z uzależnienia gospodarki realnej od sektora finansowego i podejmowanie stosownych działań jemu przeciwdziałających. Prof. W. Czyżowicz (SGH) zwrócił uwagę na zauważalny i dynamiczny postęp procesu sił wytwórczych obserwowany we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego. Podkreślił również znacznie regulacji prawnych w rozwoju społeczno-gospodarczym, które z uwagi na swój konserwatywny charakter najczęściej hamują ten proces. Istotny jest więc rozwój prawa w kierunku nie tylko wspierania innowacji ale również minimalizacji ryzyka z nimi związanego. Wiele problemów wywodzących się z innowacji wynika z braku możliwości przewidywania ich skutków i kierunku dalszego rozwoju. Prof. W. Czyżowicz zwrócił również uwagę na konieczność ochrony własności intelektualnej przez patentowanie innowacji. Prof. S. Kowalczyk (SGH) zwrócił również uwagę na problem zminimalizowanej roli państwa we współczesnej gospodarce oraz konieczność wprowadzenia innowacji politycznych. Prof. S. Partycki (KUL) zwrócił uwagę na występowanie nowego czynnika produkcji jakim jest informacja i wiedza, co prowadzi do tego, że czynnikiem kluczowym staje się idea oraz budowana na niej wartość. Wskazał również na symulakry, czyli twory powstające na bazie cyberprzestrzeni nie mające odniesienia do rzeczywistości fizykalnej i czasoprzestrzeni, będące czynnikiem inspirującym oraz nowym źródłem innowacji w przyszłości. Prof. S. Partycki podkreślił również kluczową rolę koopetycji, która będzie odgrywała kluczową rolę w filozofii działań gospodarczych, polegającą na umiejętności połączenia konkurencji i kooperacji różnych podmiotów gospodarczych.

Drugi panel poświęcony technologiom nosił tytuł „Innowacje i technologie które zmienią gospodarkę i społeczeństwo”, który prowadził prof. J. Pietrewicza. W panelu tym udział wzięli: prof. Anna Piotrowska - Dyrektor Instytutu Technologii Elektronowej, prof. Grażyna Ginalska, Kierownik Katedry Biochemii i Biotechnologii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, prof. Janusz Igras – Dyrektor Naukowy Instytutu Nowych Syntez Chemicznych, dr Ireneusz Marciniak - Dyrektor Instytutu Technologii Materiałów Elektronicznych oraz prof. Adam Witek - Dyrektor Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych.

W panelu tym podjęto dyskusję nad następującymi problemami:

1) Czy tranzystory azotkowe wyznaczą nowy etap rewolucji technologicznej w elektronice? Czy mamy w Polsce potencjał do odkrywania i wdrażania przełomowych technologii?

2) Czy sztuczna kość zmieni długość oraz jakość naszego życia? Czy drukarki 3D znajdą w tej sferze swoje zastosowanie?

3) Czy inteligentne nawozy stanowią nową falę zielonej rewolucji? Czy pozwolą na odbudowę środowiskowej bioróżnorodności?

4) Czy grafen ma potencjał przełomowej technologii? Jakie są i mogą być korzyści z jego gospodarczego wykorzystania? Na ile inżynieria materiałowa jest w stanie wytwarzać produkty pozwalające przedsiębiorcom uzyskiwać przewagę konkurencyjną?

5) Niesolarny biorecykling CO2, czyli co Methanocarciny z grupy Archea lubią najbardziej?

Prof. A. Piotrowska przybliżyła uczestnikom konferencji innowację w postaci tranzystorów azotkowych. Jak podkreśliła wynalezienie tranzystora, a następnie pierwszego mikroprocesora zdecydowało o wyglądzie cywilizacji XX wieku, kiedy elektronizacja zaczęła obejmować wszystkie sfery działalności człowieka. Informatyzacja i elektronizacja ma swoje korzenie w rozwoju technologii półprzewodnikowych, które z jednej strony przyczyniają się do integracji funkcji, a z drugiej strony umożliwiają przejście do obszaru zjawisk kwantowych, a tym samym do zupełnie nowej generacji przyrządów. Przybliżając historię rozwoju tranzystorów prof. A. Piotrowska podkreśliła rolę kreatywnej porażki w trakcie prowadzonych badań polegającej na analizie przyczyn niepowodzenia, wysuwaniu wniosków i ich wykorzystaniu w tworzeniu nowych innowacji. Zwrócono również uwagę na istotę umiejętnego wypracowywania własnych zasobów i kapitału wiedzy, niezbędnych do zaznaczenia obecności ośrodków naukowo-badawczych w skomplikowanym procesie kreowania przełomowych innowacji. Pokreślona została również rola tworzenia konsorcjów w tworzeniu i komercjalizacji nowoczesnych rozwiązań technicznych i technologicznych, w ramach których możliwe jest wykorzystanie efektów synergii płynących z zaangażowania w nie zarówno jednostek naukowo-badawczych, jak i przedstawicieli sektora prywatnego oraz państwa.

Prof. G. Ginalska przybliżyła swoim wystąpieniem innowacyjny produkt stworzony pod jej kierownictwem przez zespół naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, jakim jest materiał kościozastępczy zwany „sztuczną kością”, wykorzystywany do implementacji w kości w przypadku różnego rodzaju ubytków. Praca nad tą innowacją zapoczątkowana została w wyniku zapotrzebowania ortopedów, którzy szukali lepszej alternatywy dla niedoskonałego materiału, którym posługiwali się do tej pory. W wyniku prac badawczych udało się stworzyć oczekiwany kompozyt bioaktywny, który pozytywnie przeszedł badania kliniczne, a także został opatentowany w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej oraz w Europejskim Urzędzie Patentowym, dając wynalazkowi dodatkową ochronę patentową w ośmiu krajach europejskich. Po sukcesie materiału medycznego podjęto decyzję o jego komercjalizacji, co zaowocowało pozyskaniem inwestora, utworzeniem spółki i wprowadzeniem produktu na rynek. Jak podkreśla prof. G. Ginalska, przejście drogi od stworzenia wynalazku do pozyskania zgody na jego medyczne wykorzystanie i wprowadzenie na rynek wymaga sporo czasu i środków finansowych, które w przypadku tej innowacji zostały pozyskane z funduszy europejskich oraz od innych inwestorów.

Prof. J. Igras zaprezentował innowacyjne rozwiązanie w obszarze rolnictwa, jakim są inteligentne nawozy pozwalające dostarczyć roślinom niezbędne składniki odżywcze w odpowiedniej ilości i w odpowiednim czasie. W celu lepszego poznania potrzeb klientów, będących przedstawicielami sektora rolniczego powołane zostało Centrum Kompetencji Puławy. Jest to pierwszy think-tank rolniczy wykorzystujący wrażliwość i doświadczenie przedsiębiorców rolnych, know-how producentów środków produkcji oraz wiedzę i wizję instytucji naukowych zajmujących się tematyką AGRO. Centrum to jest unikalną i jedyną w Polsce inicjatywą będącą platformą dla współpracy nauki i biznesu w rolnictwie, stanowiąc przy tym cenne źródło tworzenia innowacji. Jak podkreśla prof. J. Igras, światowe statystyki prezentujące innowacyjność poszczególnych krajów mierzoną np. wielkością ponoszonych nakładów na ten cel nie odzwierciedla rzeczywistego poziomu innowacyjności danej gospodarki lub danego jej sektora. Jak zauważa prof. Janusz Igras, wiele przedsiębiorstw ma problemy z oszacowaniem i prezentowaniem wielkości nakładów ponoszonych na ten cel. Co więcej, podkreśla również potrzebę większego zaangażowania środków we wspieranie rozwoju innowacji w Polsce, co obecnie stanowi jedną z barier w ich kreowaniu.

Dr I. Marciniak przedstawił krótką historię badań nad grafenem prowadzonych przez Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych, który realizuje program GRAPHENE FLAGSHIP wybrany przez Komisję Europejską w 2013 r. jako jeden z dwóch projektów flagowych w ramach europejskiego programu Nowe Technologie i Technologie Przyszłości. Program ten ma celu rozwój badań nad wykorzystaniem grafenu i innych materiałów dwuwymiarowych w różnych dziedzinach życia
i gospodarki. Na realizację 10-letniego programu przeznaczono budżet w wysokości ok 1 mld euro. W trakcie wystąpienia zaprezentowano różne możliwości zastosowania grafenu, np. w medycynie do leczenia glejaka mózgu, w energetyce do poprawy przewodnictwa miedzi lub w przemyśle w zastosowaniu drukarek 3D. Dr I. Maricniak podkreślił rolę grafenu jako najbardziej innowacyjnego materiału, który otworzył w badaniach nową erę materiałów 2D, sprowadzając naukę do poziomu nanofizyki. Zwrócił również uwagę na konieczność prowadzenia dalszych badań nad wykorzystaniem grafenu oraz ponoszenia dalszych wielkich nakładów finansowych na ten cel.

Prof. A. Witek przedstawił w swojej prezentacji podstawowe założenia projektu polegającego na wykorzystaniu Methanocarcin będących methanogenami z grupy Archea do niesolarnego biorecyklingu CO2, którego produktem jest metan oraz tlen. Innowacyjność tego rozwiązania polega na tym, że oprócz efektu redukcji CO2 pozwala ono pozyskiwać metan w celach chemicznych lub energetycznych. Co więcej, otrzymywany w ten sposób metan może być, w odróżnieniu od innych nośników energii, w prosty sposób przechowywany w magazynach geologicznych, co również podkreśla zasadność implementacji tej innowacji.

Włączając się do dyskusji po drugim panelu, prof. M. Romanowska (SGH) stwierdziła, że mimo różnorodności dyscyplin i dziedzin, które reprezentują paneliści, zauważalne jest podobieństwo w sensie logiki powstawania innowacji i kontynuowania realizacji pomysłów innowacyjnych. Zauważyła również, że na świecie istnieje wiele małych instytutów i zespołów badawczych, których kreatywność przyczynia się do powstawania wielu wynalazków o dużej wartości naukowej i komercyjnej. Zdolność do tworzenia innowacji łatwo jest podnieść kształtując odpowiednio politykę ukierunkowaną na lepszą edukację, wsparcie badań podstawowych oraz dokapitalizowanie uczelni i instytutów. Problemem jest natomiast zjawisko tzw. „doliny śmierci” w innowacjach, pojawiąjące się na etapie komercjalizacji, kiedy kończą się środki i konieczne jest szukanie alternatywnych rozwiązań ich pozyskania w celu wprowadzenia innowacji do użytku powszechnego. Z poglądem tym zgodził się prof. J. Pietrewicz, podkreślając jednocześnie wiodącą rolę innowacji technologicznych stanowiących bazę do wyłaniania się i rozwoju nowych stosunków społecznych i gospodarczych, w warunkach różnorodnych interakcji zwrotnych. Ta innowacyjność wymaga swobody myśli, wymiany doświadczeń, kooperacji na wielu szczeblach. Przyzwolenia na ryzyko i odmienność ale też i porażkę, różnych pól do eksperymentowania. I ciągłego inwestowania w kapitał ludzki.

Trzeci panel poświęcony został tematowi „Przedsiębiorstwo przyszłości w erze nowych technologii i innowacji organizacyjnych” i zajmował się problemem zarządzania technologiami. Moderatorem panelu był prof. Jerzy Cieślik - Akademia Leona Koźmińskiego. W panelu uczestniczyli: prof. Krystyna Poznańska - Kierownik Zakładu Zarządzania Innowacjami Instytut Przedsiębiorstwa, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, prof. Stanisław Łobejko - Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, dr Marek Dziubiński - Prezes Zarządu Medicalgorithmics S.A., dr Zbigniew Wierzbicki – Wiceprezes Zarządu CRM FiNANCE

W panelu trzecim podjęto dyskusję nad następującymi problemami:

1) Jakie znaczenie odgrywają zjawiska umiędzynarodowienia przedsiębiorstw w procesie rozwijania (tworzenia) innowacji?

2) Jak zmienia się rola technologii warunkujących rozwój przełomowych innowacji w przedsiębiorstwie?

3) Jakiego rodzaju przedsiębiorstwa mają obecnie i w dającej się przewidzieć przyszłości swój najlepszy czas i będą zwyciężać w konkurencyjnym (innowacyjnym) wyścigu?

4) Jakie nowe formy i struktury organizacyjne przedsiębiorstw staną się nowymi źródłami przełomowych innowacji?

Prof. K. Poznańska podkreśliła istnienie dwustronnej zależności pomiędzy umiędzynarodowieniem przedsiębiorstw a procesem tworzenia przez nie innowacji. W trakcie swojego wystąpienia przedstawiła wyniki badań z tego obszaru. W przypadku wpływu innowacji na internacjonalizację, wyniki większości badań na próbie małych i średnich przedsiębiorstw wskazują na pozytywny związek między wdrażaniem innowacji a eksportem i innowacje te stanowią podstawę do rozpoczęcia sprzedaży za granicę. W przypadku drugiego nurtu badań dotyczącego zależności pomiędzy internacjonalizacją a innowacyjnością, który opiera się na modelu Uppsalskim, wyniki również potwierdzają pozytywną korelację. Przykładem jest tutaj występowanie zjawiska uczenia się przez eksport. Internacjonalizacja stwarza możliwość zdobywania nowej wiedzy rynkowej i technologicznej, niezbędnej przy prowadzeniu działalności innowacyjnej. Prof. K. Poznańska zwróciła uwagę na inny aspekt tego zjawiska, czyli występowanie problemów z transformowaniem wiedzy w innowacje, co szczególnie widoczne jest w przypadku małych przedsiębiorstw, które w przeciwieństwie do dużych korporacji nie posiadają m.in. specjalistów zajmujących się takim procesem.

Prof. S. Łobejko podkreślił w swoim wystąpieniu, że funkcjonowanie i kształt przedsiębiorstwa w przyszłości, będą przede wszystkim zależały od ludzi, którzy w nim pracujących. Zwrócił uwagę na to, że kluczową przewagą, jaką ludzie mają nad technologiami jest kreatywność i elastyczność.
W swoim wystąpieniu prof. S. Łobejko zwrócił uwagę na fakt, że wyczerpują się możliwości technologii ICT, która była podstawą trzeciej rewolucji przemysłowej. Trendem technologicznym, który zmieni diametralnie funkcjonowanie przedsiębiorstw w przyszłości będzie natomiast robotyzacja, a w szczególności roboty autonomiczne. Ich obecność już dzisiaj jest widoczna m.in. w takich dziedzinach jak transport, czy medycyna. Innymi mega trendami wpływającymi na funkcjonowanie przedsiębiorstw są drukarki 3D oraz rozszerzona rzeczywistość – holograficzny przestrzenny obraz. Ponadto na znaczeniu zyskają obszary nazywane inteligentnymi budynkami oraz inteligentnymi miastami, ponieważ to właśnie w nich wiele różnych technologii zbiega ze sobą, dokonuje się ich konwergencja. Jest to szczególnie ważna dziedzina, ponieważ obecnie ponad połowa ludzi mieszka w miastach, stanowiąc jednocześnie ogromne wyzwanie zarówno przed społeczeństwami, jak i przedsiębiorcami, zwłaszcza z sektora budowlanego, infrastrukturalnego.

Dr M. Dziubiński podkreślił, że jesteśmy w przededniu wielkiej rewolucji technologicznej, które podstawą będzie posiadająca ogromne możliwości sztuczna inteligencja. Już teraz rozwiązywanie problemów prawnych, czy generowanie diagnoz medycznych jest możliwe dla sztucznej inteligencji. Zdaniem dr. M. Dziubińskiego będzie to stanowiło spore wyzwanie zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla całego świata, wymagając przedefiniowanie tego, jaka jest rola człowieka w takim przedsiębiorstwie oraz w społeczeństwie. W opinii dr. M. Dziubińskiego bardzo wiele zawodów prawdopodobnie przestanie istnieć na przestrzeni 50 lat. Nie będą to wyłącznie proste zawody, ale specjalności, które obecnie uznawane są za wymagające, takie jak prawnik czy lekarz. Warunkiem umożliwiającym funkcjonowanie przedsiębiorstwa w przyszłości będzie zrozumienie tego w jakim miejscu obecnie jesteśmy oraz że nowa rewolucja z jednej strony otworzy nowe możliwości, a z drugiej przemodeluje zupełnie zasady, na których świat funkcjonował przez tysiące lat.

Dr Z. Wierzbicki stwierdził, że kluczowe dla rozwoju przedsiębiorstw jest stworzenie warunków dla efektywnego podejmowania i realizowania innowacyjnych projektów. Chodzi o zapewnienie pewnej kultury organizacyjnej, umożliwiającej tworzenie i wdrażanie innowacji. Przyczyną kłopotów przedsiębiorstw jest brak świadomości, że krytycznie ważną dla innowacji produktowych, procesowych, marketingowych, jest tak naprawdę innowacja w zakresie zarządzania. Dopiero jej wdrożenie daje przedsiębiorstwu efekt synergii. Zdaniem dr. Z. Wierzbickiego należy łączyć zamiar innowacji z otoczeniem zarządczym, które tej innowacji sprzyja. Stanowi to klucz do sukcesu przedsiębiorstwa na rynku.

Podsumowując trzeci panel prof. J. Cieślik stwierdził, że w dobie nowych przełomowych technologii ciągle jest miejsce dla przedsiębiorstwa, które pozostaje jako jednostka organizacyjna, jednakże musi nadążać za zmieniającymi się warunkami. Sytuacja ta jest wyzwaniem dla badaczy, którzy powinni zajmować się wyjaśnianiem tych procesów i tworzyć z jednej strony podstawy teoretyczne, a z drugiej odpowiadać na potrzeby przedsiębiorstw i dostarczać im odpowiednio wykwalifikowanych pracowników, menedżerów przygotowanych do działania w zupełnie odmiennym otoczeniu.

Kończąc konferencję prof. dr hab. Roman Sobiecki stwierdził, że mnogość wątków poruszonych podczas konferencji podkreśla znaczenie przełomowych innowacji dla rozwoju przedsiębiorstw. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że innowacje powstają nie tylko w przedsiębiorstwie, ale również autonomicznie w instytutach, a główny problem pojawia się w momencie ich wdrożenia i wynika z braku wsparcia ze strony państwa, co pokazuje słabość obecnego systemu w tym zakresie.

Mgr Maciej Frąszczak

Doktorant Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie

Zdjęcia z konferencji Przedsiębiorstwa wobec przełomowych innowacji (pdf, 5.52 MB)

Program konferencji Przedsiębiorstwa wobec przełomowych innowacji (pdf, 524.32 KB)

Rok 2016 - konferencja na temat „Gospodarka współdzielenia (Sharing Economy). Nowa era rozwoju przedsiębiorczości?” trermin konferencji: 18.03.2016 r.

„Gospodarka współdzielenia (Sharing Economy). Nowa era rozwoju przedsiębiorczości?”.

Konferencja naukowa Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie

18 marca 2016 r. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie odbyła się VII międzynarodowa konferencja naukowa z cyklu: Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce. n.t. „Gospodarka współdzielenia (Sharing Economy). Nowa era rozwoju przedsiębiorczości?” Konferencję zorganizował Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH. Wzięli w niej udział przedstawiciele wielu ośrodków akademickich, administracji publicznej, organizacji wspierania biznesu, ale także przedsiębiorcy, w tym wielu prowadzących firmy reprezentujące gospodarkę współdzielenia.

Konferencję otworzyli Jego Magnificencja prof. dr hab. Tomasz Szapiro, Rektor SGH oraz prof. dr hab. Roman Sobiecki. Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie i Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji. Podkreślili oni innowacyjność podjętego tematu oraz fakt, iż gospodarka współdzielenia staje się dynamicznie rozwijającym się segmentem gospodarki, dlatego też niezbędna jest dyskusja o ekonomicznych i społecznych skutkach tego rozwoju.

Wykład wprowadzający wygłosił prof. dr hab. Jerzy Hausner z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, b. Wicepremier i Minister Gospodarki. Prof. J. Hausner przedstawił własną koncepcję firmy-idei. Według niego krytycznym problemem kapitalizmu jest rozerwanie związku pomiędzy rynkiem i wartościami. Skutkiem tego w przedsiębiorstwach dominuje perspektywa krótkookresowa. Wartość firmy jest utożsamiana z wielkością zysku, inne wartości i idee są pomijane jako mniej istotne. To według prof. J. Hausnera musi się zmienić, bowiem gospodarka traci swe oparcie, staje się rabunkowa oraz stopniowo zanika jej podtrzymywalność. Odpowiedzią na ten problem jest powstanie Firmy-Idei, dla której ważny jest sens jej działań a nie tylko wynik finansowy. Sens działania firmy polega na tym, aby w oparciu o dostępne kapitały (twardy i miękki), wygenerować aktywa, które mogą być użyte w procesie wytwórczym w celu pomnożenia ich wartość ekonomiczną. Należy rozważać jednak także, jakie wartości pozaekonomiczne są istotne dla wytwarzania wartości ekonomicznej. Bowiem celem ostatecznym działania firmy w długim okresie powinien być rozwój firmy rozumiany jako zdolność do wytwarzania różnych wartości. Warunkiem wytwarzania tych ostatnich jest przyjęcie odpowiedzialności i partnerskie współdzielenie odpowiedzialności. W tym sensie Firma-Idea zawiera się w pojęciu gospodarki współdzielenia. Wykład prof. J. Hausnera wywołał żywe zainteresowanie i dyskusję uczestników konferencji.

Konferencja podzielona została na trzy panele. Każdy z paneli miał odmienny charakter i poruszał inne problemy związane z gospodarką współdzielenia. W pierwszym z nich, prowadzonym przez prof. dr hab. Romana Sobieckiego, Dziekana Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Dyrektora Instytutu Rynków i Konkurencji uczestniczyli: prof. dr hab. Andrzej Herman – Instytut Zarządzania Wartością, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH. prof. dr hab. Kazimierz Krzysztofek – Katedra Socjologii, Wydział Kulturoznawstwa i Filologii, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej oraz prof. dr hab. Anna Skowronek-Mielczarek – Instytut Zarządzania, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH. Panel ten miał charakter teoretyczny. Jego głównym celem była dyskusja nad następującymi problemami:

1. Jakie są pierwotne źródła wartości ekonomicznych? Jakie są pierwotne źródła bogacenia się narodów?

2. Jak zaspokajać nieograniczone potrzeby za pomocą ograniczonych zasobów? Jakie są cechy konsumenta postmodernistycznego?

3. Czy rozwój technologii cyfrowych trwale ogranicza pracę? Czy współczesny kapitalizm jest w stanie rozwiązywać problemy bezrobocia?

4. Czy sharing economy to nowy model przedsiębiorstwa?

Uczestnicy panelu byli zgodni, iż gospodarka współdzielenia nie jest nową czy innowacyjną formą działania. Wręcz przeciwnie, wydaje się, że dzięki takiemu modelowi gospodarka powraca do źródeł. Nie jest, jak sugerują niektórzy – kolejną rewolucją na skalę rewolucji przemysłowej. To raczej uzupełnienie gospodarki głównego nurtu o segment biznesu odpowiedzialnego społecznie, który charakteryzuje się dbałością o wartości. O wartościach mówili niemal wszyscy paneliści. Uznali je za podstawę gospodarki współdzielenia. Wspominali, iż nie jest możliwy rozwój gospodarki bez zaufania i skłonności do współpracy. Dzięki wartościom wolne zasoby mogą być wykorzystane w bardziej optymalny sposób. Rozwój ekonomiczny i społeczny stanie się bardziej zrównoważony, uwzględni m.in. ograniczenia ekologiczne.

W drugim panelu prowadzonym przez prof. dr hab. Małgorzatę Poniatowską-Jaksch – Wicedyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji, Kierownik Zakładu Strategii Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, głos oddano przedsiębiorcom, których firmy działają w modelu biznesowym związanym z gospodarką współdzielenia. W panelu udział wzięli: Piotr Kowalski – właściciel agencji content marketingu PressToRead oraz PR Manager w JadeZabiore.pl, Paula Wierzbicka – właścicielka firmy Noa Cowork, Andrzej Jędrzejczak – PR Manager w Grupie Blue Media oraz Kacper Winiarczyk – General Manager w Uber Poland. Wypowiedzi dyskutantów skupiały się na następujących tematach:

1. Jakie są kluczowe czynniki sukcesu przedsiębiorczości w gospodarce współdzielenia? W jaki sposób łączy się w niej cele społeczne z biznesowymi?

2. Na czym polega coworking i jakie są jego przyczyny oraz perspektywy rozwoju? W jakim stopniu cel biznesowy w tym modelu to korzyści wynikające ze wspólnego wynajmu powierzchni biurowych, a w jakim z realizacji innego typu projektów wpisujących się w pryncypia gospodarki współdzielenia?

3. Czy pożyczki społecznościowe, a w jeśli tak to w jakim zakresie, mogą być konkurentem dla niektórych produktów bankowych? Czy realizacja celu biznesowego w tym modelu wiąże się z podwyższonym ryzykiem utraty środków finansowych klientów?

4. W jaki sposób modele biznesu sharing economy zmieniają warunki oraz sposób konkurowania przedsiębiorstw w wymiarze krajowym i międzynarodowym? Jakie są główne bariery wejścia (społeczno-kulturowe, ekonomiczne, regulacyjne) na rynki zagraniczne?

Na początku Piotr Kowalski z JadeZabiore.pl przedstawił firmę zajmującą się społecznym przewozem przesyłek. Dzięki aplikacji wysyłający przesyłki zyskują nowe możliwości elastycznego dopasowania usługi do własnych potrzeb, a kierowcy – możliwość zmniejszenia kosztów przejazdu. Aplikacja pomaga szczególnie tym, którzy chcą wysłać przesyłkę niestandardową (np. żywe zwierzę), lub w niestandardowym terminie (np. w święta). P. Kowalski zapewniał, że aplikacja nie jest jedynie nową konkurencyjną firmą kurierską. Wypełnia ona lukę rynkową niestandardowych przesyłek.

Paula Wierzbicka zaprezentowała firmę coworkingową – współdzielenia przestrzeni biurowej przez małych przedsiębiorców. Podkreślała, że współdzielenie biura przynosi wiele dodatkowych korzyści, jak np. powstanie wspólnych idei i zapoczątkowanie współpracy pomiędzy różnymi firmami.

Andrzej Jędrzejczyk przedstawił portal specjalizujący się w pożyczkach społecznościowych Kokos.pl. Według niego niezbędnym elementem działania takiego modelu jest wytworzenie procedur, które skłaniają do współpracy i budują zaufanie pomiędzy uczestnikami portalu. Dlatego niezbędny jest system weryfikacji korzystających z portalu. Omówione zostało także ryzyko użytkowania aplikacji. Pożyczki społecznościowe niosą ze sobą większe ryzyko zarówno dla pożyczkodawców, jak i dla biorców. Portal minimalizuje ryzyko dla pożyczkodawców, przez umożliwienie im dywersyfikacji pożyczkobiorców (kwota przeznaczona na pożyczki jest dzielona między różne inicjatywy) oraz przez opcje weryfikacji pożyczkobiorców, podobną do weryfikacji przeprowadzanej przez instytucje finansowe. Przedstawiane statystyki wskazują, że odsetek niespłaconych pożyczek jest porównywalny z tymi z innych instytucji finansowych.

Kacper Winiarczyk z Uber Poland zapewnił, że potrzeby klientów niemal na całym świecie są podobne i to jest jedną z przyczyn międzynarodowego sukcesu platformy. Uber wspiera przedsiębiorczość: firma opracowała produkt zarówno dla klienta, jak i dla potencjalnych kierowców. Ci ostatni prowadzą własne firmy, mogą korzystać ze wspólnych zakupów (oferty leasingowe czy wspólne zakupy zniżkowe na benzynę).

Przedstawiciele firm podkreślili znaczenie regulacji dla rozwoju tego modelu biznesowego opartego na współdzieleniu. Na początku firmy muszą dostosowywać się elastycznie do istniejących warunków prawnych, ale też społecznych i kulturowych. Brakuje jasnego określenia ram działania – w tym odpowiednich przepisów prawnych. Regulacje w różnych krajach mogą być w skrajnie różny sposób interpretowane przez instytucje publiczne.

Po prezentacjach przedstawicieli firm rozpoczęła się dyskusja, której głównym wątkiem była definicja działalności w ramach ekonomii współdzielenia. Zastanawiano się, czy wszystkie z przedstawionych modeli działania wpisują się w ideę współdzielenia, czy jest to zwykły model biznesowy? Podkreślono, że idea sharing economy powstała oddolnie na zasadzie ruchu społecznego i jest oparta na idei zrównoważonego rozwoju. Czy w związku z tym działania międzynarodowych platform czerpiących zyski z pośrednictwa, w dalszym ciągu są elementem ekonomii współdzielenia, czy też są jedynie nowym modelem polegającym na bardziej efektywnym wykorzystaniu zasobów?

W czasie dyskusji przedstawiono także inne problemy związane z działalnością firm w ramach ekonomii współdzielenia:

- brak uregulowań prawnych dotyczących dzielenia ryzyka pomiędzy wszystkich uczestników transakcji. Chodzi tu zarówno o ryzyko biznesowe (dzielone pomiędzy użytkownika, użyczającego oraz właściciela platformy), jak i o ryzyko związane z prowadzeniem działalności i ochroną socjalną pracujących w ten sposób osób.

- brak uregulowań prawnych dotyczących gromadzenia danych osobowych i możliwości komercjalizacji tych danych

- brak uregulowań prawnych dotyczących ochrony konkurencji

W trzecim panelu prowadzonym przez dr hab. Jerzego W. Pietrewicza z Instytutu Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH dyskutowano o perspektywach rozwoju gospodarki współdzielenia oraz szansach i zagrożeniach wynikających z tego rozwoju. Do wzięcia udziału w panelu zostali zaproszeni: Bartosz Kwiatkowski – PwC, prof. dr hab. Artur Nowaka-Far - Instytutu Prawa, Kolegium Ekonomiczno-Społecznego SGH, Katarzyna Anna Nietyksza – Prezes EuroCloud Polska oraz dr Małgorzata Bonikowska – Prezesa Ośrodka Dialogu i Analiz ThinkTank. Paneliści odpowiadali na następujące pytania:

1. Jak prezentuje się gospodarka współdzielenia w Polsce na tle innych krajów? Jaki jest krajobraz wykorzystanych i niewykorzystanych szans?

2. Czy gospodarka współdzielenia spełnia oczekiwania sprawiedliwego podziału? Jakie są jego zagrożenia i możliwości poprawy?

3. W warunkach jakiego otoczenia infrastrukturalnego gospodarka współdzielenia ma szansę najszybszego rozkwitu?

4. Czy polskie społeczeństwo jest przygotowane na gospodarkę współdzielenia? Czy warto się spieszyć z jej rozwojem?

W czasie prezentacji podkreślono, iż innowacyjność gospodarki współdzielenia nie polega na tworzeniu nowego typu dóbr i usług, a jedynie na korzystaniu z nowych kanałów dystrybucji zasobów. Dzięki temu do gospodarki włączane są grupy osób, które do tej pory z różnych przyczyn były pozbawione możliwości uczestniczenia w rynku. W sensie ekonomicznym współdzielenie oznacza możliwość bezinwestycyjnego wzrostu podaży. Jest to szczególnie ważne w dziedzinach, gdzie podaż stanowi wąskie gardło działania rynku. Gospodarka współdzielenia może przyczyniać się także do globalnego wzrostu popytu. Jednak analiza skutków ekonomicznych i społecznych nie może dotyczyć jedynie szans rozwoju gospodarczego. Musi obejmować także zagrożenia płynące z tego rozwoju. Dotyczy to głównie wzrostu ryzyka działania dla osób świadczących usługi w ramach gospodarki współdzielenia. Dlatego niezbędna jest dyskusja o roli państwa jako regulatora działań w zakresie sharing economy. Instytucje publiczne z jednej strony powinny wspierać rozwój gospodarczy, czyli także rozwój firm działających na zasadach współdzielenia. Z drugiej strony jednak ich rolą jest wspieranie grup i poszczególnych osób, które uważają się za „ofiary” nowego systemu, a nie jego beneficjentów.

Katarzyna Nietyksza – Prezes EuroCloud Polska wskazała także na problemy związane z bezpieczeństwem transakcji w ramach ekonomii współdzielenia, w tym także cyberbezpieczeństwa. Rozwój tego typu działań jest możliwy jedynie przy wykorzystaniu najnowszych rozwiązań telekomunikacyjnych. Zarówno usługodawcy jak i klienci pozostawiają w sieci wiele wrażliwych danych. Rolą państwa i publicznych regulatorów jest zapewnienie im bezpieczeństwa. Ważnym zadaniem jest także edukacja z tym związana. Paneliści podkreślali, że wiedza użytkowników platform, ale także ich właścicieli na ten temat jest bardzo mała, a konsekwencje związane z nieumiejętnym korzystaniem mogą być bardzo negatywne.

Kończąc konferencję prof. dr hab. Roman Sobiecki stwierdził, że była ona rozpoczęciem dyskusji i badań nad gospodarką współdzielenia. Dyskusja wskazała, że temat ekonomii współdzielenia jest tematem żywym społecznie i gospodarczo. Brakuje jednak miejsc debaty o warunkach rozwoju, regulacjach dotyczących tego rynku, gdzie mogliby się spotkać zarówno przedstawiciele nauki oraz instytucji publicznych z praktykami życia gospodarczego. Konferencja nie wyczerpała wszelkich możliwości współpracy między środowiskami. Podkreślono konieczność kontynuacji wymiany poglądów na temat ekonomii współdzielenia. Prof. R. Sobiecki zaprosił wszystkich zainteresowanych tą tematyką na cykl seminariów naukowych pod wspólnym tytułem „Gospodarka współdzielenia – sharing economy”, które będą organizowane przez Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie. Najbliższe odbędzie się 19 kwietnia 2016 r. o godz. 17.00 w sali 25 w budynku S. Seminaria będą miały charakter otwarty – mają stanowić platformę dyskusji naukowców, praktyków gospodarczych, przedstawicieli organów publicznych oraz sympatyków idei sharing economy. Informacje o seminarium będą zamieszczane na stronie internetowej Instytutu pod adresem

http://kolegia.sgh.waw.pl/pl/KNoP/struktura/IRiK/konferencje/Strony/default.aspx

Dr Małgorzata Skrzek-Lubasińska

Instytut Rynków i Konkurencji

Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH

Zdjęcia z konferencji

Zdjęcia z konferencji Gospodarka współdzielenia (Sharing Economy). Nowa era rozwoju przedsiębiorczości? (pdf, 1.72 MB)

Program konferencji Gospodarka współdzielenia (Sharing Economy). Nowa era rozwoju przedsiębiorczości? (pdf, 234.51 KB)

Rok 2015 - konferencja na temat „Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Zmierzch wolnej konkurencji?” trermin konferencji: 12.03.2015 r.

Dnia 12 marca 2015 r. w Szkole Głównej Handlowej odbyła się konferencja pt. „Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Zmierzch wolnej konkurencji?” Była to szósta konferencja z cyklu „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce” zorganizowana przez Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH w Warszawie. Ogółem wzięło w niej udział ok 150 osób, w tym przedstawiciele wielu ośrodków akademickich, Ministerstwa Gospodarki, przedsiębiorcy, przedstawiciele organizacji wsparcia biznesu oraz doktoranci i studenci. Patronat nad konferencją objął Janusz Piechociński, Wicepremier i Minister Gospodarki.

Konferencję otworzyli Jego Magnificencja prof. dr hab. Tomasz Szapiro, Rektor SGH oraz prof. dr hab. Roman Sobiecki. Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie i Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji Inauguracyjne wystąpienie dr. hab. Jerzego W. Pietrewicza, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Gospodarki poświęcone było związkom polityki przemysłowej i polityki konkurencji. Podkreślił istotność wyzwań stojących przed instytucjami przy wspieraniu przedsiębiorstw i pewne sprzeczności pojawiające się przy oczekiwaniu ich interwencji. W wystąpieniu postawione zostało otwarte pytanie czy interwencje publiczne mają chronić konkurencję pomiędzy firmami, nie dopuszczając do jej ograniczania (przez monopolizację), czy też zabezpieczać ich komfortową sytuację?

Konferencja została podzielona na trzy panele, których uczestnicy poruszali różnorodne problemy związane z konkurencyjnością przedsiębiorstw oraz zmianami zachodzącymi w ich otoczeniu. Po każdej części konferencji przeprowadzone zostały dyskusje, w czasie których uczestnicy mieli możliwość zadawania pytań oraz prowadzenia dyskusji.

Pierwszy panel (teoretyczny) prowadził prof. dr hab. Roman Sobiecki. Główne pytanie, które sformułował brzmiało: czy mamy do czynienia ze zmierzchem wolnej konkurencji? We wprowadzeniu do dyskusji, prof. R. Sobiecki skierował pod adresem panelistów i wszystkich uczestników konferencji kilka pytań szczegółowych

Uczestnikami dyskusji panelowej byli: prof. dr hab. Władysław Szymański (Społeczna Akademia Nauk, b. Kierownik Katedry Analizy Rynków i Konkurencji w KNoP SGH), prof. dr hab. Hanna Adamkiewicz-Drwiłło (Politechnika Gdańska), prof. dr hab. Marzanna Witek-Hajduk (Prodziekan Kolegium Gospodarki Światowej SGH) i prof. dr hab. Kazimierz Kuciński (Kierownik Katedry Geografii Ekonomicznej w Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH). Odnosząc się do postawionych pytań, podjęli próbę odpowiedzi na pytania, co to znaczy, że największym wrogiem rynku jest sam rynek, w jaki sposób ograniczana jest wolna konkurencja, jak wpływa na nią monopolizacja i monopsonizacja, analizowali też czy Jednolity Rynek Europejski jest wolnym rynkiem i jaki jest jego wpływ na poprawę konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Prof. dr hab. Hanna Adamkiewicz-Drwiłło zwracała uwagę, że pewne regulacje unijne sprawdzały się przy tworzeniu EWG i przyczyniały się do wzrostu konkurencyjność przedsiębiorstw, podczas gdy nie zawsze mają taki wpływ na przedsiębiorstwa z nowych państw członkowskich UE. Może się to wiązać ze zróżnicowanym poziomem rozwoju instytucji. Paneliści odnosili się też do kwestii internacjonalizacji i rozważali czy przyczynia się ona do nasilenia czy osłabienia konkurencji. Analizowano też relacje pomiędzy konkurencją, lokalizacją i bezpieczeństwem ekonomicznym. Często odnoszono się do ważnej roli uwarunkowań instytucjonalnych w kształtowaniu konkurencyjności przedsiębiorstw. Prof. dr hab. Kazimierz Kuciński zwracał uwagę na pewien paradoks - rośnie przyzwolenie firm na rozwój instytucji ingerujących w ich wolność jeśli w zamian oferują one bezpieczeństwo ekonomiczne.

Po wystąpieniach panelistów odbyła się dyskusja, w której wzięli udział: prof. Jerzy Różański, prof. Wiesław Czyżowicz, prof. Piotr Masiukiewicz, prof. Tadeusz Oleksyn, prof. Stanisław Kasiewicz, Ryszard Florek, prof. Barbara Korona, prof. Elżbieta Mączyńska.

W drugim panelu (regulacyjnym) prowadzonym przez dr. hab. Jerzy W. Pietrewicza (Instytut Rynków i Konkurencji w KNoP SGH), główne pytanie brzmiało: selektywność czy uniwersalizm regulacji konkurencyjności? W zagajeniu, prowadzący skierował do panelistów kilka pytań szczegółowych.

Uczestnikami dyskusji panelowej byli przedstawiciele instytucji związanych ze stanowieniem regulacji prawnych: dr Andrzej Malinowski (Prezydent Pracodawców RP), Andrzej Reich (Dyrektor Departamentu Regulacji Bankowych i Instytucji Płatniczych Komisji Nadzoru Finansowego), dr hab. Sylwia Morawska (Katedra Prawa Administracyjnego i Finansowego Przedsiębiorstw SGH), dr Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel (Kancelaria Hansberry Tomkiel, b. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta) oraz dr Ewa Synowiec (Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce). Poruszane problemy dotyczyły roli organizacji pracodawców i związków zawodowych w regulacji wspierającej konkurencyjność polskich przedsiębiorstw, dopuszczalnych form regulacji funkcjonowania polskich przedsiębiorstw, zagrożeń przeregulowania rynków i konsekwencji tego dla konkurencyjności polskich przedsiębiorstw, roli ustawodawstwa antymonopolowego i ochrony konkurencji w przeciwdziałaniu ograniczania konkurencji oraz wpływu negocjowanego porozumienia Unii Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi (Transatlantyckie Partnerstwo Handlowe i Inwestycyjne - TTIP) na konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Dr Ewa Synowiec w swoim wystąpieniu dotyczącym TTIP podkreślała, że dziś coraz mniejszą przeszkodą w ekspansji są tradycyjne bariery wymiany jakimi są stawki celne, a coraz ważniejsze stają się bariery regulacyjne. Wypowiedzi niektórych palistów wzbudzały kontrowersje, co stanowiło podstawę do formułowania tez odmiennych. Największe kontrowersje wzbudzała kwestia płacy minimalnej i jej roli w rozwiązywaniu problemów bezrobocia w Polsce. Głos w dyskusji wzięli udział m.in. Prof. Tadeusz Oleksyn i prof. Juliusz Gardawski (

W trzecim panelu (przedsiębiorców), prowadzonym przez prof. dr hab. Małgorzatę Poniatowską-Jaksch (Wicedyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji w KNoP SGH) główne pytanie brzmiało: jakie są tajemnice wygrywania konkurencji przez polskie przedsiębiorstwa? Pod adresem panelistów zostały sformułowane pytania szczegółowe.

W dyskusji panelowej uczestniczyli przedsiębiorcy: Tomasz Zaboklicki (Prezes Zarządu firmy PESA S.A.) podkreślał rolę wiedzy w poprawie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw i konieczność zamienienia wiedzy firmy w innowacje. Zwracał też uwagę na ważną rolę ochrony osiągnięć firm w zakresie B+R. Na przykładzie swojej firmy pokazywał jak można te osiągnięcia wykorzystać w ekspansji na rynki zagraniczne. Zwracał też uwagę, że firmy sektora MSP nie mają często środków i to przede wszystkim duże firmy wprowadzają innowacje potem wciągając w nie małe przedsiębiorstwa. Ryszard Florek (właściciel firmy FAKRO, drugiego producenta okien dachowych na świecie) analizując źródła przewag konkurencyjnych polskich przedsiębiorstw na rynku globalnym także podkreślał rolę rozwoju wiedzy i patentów. Anna Tępińska-Marcinek (współwłaściciel firmy Ceramika Paradyż) przedstawiła specyfikę firm rodzinnych, ich główne atuty i słabości oraz ich wpływ na konkurencyjność na rynku globalnym. W jej wystąpieniu znalazły się też odniesienia do ostatnich wydarzeń związanych z kryzysem na Ukrainie i w Rosji. Maciej Olejniczak (Dyrektor Biura Integracji Rynku Towarowej Giełdy Energii S.A.) poruszył kwestie związane z tworzeniem warunków dla konkurowania przez instytucje rynku oraz głównych barier wzrostu konkurencyjności polskich przedsiębiorstw.

W dyskusji wzięli udział m.in. dr Andrzej Marjański oraz studenci doktoranci.

W podsumowaniu konferencji, prof. dr hab. Roman Sobiecki, Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji stwierdził, że konferencje z cyklu: „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce” i dobór ich szczegółowych tematów cieszą się coraz większym zainteresowaniem ośrodków akademickich w Polsce oraz przedsiębiorców. Wyraził z tego powodu zadowolenie, dziękując jednocześnie za aktywny udział wszystkim uczestnikom. To jest dobry prognostyk na przyszłość.

Odnosząc się do kwestii merytorycznych zwrócić uwagę m.in. na to, iż współczesną, globalizującą się gospodarkę w niedostatecznym stopniu charakteryzują typowe struktury rynkowe. Właściwą nazwą dla obecnego rynku, określającego charakter konkurencji w skali globalnej jest globalny rynek korporacyjny. Ta nazwa podkreśla wiodącą rolę na tym rynku korporacji transnarodowych, ze wszystkimi wynikającymi z tego faktu konsekwencjami. Obecnie, koniecznością staje się badanie rynku i konkurencji takimi jakie są, niekoniecznie odnosząc je do jakichś modeli. Ograniczanie konkurencji, wynikające z pozycji dominujących na rynku musi być neutralizowane przez regulacji instytucjonalne. Zatem regulacje powinny mieć na celu wyrównywanie szans dla podmiotów „wypychanych” z rynku nie z powodów ekonomicznych, a nie wzmacnianie czyichkolwiek pozycji na rynku. Pełniąc funkcję regulacyjną, państwo musi kierować się regułą: po pierwsze nie szkodzić. Dlatego, niezwykle ważna sprawą w pełnieniu funkcji regulacyjnej przez państwo jest to, aby przez nadinterpretację przepisów, niekompetencje osób, a także instytucji wykonawczych (regulacyjnych), przewlekłość rozstrzygania sporów, nie niszczyć przedsiębiorców.

Kończąc konferencję zaprosił jej uczestników do przygotowania tekstów do książki. Pytania, sformułowane w trakcie konferencji oraz dyskusja, cechująca się wysokim poziomem merytorycznym powinny stanowić pomoc autorom tekstów.

Dr Katarzyna Bentkowska

Instytut Rynków i Konkurencji

Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH

Zdjęcia z konferencji

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 1

od prawej: J.M. prof. dr hab. Tomasz Szapiro, Rektor SGH, prof. dr hab. Roman Sobiecki, Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, dr hab., Jerzy W. Pietrewicz, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 2

od lewej: Ryszard Florek, właściciel i Prezes FAKRO, Danuta Gut, Dyrektor Biura Zarządu Zrzeszenia Pracodawców Przemysłu Piwowarskiego

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 3

dr hab. Sylwia Morawska, Katedra Prawa Administracyjnego i Finansowego Przedsiębiorstw w KNoP SGH

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 4

od prawej prof. Dr hab. Roman Sobiecki, dr hab. Jerzy W. Pietrewicz

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 5

od lewej: Dr Andrzej Malinowski, Prezydent Pracodawców RP, Dr Ewa Synowiec, Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce, Dr Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel , Kancelaria Hansberry Tomkiel, b. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta, Andrzej Reich, Dyrektor Departamentu Regulacji Bankowych i Instytucji Płatniczych Komisji Nadzoru Finansowego, dr hab. Jerzy W. Pietrewicz

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 6

od lewej: prof. dr hab. Katarzyna Majchrzak, Kierownik Zakładu Marketingu Wartości, prof. Alicja Sosnowska, prof. Jan Szczepański

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 7

od lewej: prof. Franciszek Tomczak, dr Lech Kurkliński, , Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji w KNoP SGH prof. Henryk Chołaj, prof. Józef Kozioł, prof. Stanisław Kasiewicz, Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji w KNoP SGH, prof. dr hab. Gabriel Główka, Prodziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, dr Krystyna Leszczewska, Prorektor Państwowej wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 8

dr hab. Jerzy W. Pietrewicz

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 9

od lewej: prof. dr hab. Marzanna Witek-Hajduk, Prodziekan Kolegium Gospodarki Światowej, Instytut Międzynarodowego Zarządzania i Marketingu, prof. dr hab. Hanna Adamkiewicz- Drwiłło – Katedra Nauk Ekonomicznych na Wydziale Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej, prof. dr hab. Kazimierz Kuciński – Kierownik Katedry Geografii Ekonomicznej w Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH w Warszawie, , prof. dr hab. Roman Sobiecki

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 10

trzeci rząd po prawej: dr Władysław Kulczycki, b. Wiceprezes Kompanii Węglowej S.A., drugi rząd po prawej: dr Andrzej Marjański, Społeczna Akademia Nauk w Łodzi, pierwszy plan: prof. dr hab. Włodzimierz Januszkiewicz

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 11

prof. dr hab. Roman Sobiecki, Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH

Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw 12

prof. dr hab. Władysław Szymański, b. Kierownik Katedry Analizy Rynków i Konkurencji w KNoP SGH

Program konferencji Konkurencyjność polskich przedsiębiorstw (03, 80.01 KB)

Rok 2014 - konferencja na temat „Przedsiębiorstwo przemysłowe jako fundament gospodarki” termin konferencji: 13.03.2014 r.

13 marca br. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, z udziałem Wicepremiera, Ministra Gospodarki Janusza Piechocińskiego, odbyła się konferencja naukowa „Przedsiębiorstwo przemysłowe jako fundament gospodarki”, piąta z cyklu konferencji pod nazwą „Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce” organizowanych przez Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie. Patronat nad tym wydarzeniem objął Minister Gospodarki. W konferencji uczestniczyło ponad 150 osób, pracowników naukowych z wielu ośrodków akademickich, praktyków gospodarczych, doktorantów oraz studentów. O wyzwaniach stojących przed polską gospodarką w kontekście jej reindustrializacji i tworzenia warunków do rozwoju nowoczesnego i innowacyjnego sektora wytwórczego dyskutowano podczas trzech sesji panelowych i licznych spotkań kuluarowych.

Konferencję otworzyli Rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie prof. dr hab. Tomasz Szapiro oraz dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji prof. dr hab. Roman Sobiecki. Na początku konferencji wystąpił wicepremier Janusz Piechociński, który nakreślił wizję silnej gospodarki w Polsce, opartej na nowoczesnym przemyśle, zdolnym do konkurowania na wielu światowych rynkach. Podczas wykładu zwrócona została szczególna uwaga na kwestię dywersyfikacji ekspansji międzynarodowej polskich przedsiębiorstw, co w sytuacji spowolnienia na rynkach, które dotychczas były ważnym odbiorcą polskich towarów i usług, oznacza konieczność zwrócenia się ku rynkom pozaeuropejskim (na przykład korzystając z projektu Go Global, zainicjowanego przez Ministerstwo Gospodarki). Zdaniem ministra gospodarki, bardzo perspektywicznym i już dziś coraz mocniej eksplorowanym rynkiem przez polskich przedsiębiorców jest rynek afrykański, w tym zwłaszcza RPA i Nigeria.

W sesji plenarnej wykład pt. „Konkurencyjność polskiej gospodarki” wygłosił prof. dr hab. Jerzy Hausner z Katedry Gospodarki i Administracji Publicznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, członek Rady Polityki Pieniężnej, b. Wicepremier i Minister Gospodarki i Pracy. Pan profesor wyczerpująco nakreślił kontekst obecnego spowolnienia gospodarczego w Polsce, wskazując na zaniedbania strukturalne, jako główną przyczynę niższego obecnie wzrostu gospodarczego. Zdaniem prof. J. Hausnera, konieczne jest podjęcie działań, które „uchroniłyby polską gospodarkę przed spowolnieniem tempa wzrostu wydajności i utknięciem w tzw. pułapce średniego poziomu rozwoju”. Wymaga to jednak wprowadzenia w naszym kraju nowej polityki przemysłowej i szeregu zmian instytucjonalnych, które jednakże stanowiłby silny bodziec do wzrostu konkurencyjności polskiej gospodarki. Jak mówił prof. J. Hausner, dziś w Polsce wyczerpała się formuła dotychczasowego rozwoju opartego na imitacji i wytwarzaniu relatywnie prostych produktów po niskim koszcie. Dodatkowo w kraju zanikają proste rezerwy wzrostu konsumpcji i pogarsza się sytuacja demograficzna. Tym samym wciąż niekorzystna jest pozycja Polski w globalnym łańcuchu wartości (niska wartość dodana przy wysokiej wartości wolumenu). Zdaniem byłego wicepremiera, polska powinna stworzyć swój własny model gospodarczy.
W tym celu postuluje m.in. stworzenie zrębów nowej, selektywnej i strategicznej polityki przemysłowej, strukturalną przebudowę rynku pracy, promocje eksportu oraz generalnie kompleksową, proinnowacyjną reorientację gospodarki.

Dalsza część konferencji składała się z trzech paneli. W panelu pierwszym zatytułowanym „Gospodarka realna a fikcyjna”, moderowanym przez dziekana Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, prof. Romana Sobieckiego udział wzięli: prof. Władysław Szymański (Przewodniczący Rady Programowej Konferencji, Społeczna Akademia Nauk, SGH), prof. Andrzej Herman (Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH), prof. Marek Garbicz (Kolegium Zarządzania i Finansów SGH) oraz prof. Sebastian Buczek (TFI Quercus, Instytut Finansów Korporacji i Inwestycji SGH). Tematyka poruszana w tej sesji koncentrowała się wokół relacji pomiędzy sferą realną a pieniężno-finansową gospodarki, roli przemysłu we współczesnej gospodarce opartej na wiedzy, zagadnień łańcucha wartości we współczesnym procesie produkcyjnym oraz roli instytucji finansowych w gospodarce. Prelegenci zgodzili się, co do znaczenia sektora wytwórczego we współczesnej gospodarce, formułując jednakże różne propozycje i zastrzeżenia dotyczące przyszłej polityki przemysłowej w Polsce. Zwracano między innymi uwagę na oderwanie się sfery finansowej od sfery realnej we współczesnym świecie (prof. W. Szymański), co jest istotnym utrudnieniem dla zarządzania całym globalnym rozwojem gospodarczym, nie tylko jego częścią produkcyjną. Profesorowie R. Sobiecki i M. Garbicz wskazywali na trudności związane z pomiarem znaczenia przemysłu w gospodarkach z uwagi na outsourcing części funkcji usługowych (finanse, projektowanie itp.) na zewnątrz firm produkcyjnych, kiedy wcześniej funkcje te były zaliczane do działalności przemysłowej. Profesor A. Herman zwracał uwagę na inny, istotny aspekt funkcjonowania przedsiębiorstw realnej gospodarki - na edukacje ekonomiczną studentów, skoncentrowaną dotychczas prawie wyłącznie na sferze pieniężno – finansowej (bankowej). W jego opinii szybkim zmianom modeli biznesowych i struktur gospodarczych nie towarzyszą zmiany w kształceniu, przez co absolwenci nie są wystarczająco przygotowani do funkcjonowania w świecie realnego przemysłu (zarządzanie produkcją, struktury organizacyjne, innowacje itp.). Dodatkowym wyzwaniem we współczesnym świecie jest serwicyzacja gospodarki i produkcji. Profesor S. Buczek, odnosząc się do zarzutów formułowanych przez zabierających głos uczestników panelu, dotyczących asymetrii znaczenia gospodarki realnej i gospodarki pieniężno-finansowej (na rzecz tej drugiej), zaprezentował m.in. dane dotyczące kapitalizacji największych przedsiębiorstw w USA, które w większości są firmami usługowymi. Jego zdaniem, dzisiejsze możliwości reindustrializacji i wzrostu znaczenia przemysłu w PKB (np. kosztem spadku znaczenia sektora usług) są ograniczone, gdyż stopa zwrotu z inwestycji w sektorze wytwórczym jest niższa, a czas zwrotu wydłużony (w porównania do sektora usług).

Drugi panel, moderowany przez dr. hab. Jerzego W. Pietrewicza, Sekretarza Stanu w Ministerstwie Gospodarki i pracownika Instytutu Rynków i Konkurencji SGH, dotyczył „Nowych wyzwań polityki przemysłowej państwa”. Poza przedstawicielami środowiska akademickiego (prof. Jerzy Cieślik z Akademii Leona Koźmińskiego i prof. Tomasz Rynarzewski dziekan Wydziału Gospodarki Międzynarodowej na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu) wzięli w nim udział praktycy gospodarczy, w tym z firm międzynarodowych oraz firm polskich prowadzących ekspansję na rynkach międzynarodowych: Krzysztof Domarecki, założyciel firmy Selena S.A., Marek Krzykowski, prezes International Paper S.A w Kwidzynie oraz Henryk Majchrzak, prezes zarządu Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. W tej części prelegenci skupili swoją uwagę na wyznacznikach polityki przemysłowej państwa oraz strategii polityki handlu, skuteczności instrumentów polityki przemysłowej oraz zakresie dopuszczalnej (celowej) interwencji państwa w celu wzmocnienia określonych sektorów, technologii i działalności. Profesor T. Rynarzewski przedstawił w swoim wystąpieniu szeroki wachlarz zagadnień, związanych z możliwościami prowadzenia efektywnej polityki handlowej państwa, wskazując na szereg barier w realizacji skutecznej polityki proeksportowej w Polsce. Z kolei prof. J. Cieślik przeprowadził szczegółową analizę polskiego przemysłu przetwórczego w globalnym łańcuchu wartości. W jego ocenie, należy w szczególności wspierać dystrybucję za granicą produktów wytwarzanych przez firmy z kapitałem krajowym, które dziś eksportują je najczęściej poprzez obce sieci i pod obcą marką (w 2012 roku 43% eksportu wyrobów przemysłowych był realizowany przez polskie firmy, zaś udział eksportu markowego był marginalny). Przedstawiciele firm uczestniczących w panelu zwracali uwagę na bariery umiędzynarodowienia działalności w Polsce, ale także proponowali szereg rozwiązań systemowych, dzięki którym możliwe byłoby zaprogramowanie najbardziej efektywnego wsparcia dla internacjonalizujących się firm i branż. W opinii K. Domareckiego, przewodniczącego Rady Nadzorczej Seleny S.A. „właściwa polityka przemysłowa powinna wspierać i promować przedsiębiorstwa konsolidujące łańcuch wartości w przemyśle bez względu na lokalizację (krajową lub zagraniczną) niezbędnych elementów tego łańcucha”. Nie będzie to możliwe bez równoległego znaczącego wsparcia przedsiębiorców przez państwo w zakresie finansowania innowacji, badań i rozwoju nowych technologii i produktów.

W panelu trzecim pt. „Przedsiębiorczość i innowacyjność w XXI wieku” swoje opinie zaprezentowali: prof. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, wicedyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji SGH, moderator panelu, Bożena Lublińska-Kasprzak, Prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, dr Włodzimierz Lewandowski – doradca Komisji Europejskiej ds. Galileo oraz Marek Darecki, Prezes Zarządu WSK „PZL” Rzeszów S. A. W tej części konferencji szczególną uwagę poświęcono innowacyjności w gospodarce, strukturom klastrowym i ich roli w stymulowaniu innowacji w przedsiębiorstwach przemysłowych, ekspansji polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych w kontekście możliwości kreowania przez nie innowacji oraz możliwości kreowania innowacji przez Polskę w przemyśle kosmicznym. Znaczną część dyskusji poświęcono niskiej innowacyjności polskich przedsiębiorstw, pomimo przeznaczenia bardzo dużych nakładów na wspieranie tej sfery aktywności przedsiębiorstw ze środków mijającej perspektywy budżetowej UE. Zdaniem B. Lublińskiej-Kasprzak, winą za taki stan rzeczy nie można obarczać jedynie polskich instytucji wdrażających programy unijne, lecz także część z polskich przedsiębiorstw, niechętnych innowacjom i jakimkolwiek innym zmianom swoich modeli biznesowych.

Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, prof. Roman Sobiecki, podsumowując konferencję stwierdził, że podczas całej konferencji prowadzono wiele dyskusji, zarówno na sali obrad, jak też w kuluarach. Zaproponowana tematyka dotycząca zagadnień reindustrializacji, innowacyjności, znaczenia polityki przemysłowej w polityce gospodarczej okazała się być bardzo aktualna, w kontekście zachodzących przeobrażeń zachodzących w strukturze gospodarki światowej, „powrotu” przemysłu do USA oraz tworzącej się nowej geografii aktywności gospodarczej na świecie. Jednocześnie, ważnym wyzwaniem ekonomii jako nauki jest zmierzenie się z problemem podporządkowania gospodarki realnej gospodarce finansowo-pieniężnej. Nauka musi znaleźć sposoby odwrócenia obecnej tendencji. Z punktu widzenia rozpoczynającej się dyskusji nad nową strategiczną polityką przemysłową Polski, konferencja spełniła postawione przed nią zadania, dostarczając decydentom i ekspertom wielu pomysłów i propozycji na rozwiązanie trudnych problemów gospodarczych. Materialnym efektem konferencji będą opracowania książkowe z udziałem zarówno pracowników naukowych jak i przedsiębiorców.

Dr Mariusz Sagan,
Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego,
Instytut Rynków i Konkurencji KNoP SGH

Zdjęcia z konferencji

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki 2

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki

od prawej: prof. dr hab. Tomasz Szapiro – Rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, prof. dr hab. Roman Sobiecki – Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji SGH, Janusz Piechociński – Wicepremier, Minister Gospodarki, prof. dr hab. Jerzy Hausner – Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, członek Rady Polityki Pieniężnej, b. Wicepremier i Minister Gospodarki.

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki 3

od prawej: dr hab. Jerzy W. Pietrewicz – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, dr Barbara Koszułap – Wiceprezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Mieczysław Borowski – Prezes Urzędu Dozoru Technicznego, prof. dr hab. Marta Juchnowicz – Kierownik Katedry Rozwoju Kapitału Ludzkiego, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, prof. dr hab. Stanisław Kowalczyk – Instytutu Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie S

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki 4

prof. dr hab. Jerzy Hausner – Katedra Gospodarki i Administracji Publicznej, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, członek Rady Polityki Pieniężnej, b. Wicepremier i Minister Gospodarki

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki 5

Janusz Piechociński – Wicepremier, Minister Gospodarki

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki 6

prof. dr hab. Andrzej Herman – Dyrektor Instytutu Zarządzania Wartością, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki 7

prof. dr hab. Władysław Szymański – Społeczna Akademia Nauk, Przewodniczący Rady Programowej Konferencji, b. Kierownik Katedry Analizy Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki 8

od lewej: Henryk Majchrzak – Prezes Zarządu Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A., Marek Krzykowski – Prezes International Paper S.A. w Kwidzynie, prof. dr hab. Jerzy Cieślik – Dyrektor Centrum Przedsiębiorczości, Akademia Leona Koźmińskiego, dr hab. Jerzy W. Pietrewicz – Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, Instytut Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, prof. dr hab. Tomasz Rynarzewski – Dziekan Wydziału Gospodarki Międzynarodowej, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Krzysztof Domarecki – Przewodniczący Rady Nadzorczej, założyciel Selena S.A. (jeden z trzech największych producentów piany poliuretanowej na świecie).

Przedsiębiorstwo przemysłowe jako funfament gospodarki 9

od lewej: Bożena Lublińska-Kasprzak – Prezes Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, Marek Darecki – Prezes Zarządu WSK ”PZL” Rzeszów S.A., prof. dr hab. Małgorzata Poniatowska-Jaksch – Wicedyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji, Kierownik Zakładu Strategii Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, dr Włodzimierz Lewandowski – Główny Fizyk w Bureau International des Poids et Mesures w Paryżu, doradca Sejmowego Zespołu ds. Wykorzystania Przestrzeni Kosmicznej oraz Głównego Urzędu Miar, doradca Komisji Europejskiej ds. Galileo, przewodniczący Podkomitetu Czasu w Civil GPS Service Interface Committee przy Departamencie Transportu USA.

Program konferencji Przedsiębiorstwo przemysłowe jako fundament gospodarki (03, 1.01 MB)

Rok 2012 - konferencja na temat „Wejście polskich przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe”

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie gościła w dniu 6 grudnia 2012 roku uczestników czwartej już Międzynarodowej Konferencji Naukowej z cyklu: Przedsiębiorstwo w globalnej gospodarce. Wejście polskich przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe było głównym tematem Konferencji, organizowanej, jak co roku przez Katedrę Analizy Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH. Konferencję otworzyli: J.M. Rektor SGH prof. zw. dr hab. Tomasz Szapiro oraz dr Jerzy Pietrewicz – Przewodniczący Komitetu Konferencji.

Internacjonalizacja przedsiębiorstw stanowi jeden z najważniejszych procesów kształtujących globalną przestrzeń gospodarczą. Poziom ekspansji polskich przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe jest dalece niezadawalający. Internacjonalizacja przedsiębiorstw jest jednym z największych wyzwań dla firm w zakresie dostosowania się do wymogów globalnego otoczenia i wiąże się z koniecznością wdrożenia międzynarodowych wymogów przedsiębiorczości i innowacyjności do modelu krajowego. Nadzwyczaj ważna i aktualna problematyka spowodowała, że na Konferencję przybyło liczne grono wybitnych ekonomistów, zajmujących się problematyką przedsiębiorstw od strony naukowej, a także praktyków zarządzania, w tym czołowych menedżerów największych i średnich firm. Szczególnie cenny wkład w tematykę konferencji wnieśli szefowie firm, którzy pokonali już pierwsze przeszkody na drodze wejścia na międzynarodowe rynki, tak poprzez efektywne lokowanie swoich produktów i usług, jak i dokonując fuzji i przejęć celem lokalizacji działalności w różnych częściach świata. Pierwsze sukcesy tych firm stanowią dobry przykład dla innych przedsiębiorstw, jak również dają asumpt do podejmowania prac naukowo- badawczych przedsiębiorstw mających w swej strategii i realizujących kierunek najpierw multilokalny, a następnie globalny. Wnikliwa i żywa dyskusja panelistów i pozostałych bardzo licznie zgromadzonych uczestników potwierdziła, że konferencja naukowa podjęła szczególnie ważny i gorący temat współczesnego życia gospodarczego i naukowego.

Pierwszy panel pt. Wygrywanie globalnej konkurencji kluczem do rozwoju polskich przedsiębiorstw i gospodarki poprowadził Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Kierownik Katedry Analizy Rynków i Konkurencji prof. dr hab. Roman Sobiecki. Uczestnikami panelu byli: prof. zw. dr hab. Władysław Szymański z Katedry Analizy Rynków i Konkurencji KNoP SGH oraz Prezes Zarządu KGHM Polska Miedź S.A. dr hab. Herbert Wirth, którzy starali się odpowiedzieć między innymi na następujące pytania: Dlaczego ekspansja polskich przedsiębiorstw na rynek międzynarodowy jest kluczem do rozwoju tych przedsiębiorstw i polskiej gospodarki? Jaki wpływ na koszty transakcyjne ma ekspansja zewnętrzna? W jakim zakresie bezpośrednie inwestycje zagraniczne są metodą wygrywania konkurencji na rynku globalnym? Jakie są doświadczenia KGHM Polska Miedź S.A. w tym obszarze? Jakie ryzyko wynika z bezpośrednich inwestycji zagranicznych i jak je ograniczać? Jak budować wartość firmy na rynku globalnym? Czy można konkurować poprzez kooperację z podmiotami zagranicznymi na ich rynku? Jaką rolę wspomagającą ekspansję polskich przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe powinno odegrać państwo? Główni paneliści znakomicie połączyli w twórczej dyskusji podejście teoretyczne i praktyczne w zakresie strategii rozwoju polskich przedsiębiorstw realizowanej poprzez ekspansję międzynarodową. Wobec ograniczeń skali producentów krajowych następują działania poszerzające przede wszystkim bazę surowcową w oparciu o zasoby globalne, aby tworzyć twardą podstawę ekspansji międzynarodowej poprzez przedsięwzięcia joint venture czy przejęcia celem globalnej lokalizacji działalności i poszerzania uczestnictwa w rynku globalnym. Zderzenie założeń, rozpracowań i analiz teoretycznych w zakresie ryzyk i zagrożeń, z jakimi powinny się liczyć polskie firmy pragnące podejmować działalność na rynkach zagranicznych z praktycznymi zdarzeniami w procesie zdobywania nowych rynków, stanowi doskonały materiał dla podjęcia dalszych pogłębionych analiz i prac naukowo-badawczych w dziedzinie ekonomii i zarządzania.

Drugi panel pt. Konkurencja versus kooperacja. Strategie sukcesu na rynkach międzynarodowych poprowadził przewodniczący komitetu konferencji dr Jerzy Pietrewicz z Katedry Analizy Rynków i Konkurencji KNoP SGH, a uczestnikami byli: prof. dr hab. Andrzej Sznajder – Instytut Międzynarodowego Zarządzania i Marketingu w Kolegium Gospodarki Światowej SGH, dr Lidia Adamska – Wiceprezes Giełdy Papierów Wartościowych S.A. w Warszawie, Dariusz Poniewierka – Prezes Zarządu Korporacji Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A., Tomasz Krzysztof Kubik – Prezes Zarządu Zakładów Mięsnych Biernacki, Katarzyna Gierczak-Grupińska – Dyrektor Marketingu GELG. Paneliści dyskutowali między innymi o tym: Jakie strategie marketingowe wejścia na rynki międzynarodowe są najbardziej skuteczne w okresie kryzysu? Jaki wpływ na skuteczność ma wielkość firmy, branża, kraj docelowy? Jakie korzyści mogą osiągać polskie przedsiębiorstwa w wyniku notowań swoich akcji na giełdach zagranicznych? Jakie warunki muszą spełniać, aby te akcje były notowane na giełdach zagranicznych? Czy ryzyko jest znaczącą barierą ekspansji międzynarodowej polskich przedsiębiorstw? Jak je skutecznie ograniczać? Jaką rolę w ograniczaniu ryzyka odgrywa KUKE S.A.? Co jest podstawą sukcesu polskich przedsiębiorstw sektora rolno-spożywczego na rynku globalnym? Jakie są szanse firm rodzinnych w konkurencji na rynku globalnym? Jakie strategie zapewniają sukces? Panel dał doskonałą okazję wymiany wiedzy i doświadczeń dla firm i instytucji naukowych na temat jak konkurować z sukcesem na rynkach międzynarodowych? Tematyka ekspansji międzynarodowej widziana z perspektywy mniejszych przedsiębiorstw, w tym firm rodzinnych wskazuje na występowanie jeszcze innych problemów, z którymi muszą sobie te firmy radzić przy wchodzeniu i utrzymaniu się na rynku globalnym. Zdobywanie rynków międzynarodowych oparte jest w głównej mierze na prostych strategiach eksportowych. W kolejnych etapach następuje wejście na kolejne rynki. Jednocześnie tworzone bywają zagraniczne filie handlowe, umożliwiające wzrost zaangażowania na poszczególnych rynkach, natomiast niewspółmiernie rzadko filie produkcyjno – handlowe. Jest to najczęściej „płytka internacjonalizacja” polegająca na zainteresowaniu kilkoma krajami w oparciu o eksport. Zbudowana obecnie infrastruktura wspomagania ekspansji małych i średnich przedsiębiorstw nie jest wystarczająca, aby efektywnie wspierać wysiłki przedsiębiorstw wchodzących na rynki międzynarodowe. Po dojściu do granic ekspansji rozwojowych poprzez proste strategie eksportowe wymagana jest dla kontynuowania tej ekspansji rozbudowa istniejącej infrastruktury instytucjonalnej. Stanowi to także wyzwanie do dalszego zagospodarowania pola naukowego przez naszych instytucjonalistów.

Procesy wchodzenia polskich przedsiębiorstw na rynki międzynarodowe, pomimo istniejących ograniczeń i uwarunkowań, jawią się, jako coraz bardziej dynamiczne procesy rozwoju z przesłankami do coraz bardziej zaawansowanych form działalności na tych rynkach. Należałoby się zgodzić jednakże z generalną konstatacją, że polskie firmy znajdują się we wczesnej fazie lokowania się na rynkach międzynarodowych i w fazie rozważań, jeśli chodzi o strategie globalizacyjne, głownie z powodu ograniczonych zasobów.

Na zakończenie Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Kierownik Katedry Analizy Rynków i Konkurencji prof. dr hab. Roman Sobiecki zaprosił uczestników na kolejną, piątą konferencję, która odbędzie się za rok, a której głównym tematem będzie współpraca polskich i chińskich przedsiębiorstw.

Michał Wit Gurdziński

Rok 2011 - konferencja na temat „Przedsiębiorstwo w warunkach narastającej niestabilności otoczenia”

Rok 2011 - konferencja na temat „Przedsiębiorstwo w warunkach narastającej niestabilności otoczenia”

Rok 2010 - konferencja na temat „Koszty transakcyjne , ich zmiany oraz skutki dla rozwoju i różnicowania przedsiębiorstw”

Rok 2010 - konferencja na temat „Koszty transakcyjne , ich zmiany oraz skutki dla rozwoju i różnicowania przedsiębiorstw”

Rok 2009 - konferencja na temat „Przedsiębiorstwo w warunkach kryzysu globalnego - wyzwania i szanse”

Rok 2009 - konferencja na temat „Przedsiębiorstwo w warunkach kryzysu globalnego - wyzwania i szanse”

Ścieżki budowy wartości przedsiębiorstwa na progu trzeciej dekady XXI wieku

Ścieżki budowy wartości przedsiębiorstwa na progu trzeciej dekady XXI wieku

Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie,
dr hab. Gabriel Główka, prof. SGH,
Kierownik Studiów Doktoranckich KNOP,
dr hab. Teresa Pakulska, prof. SGH,
Koordynator XIX NSD KNOP
dr hab. Jerzy W. Pietrewicz, prof. SGH,
SERDECZNIE ZAPRASZAJĄ
na seminarium naukowe
pt. „Ścieżki budowy wartości przedsiębiorstwa na progu trzeciej dekady XXI wieku”,
które odbędzie się:
23 czerwca (czwartek) o godz. 12.00 w sali 1B w bud. C (al. Niepodległości 128)
Seminarium organizowane jest w ramach podsumowania Programu XIX Niestacjonarnych Studiów Doktoranckich Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie.
Program seminarium:
12.00-12.10 Otwarcie seminarium - dr hab. Gabriel Główka, prof. SGH, Dziekan KNOP,
12.10-12.20 Wystąpienie wprowadzające. Profil badawczy Doktorantów XIX NSD - dr hab. Jerzy Pietrewicz, prof. SGH, Koordynator XIX NSD KNOP,
12.20-12.40 Transfer wiedzy jako element budowy wartości przedsiębiorstwa rodzinnego - mgr Barbara Rychta,
12.40-13.00 Potencjał gospodarki obiegu zamkniętego w procesie podnoszenia wartości przedsiębiorstw przemysłu spożywczego - mgr Anna Zdyb,
13.00-13.20 Udział zarządzania IT w budowaniu wartości polskich przedsiębiorstw - mgr Miłosz Błasiak,
13.20-13.50 Dyskusja
13.50-14.00 Podsumowanie seminarium - dr hab. Jerzy Pietrewicz, prof. SGH.
Na seminarium popularyzowana będzie monografia Konkurencyjność przedsiębiorstw wobec wymogów zrównoważonego rozwoju autorstwa słuchaczy XIX NSD KNOP.
Rejestracja na seminarium
Organizatorzy serdecznie zapraszają wszystkich zainteresowanych tematyką Seminarium. W miarę możliwości uprzejmie prosimy o wcześniejsze potwierdzenie udziału za pośrednictwem formularza rejestracyjnego.

Warszawa, 6 czerwca 2022 r.

Kwestia agrarna w realizacji prawa człowieka do żywności

Kwestia agrarna w realizacji prawa człowieka do żywności

SERDECZNIE ZAPRASZAMY
na
SEMINARIUM NAUKOWE
nt. „Kwestia agrarna w realizacji prawa człowieka do żywności”
Organizator: Instytut Rynków i Konkurencji, Zakład Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Termin: 26 maja 2022 r. godz. 11.00
Miejsce: sala 152 bud. G, al. Niepodległości 162
dr hab. Roman Sobiecki, prof. SGH - Prorektor SGH ds. rozwoju, Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji
prof. dr hab. Stanisław Kowalczyk - Kierownik Zakładu Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego

Program seminarium:
11.00 - 11.15 - otwarcie seminarium, dr hab. Roman Sobiecki prof. SGH, Prorektor SGH ds. rozwoju, Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji
11.15-11.45 - Na czym polega uniwersalizm kwestii agrarnej? prof. dr hab. Andrzej Czyżewski, prof. em. UEP
11.45-12.15 - Konsument i rolnik: rywale czy partnerzy? prof. dr hab. Stanisław Kowalczyk, Zakładu Rynku i Bezpieczeństwa Żywnościowego SGH
12.15-13.45 - Dyskusja
Pytania do dyskusji:
Czy kwestia agrarna ma charakter ponadczasowy i ponadsektorowy?
Czy współcześnie warto zajmować się kwestią agrarną?
Czy nasza planeta posiada wystarczający potencjał, aby zlikwidować głód i niedożywienie w skali globalnej?
Czy globalny rynek jest w stanie zagwarantować każdemu człowiekowi realizację prawa do żywności?
Jak pogodzić rozwiązanie kwestii agrarnej i zapewnienie pełnego dostępu do odżywczej diety dla każdego?
13.45-14.00 - Podsumowanie seminarium - dr hab. Roman Sobiecki prof. SGH
14.00-14.45 - Lunch

Cykl otwartych zebrań Instytutu Rynków i Konkurencji

„Rynki i przedsiębiorstwa po kryzysie pandemicznym” – temat cyklu otwartych zebrań Instytutu Rynków i Konkurencji

Debata nr 10 - 21 kwietnia 2022 r. godz. 10.00 sala 134 bud. M, ul. Madalińskiego 6/8
Referuje:
dr Marek Błaszczyk

Debata nr 9 – 24 lutego 2022 r. godz. 10.00 (online MS Teams) -
Referują:
dr hab. Jacek Łaszek, dr Krzysztof Olszewski, tytuł prezentacji: „Sektor nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych po pandemii”.

Debata nr 8 – 20 stycznia 2022 r. godz. 10.00 (online MS Teams) -
Referuje:
dr Katarzyna Bentkowska, tytuł prezentacji: „Wpływ instytucji nieformalnych na rozwój gospodarczy”.
Sprawozdanie ze spotkania:

(pdf, 152.4 KB)

Debata nr 7 – 16 grudnia 2021 r. godz. 9.00 (online MS Teams) -
Referuje:
dr Mariusz Sagan, tytuł prezentacji „Przewagi instytucjonalne korporacji międzynarodowych”
Sprawozdanie ze spotkania:

(12, 139.13 KB)

Debata nr 6 – 25 listopada 2021 r. godz. 11.00 (online MS Teams)
Referują:
dr hab. Teresa Pakulska, prof. SGH, dr hab. Małgorzata Poniatowska-Jkasch, prof. SGH, tytuł prezentacji: Platformizacja korPoracji transnarodowych
Sprawozdanie ze spotkania:

(11, 159.18 KB)

Debata nr 5 – 22 czerwca 2021 r. godz. 9.00 (online MS Teams) -
Referuje:
dr Katarzyna Bętkowska, tytuł prezentacji: Rola instytucji nieformalnych w działaniu przedsiębiorstw – na przykładzie walki z pandemią COVID 19
Sprawozdanie ze spotkania:

(pdf, 312.42 KB)

Debata nr 4 – 19 maja 2021 r. godz. 8.30 (online MS Teams) -
Referuje:
dr hab. Stanisław Łobejko, prof SGH, tytuł prezentacji: „Gospodarka oparta na platformach – perspektywy i zagrożenia”
Sprawozdanie ze spotkania

(05, 197.88 KB)

Debata nr 3 – 27 kwietnia 2021 r. godz. 8.30 (online MS Teams) -
Referuje:
dr Małgorzata Skrzek-Lubasińska, tytuł prezentacji: „Efektywność samozatrudnienia”

(04, 160.48 KB)

Debata nr 2 – 26 stycznia 2021 r. (online MS Teams): debata nr 2 26 stycznia 2021

(pdf, 164.33 KB)

prezentacje:
MŚP w pandemii - Jan Klimek

(pptx, 10.74 MB)

Sabina Klimek - młodzież a przedsiębiorczość

(pptx, 7.32 MB)

Referują:
dr Sabina Klimek, tytuł prezentacji : „Strach przed nowym - dlaczego młodzi ludzie boją się zakładać własne firmy.”
Zagadnienia do dyskusji:
- Dlaczego na żadnym z etapów systemu edukacji, nie przygotowuje się młodzieży do zachowań pro przedsiębiorczych?
- Czy przedsiębiorczość jest wyłącznie cechą wrodzoną, czy można jej się nauczyć?
- „Chcę, ale boję się”. Dlaczego w Europie boimy się podejmować wyzwania ze strachu przed porażką?
- „Chcę, ale nie mam za co”. Czy brak środków, to główny powód rezygnacji z budowania kariery przedsiębiorcy? Prof. dr hab. Jan Klimek, tytuł prezentacji: „Jak kryzys pandemiczny wpływa na funkcjonowanie przedsiębiorstw z sektora MSP?
Prof. dr hab. Jan Klimek, tytuł prezentacji: „Jak kryzys pandemiczny wpływa na funkcjonowanie przedsiębiorstw z sektora MSP?
Zagadnienia do dyskusji:
- Jakie będą skutki kryzysu pandemicznego dla przedsiębiorstw sektora MSP?
- Jak jest i będzie skala bankructw przedsiębiorstw w tym sektorze? Które branże obronią się, a które nie?
- Czy przedsiębiorstwa sektora MSP są dyskryminowane w przydzielaniu pomocy państwa?

Debata nr 1 – 22 grudnia 2020 r. (online MS Teams) -

(pdf, 160.64 KB)

Research & Conferences

Recent trends in the real estate market and its analysis, 2023

Szanowni Państwo,

jest nam niezmiernie miło zaprosić Państwa na konferencję Narodowego Banku Polskiego (NBP) i Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie (SGH), pt., która odbędzie się 29 i 30 listopada 2023 w auli I bud. C, al. Niepodległości 128.

Celem konferencji i międzynarodowych warsztatów jest omówienie aktualnych zagadnień z zakresu analizy nieruchomości z punktu widzenia banku centralnego. Omówione zostaną zmiany cen nieruchomości mieszkalnych i komercyjnych oraz finansowanie nieruchomości. Konferencja i warsztaty skierowane są do badaczy pracujących w środowisku akademickim, firmach prywatnych i bankach centralnych.

Tematy, które zostaną poruszone podczas warsztatów, obejmują między innymi:

Wpływ polityki pieniężnej, fiskalnej i makroostrożnościowej na finansowanie nieruchomości i rozwój rynku;

Monitorowanie i modelowanie cykli na rynku nieruchomości (popytu i podaży), ze szczególnym uwzględnieniem szoków, jakie wygenerowała pandemia Covid-19 i wojna rosyjska na Ukrainie;

Kształtowanie się czynszów i cen nieruchomości, ich modelowanie i analiza;

Nowe podejście do analizy nieruchomości (tj. ekonomia miast i studia regionalne, analiza przestrzenna, aspekty socjologiczne i behawioralne w procesie podejmowania decyzji dotyczących nieruchomości, filtracja, efekt domina, gentryfikacja itp.);

Modelowanie i pomiar wzajemnych relacji pomiędzy mieszkalnictwem, nieruchomościami komercyjnymi i gospodarką.

Konferencja jest w języku angielskim. Przewidziane jest tłumaczenie symultaniczne z języka angielskiego na język polski.

W przypadku pytań prosimy o kontakt z Panią Patrycją Maciejewską (e-mail: patrycja.maciejewska@nbp.pl) lub z Panem Krzysztofem Olszewskim (e-mail: krzysztof.olszewski@nbp.pl)

link do rejestracji:

https://conferences.nbp.pl/RTREMA2023UZP

Link do strony konferencji :

https://nbp.pl/en/about-nbp/research-conferences/nbp-conferences/

Program konferencji (pdf, 63.36 KB)

Recent trends in the real estate market and its analysis – 2021

Sprawozdanie z konferencji pt. Recent trends in the real estate market and its analysis –
2021 edition
organizowanej we współpracy z Narodowym Bankiem Polskim
Dnia 05 listopada 2021 r. odbyła się międzynarodowa konferencja Recent trends in the real estate market and its analysis – 2021 edition, dotycząca najnowszych trendów na rynku nieruchomości. Została ona zorganizowana przez Szkołę Główną Handlową oraz Narodowy Bank Polski. W komitecie organizacyjnym wydarzenia, znaleźli się pracownicy Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie: prof. Roman Sobiecki, prof. Gabriel Główka, prof. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, prof. Jacek Łaszek oraz mgr Joanna Waszczuk. Zorganizowane w formie on-line (Webex) spotkanie zgromadziło około 100 uczestników z ośrodków akademickich oraz banków centralnych z Polski i zagranicy. Celem konferencji była wymiana wiedzy i zaprezentowanie wyników prac naukowych z zakresu rynków nieruchomości.
Konferencję zainaugurował prorektor SGH ds. rozwoju, Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji, prof. Roman Sobiecki, który podkreślił ostatnio obserwowane zmiany w otoczeniu, w jakim funkcjonują rynki nieruchomości, na które to zmiany wpłynął wybuch pandemii i obserwowane od kilku lat niskie stopy procentowe. Wzrastające ceny domów ze względu na złożoność sytuacji z kolei powodują dalsze problemy o charakterze gospodarczo-społecznym. Następnie głos zabrała dr Olga Szczepańska, Dyrektor Departamentu Stabilności Finansowej Narodowego Banku Polskiego, która przywitała uczestników konferencji i podkreśliła znaczenie analiz oraz badań rynku nieruchomości. Pani Dyrektor wyraziła uznanie dla wspólnej inicjatywy Szkoły Głównej Handlowej oraz Banku Centralnego i życzyła uczestnikom owocnej konferencji
Wykład inauguracyjny na temat wpływu znaczenia różnic instytucjonalnych na związek miedzy mieszkalnictwem a transmisją pieniężną, wygłosił gość specjalny, prof. John Muellbauer (Oxford University). Profesor Muellbauer omówił główne problemy i niedostatki podejść modelowych współcześnie używanych do prognozowania i tłumaczenia zjawisk na rynku mieszkaniowym. Ponadto skupił się na podkreśleniu obecnego wpływu czynników endogenicznych, tj. pandemii i ryzyka klimatycznego na rynek nieruchomości. W ramach podsumowania przedstawił on studium przypadku dotyczące sytuacji na rynku nieruchomości mieszkaniowych Republiki Południowej Afryki.
Następnie odbyły się trzy sesje, dotyczące kolejno: sytuacji na rynku nieruchomości, modelowania cen nieruchomości mieszkaniowych oraz oceny wpływu polityki mieszkaniowej. W pierwszej sesji poświęconej sytuacji na rynku nieruchomości jako pierwszy głos zabrał prof. Jacek Łaszek (SGH i NBP), który zaprezentował koncepcję wielokrotnych równowag na rynku nieruchomości mieszkaniowych. Zgodnie z zaproponowanym podejściem do klasycznego modelu Wheatona-DiPasquale, który skupia się na motywie inwestora, należy dodać moduł konsumenta, który ma możliwość finansowania kupna mieszkania kredytem mieszkaniowym. Tak wzbogacony model, będzie lepiej odzwierciedlał rzeczywistość krajów, gdzie mieszkania własnościowe stanowią dużą część rynku. Jako drugi wystąpił dr Krzysztof Olszewski (SGH i NBP), który współpracuje z Zakładem Analizy Rynków. Przedstawił on artykuł dotyczący funkcjonowania rynków mieszkaniowych krajów Europy Zachodniej w środowisku niskich stóp procentowych. Niskie stopy procentowe sprawiają, że wzrasta popyt i ceny mieszkań, a procesy te dodatkowo wspiera premia inflacyjna. Doktor Olszewski podkreślił, że należy edukować nieprofesjonalnych inwestorów na rynku mieszkaniowych i informować ich, że oprócz zysków mieszkanie generuje stałe koszty, które należy ponieść, nie jest płynne - czas odprzedaży zazwyczaj jest długi, a podczas dekoniunktury na rynku wartość lokalu może nawet spaść. Pierwszą sesje zakończył Christophe André (OECD) swoim artykułem, który prezentował sytuację na szwedzkim rynku mieszkaniowym. Przedstawił on dynamiczny model cen mieszkań wyestymowany na szeregu danych sprzed pandemii. Na podstawie modelu Prezenter stwierdził, iż w COVID-19 spowodował przesunięcie preferencji w kierunku domów jednorodzinnych.
Drugą sesję dotyczącą modelowania cen nieruchomości mieszkaniowych rozpoczęła Joanna Waszczuk (SGH i NBP), która podkreślała istotę badań nad czynnikami determinującymi zmiany komponentu ziemi i budynku przy analizie cen gruntów zabudowanych. Badania wykazały, że wartość gruntów jest znacząco bardziej zmienna w czasie niż indeks cen nieruchomości czy wartości struktury, a duża zmienność cen domów jest związana właśnie z komponentem ziemi, który obecnie ma znaczący udział w wartości nieruchomości mieszkaniowych (ponad 50%). Następnie Johannes Schuffels (OECD) zaprezentował metodologię szacowania cen nieruchomości mieszkaniowych z uwzględnieniem korekty zawierającej informacje o ukrytych cechach jakościowych mieszkań. Badanie empiryczne przeprowadzone zostało na regionalnych rynkach mieszkaniowych w Hiszpanii. Ostatnim prezenterem był Chong Dae Kim (Technische Hochschule Köln), który wygłosił referat na temat prognoz cen transakcyjnych na przykładzie Niemiec z zastosowaniem metod uczenia maszynowego i metod z zakresu eksploracji danych.
Trzecią sesję, dotyczącą oceny wpływu polityki mieszkaniowej rozpoczął Jozsef Hegedus (Metropolitan Research Institute), który przedstawił zmianę paradygmatu polityki mieszkaniowej w nowych państwach członkowskich. Prezentacja Very Baye (University of Osnabrueck) dotyczyła natomiast zachęt inwestycyjnych kontroli czynszów i wpływu na zjawisko gentryfikacji. Część empiryczna przeprowadzona została na niemieckich mikrodanych. Następnie Neha Gupta (University of St. Gallen) przedstawiła wyniki badania dotyczącego różnego wpływu polityki pieniężnej, kosztów użytkowania i nierówność: na właścicieli domów oraz najemców. Ostatnią sesję konferencji zamknęła Francisca Herranz-Baez (University of Valencia), która podjęła temat wpływu wydatków rządowych na inwestycje mieszkaniowe na podstawie wyników modelu DSGE.
Podsumowując konferencję, dr Olszewski podziękował za owocną współpracę Szkoły Głównej Handlowej oraz Narodowego Banku Polskiego i wyraził nadzieję na przyszłą współpracę. Zwrócił też uwagę na potrzebę międzynarodowej współpracy a także dzielenia się wiedzą przy rozwiązywaniu najważniejszych problemów i wyzwań, które napotykane są na rynku mieszkaniowym.

Sporządziła: Joanna Waszczuk
Dnia 09.11.2021

(pdf, 506.22 KB)

Recent trends in the real estate market and its analysis 2019 edition

Szanowni Państwo,
jest nam niezmiernie miło zaprosić Państwa na konferencję Narodowego Banku Polskiego (NBP) i Szkoły Głównej Handlowej (SGH) w Warszawie, pt. Recent trends in the real estate market and its analysis, 2019 edition, która odbędzie się w środę, 4 grudnia 2019 r. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie.
Celem konferencji i międzynarodowych warsztatów jest omówienie aktualnych zagadnień w dziedzinie analizy rynku nieruchomości z punktu widzenia banku centralnego. Dyskusja będzie skupiać się wokół takich tematów jak kształtowanie się cen nieruchomości mieszkaniowych, cen nieruchomości komercyjnych oraz finansowanie nieruchomości. Spotkania są przeznaczone dla badaczy, którzy pracują na wyższych uczelniach, w firmach prywatnych i bankach centralnych.
Program konferencji jest dostępny na stronie NBP oraz w załączeniu:
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/badania/konferencje/2019/realestateworkshop/main.html.
W celu umożliwienia sprawnej organizacji konferencji uprzejmie prosimy o potwierdzenie Państwa udziału przez wypełnienie elektronicznego formularza: https://conferences.nbp.pl/RTREMA2019UZS najpóźniej do 15 listopada 2019 r. W konferencji będą mogli wziąć udział tylko zarejestrowani uczestnicy.
W przypadku pytań prosimy o kontakt z Panią Martą Kierylak (e‑mail: Marta.Kierylak@nbp.pl; tel.: +48 22 185 91 26, +48 607 070 390), Panią Anetą Szynalik (e-mail: Aneta.Szynalik@nbp.pl; tel.: +48 22 185 43 64, +48 669 691 554) lub Panią Joanną Waszczuk (e-mail: Joanna.Waszczuk@nbp.pl lub jw48569@doktorant.sgh.waw.pl tel.: +48 22 185 15 30, +48 697 414 187).

LABORATORIUM DOŚWIADCZEŃ CZASU WOLNEGO

LABORATORIUM DOŚWIADCZEŃ CZASU WOLNEGO

Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie
dr hab. prof. SGH Roman Sobiecki
uprzejmie zaprasza na:
Międzynarodową Konferencję Naukową
LABORATORIUM DOŚWIADCZEŃ CZASU WOLNEGO
Czas wolny jako materia ekonomiczna, społeczna i kulturowa.
Problemy współczesności
która odbędzie się w auli I bud. C
Szkole Głównej Handlowej w Warszawie
w dniu 20 listopada 2019 roku
Patronat Honorowy
Robert Andrzejczyk – Prezes Polskiej Organizacji Turystycznej
Partner Strategiczny
Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna
Partner
Polskie Towarzystwo Badaczy Rynku i Opinii PTBRiO
Patronat
Ogólnopolski Panel Badawczy Sp. z o.o.
Muzeum Powstania Warszawskiego
Patronat medialny
Forbes

Rada Naukowa
dr hab. Roman Sobiecki, prof. nadzw. (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie) – Przewodniczący
prof. dr hab. Małgorzata Bombol (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie)
prof.dr hab. Czesław Bywalec (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie)
prof. dr hab. Krystyna Mazurek-Łopacińska (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu)
prof. dr hab. Aleksander Panasiuk (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie)
prof. Joao F. Proenca (School of Economics and Management, University of Porto)
prof. dr hab. Jan Sikora (Uniwersytet Zielonogórski)
prof. dr hab. Teresa Słaby (Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie)
prof. dr hab. Tomasz Szlendak (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu)
dr hab. Rafał Kasprzak, prof. nadzw. (Szkoła Główna Handlowa)
dr hab. Agnieszka Niezgoda, prof. nadzw. (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu)
dr hab. Magdalena Sobocińska, prof. nadzw. (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu)

Komitet Organizacyjny
Prof. dr hab. Małgorzat Bombol - Przewodnicząca
dr Grzegorz Godlewski - Z-ca Przewodniczącej
Ilona Jastrzębska - Sekretarz

Cel konferencji
Zdefiniowanie terminu czas wolny stało się punktem wyjścia do prowadzenia analiz tego zjawiska w kontekście zarządzania współczesnym rynkiem konsumenckim, towarzyszących mu uwarunkowań społecznych i kulturowych. Badania nad czasem wolnym obejmują m.in. ze wskazywanie nowych aktywności, relacje między pracą a wypoczynkiem, analizę miejsc, czy kreowanie innowacyjnych produktów.
Pragniemy stworzyć pole do interdyscyplinarnej wymiany myśli pomiędzy psychologami, socjologami, ekonomistami, praktykami i badaczami rynku. W ramach trzech paneli naszej konferencji chcemy popatrzeć z różnych punktów widzenia na doświadczenia czasu wolnego i w czasie wolnym.
Proponujemy uczestnikom następujące sesje tematyczne:
1. Czas wolny – współczesne laboratorium doświadczeń konsumentów. Zadamy pytania o definiowanie pojęć „doświadczenia czasu wolnego”, oraz „doświadczeń w czasie wolnym”. Spojrzymy na aktywną rolę „influencerów” w tworzeniu wzorców zachowań konsumentów. Będziemy dyskutowali o sposobach pomiaru doświadczeń związanych z czasem wolnym i przydatności takich badań dla różnorodnych rynków. Czy warto jeszcze stosować podziały na rynki dóbr i usług czasooszczędnych i czasochłonnych?
2. Wirtualne światy – cyberkonsument czasu wolnego. Zanurzenie w wirtualnej przestrzeni czasu wolnego – gaming, VoD, streaing muzyki i wydarzeń, wirtualne muzea – aktywni uczestnicy i obserwatorzy. Jaki mierzyć i jak wykorzystać komercyjnie doświadczenia czasu wolnego konsumentów w świecie wirtualnym. Czy tradycyjny model komunikowania (także marketingowego) odchodzi do przeszłości? Sztuczna inteligencja (AI) i rozszerzona rzeczywistość (AR) a doświadczenia w czasie wolnym.
3. Czas wolny – światy rekreacji i doznań turystycznych. Postawimy pytania dotyczące współczesnego oblicza turystyki z jej innowacyjnymi i kreatywnymi elementami. Zastanowimy się czy istnieje dzisiaj zjawisko „imperatywu odpoczywania”? Odniesiemy się do problemu kontrowersyjnych zachowań turystycznych i ich roli w kształtowaniu współczesnej oferty rynkowej.

(pdf, 194.77 KB)

(pdf, 1.74 MB)

Globalizacja – pieniądze - podatki

Globalizacja – pieniądze - podatki

Konferencja z okazji 90. urodzin Prof. dr hab. Witolda Bienia i Prof. dr hab. Henryka Chołaja
pn. „Globalizacja – pieniądze – podatki. Historia i współczesność”
W dniu 29 maja br. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie, w Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, miała miejsce Konferencja z okazji 90. urodzin Prof. dr hab. Witolda Bienia i Prof. dr hab. Henryka Chołaja pn. „Globalizacja – pieniądze – podatki. Historia i współczesność”.
I Sesję Konferencji otworzyło wystąpienie JM Rektora SGH Prof. dr hab. Marka Rockiego i Dziekana KNoP Prof. dr hab. Romana Sobieckiego, którzy złożyli Profesorom gratulacje z okazji jubileuszu oraz życzyli wszelkiej pomyślności, zdrowia i dalszej owocnej pracy naukowej.
Po części wstępnej przyszedł czas na mowy pochwalne. Laudację dla Prof. W. Bienia wygłosiła dr Hanna Sokół, zaś dla Prof. H. Chołaja - dr Zbigniew R. Wierzbicki. Laudatorzy zaznaczyli, że jubileusz jest wydarzeniem szczególnym ze względu na dorobek naukowy, dydaktyczny i działalność Profesorów na wielu zaszczytnych i odpowiedzialnych stanowiskach. Będąc autorytetami w dziedzinach: zarządzania finansami – Profesor W. Bień oraz ekonomii politycznej, tranzytologii i globalistyki – Prof. H. Chołaj, przynależą oni do elitarnego grona uczonych prezentujących twórczą postawę i najbardziej lubianych akademików. Źródłem sukcesów Jubilatów jest zamiłowanie do nauk ekonomicznych, dydaktyki, niepowstrzymywana aktywność zawodowa i ogromna pracowitość oraz fakt, że lubią ludzi i chcą im stale przekazywać to czego sami się nauczyli i doświadczyli, a zarazem są Osobami wielkiego serca i otwartego umysłu.
Następnie rozpoczęła się II Sesja Konferencji, którą otworzyło wprowadzenie do dyskusji Prof. dr hab. Władysława Szymańskiego. Profesor podkreślił, że przeszliśmy z epoki ciągłości do epoki nieciągłości, charakteryzującej się nieoczekiwanymi zmianami i kryzysem globalnym. Przyczyn tego ostatniego nie należy szukać tylko w doktrynie neoliberalizmu ponieważ byłoby to błędem i uproszczeniem ale także w swobodzie przepływu kapitału miedzy granicami w sytuacji gdy państwo traci nad nimi kontrolę. W przeszłości państwo posiadało politykę i siłę. Obecnie utraciło drugi atrybut na rzecz korporacji transnarodowych zaś sama polityka stanowi pochodną dostosowań do interesów kapitału, co dodatkowo uwydatnia niedokończony proces globalizacji, tj. brak globalizacji politycznej. Ponadto, Profesor W. Szymański zwrócił uwagę na mikroekonomiczny charakter globalizacji, w którym dominują podmioty kierujące się zyskiem w miejsce interesów makroekonomicznych, społecznych czy ekologicznych. Oceniając proces globalizacji wyróżnił procesy pozytywne takie jak zmniejszenie się barier rozwojowych krajów rozwijających się na skutek skurczenia barier popytu i kapitału, czy większą dyfuzję postępu technologicznego, zaś wśród negatywnych – utratę przez państwa zdolności do regulacji kosztów i efektów zewnętrznych.
W obliczu braku kooperacji, która byłaby możliwa w przypadku istnienia globalizacji politycznej państwa samotnie stoją w obliczu wyzwań światowych. Jak zaznaczył Prelegent pierwszy na problemy globalne zwrócił uwagę Prof. dr hab. Józef Pajestka (1924-1994), który wskazał, że rozwiązanie problemów takich jak: szybko rosnąca populacja światowa, zróżnicowanie ludności oraz bariery ekologiczne wymaga kompleksowego i równoczesnego do nich podejścia ze strony wszystkich zainteresowanych państw.
Po wprowadzeniu przedstawione zostały dwa referaty. Pierwszy z nich wygłosił Prof. dr hab. Andrzej Kowalski pn. „Agraryzm w teorii i polskiej praktyce”, który nawiązywał do dorobku Prof. H. Chołaja w obszarze problematyki rolnej i spółdzielczości. Profesor A. Kowalski wskazał, że agraryzm jako doktryna powstał na przełomie XIX/XX w. w Niemczech, zaś za twórcę terminu uważany jest Albert Schäffle. Dla agrarystów rolnictwo jest podstawą bogactwa narodu i państwa. Doktryna czerpie dużo z innych nurtów i szkół: i tak z liberalizmu przejęła prymat własności prywatnej, indywidualizm, oraz wolność; z socjalizmu: interwencjonizm państwowy, planowanie gospodarcze oraz idee sprawiedliwości społecznej, z kolei z nauki społecznej kościoła katolickiego: podmiotowość pracy, godność pracy na roli oraz pierwszeństwo pracy nad kapitałem. Współcześnie ujęcia kwestii agrarnej ukierunkowują się ku takim zagadnieniom jak: zrównoważony rozwój, środowisko przyrodnicze, bezpieczeństwo żywnościowe, rolnictwo rodzinne czy witalność wsi. Jego znaczenie nie maleje co wynika chociażby z takich czynników jak wzrost cen artykułów rolno-spożywczych i koniec ery taniej żywności czy ograniczoność zasobów w tym wody pitnej, która stanowi 3% zasobów wody na świecie, a rolnictwo jest jej głównym konsumentem (w 70%).
Drugi referat wygłosił Prof. dr hab. Andrzej Fierla pn. „Opodatkowanie dochodów osób fizycznych z inwestycji kapitałowych” , który stanowił nawiązanie do badań i publikacji naukowych Prof. W. Bienia na temat opodatkowania dochodów z kapitałów. Na wstępie Prof. A. Fierla przedstawił historię rozwoju zakresu zwolnień dochodów osób fizycznych z inwestycji kapitałowych, zaznaczając, że początkowo był on bardzo szeroki, następnie kolejno zwolnienia eliminowano. Kluczowe zmiany nastąpiły: w 2002 r. i 2004 r. kiedy to odpowiednio: podatki (ryczałtowe) objęły wszelkie odsetki i dochody z umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach (wprowadzono tzw. „podatek Belki”), oraz opodatkowano, na zasadach ogólnych, dochody ze sprzedaży papierów wartościowych i wszelkie dochody z derywatów. Wskutek tych zmian powstał „niespójny” system, w istocie składający się z wielu odrębnie naliczanych podatków. Jak zaznaczył, ta sama inwestycja wiązać się może z obciążeniem kilkoma rodzajami podatku dochodowego, np. w przypadku obligacji skarbowych są to podatki od zysku ze sprzedaży, od odsetek i od dyskonta. Ponadto, jak stwierdził, obciążone podatkiem dochodowym są także te części inwestycji, które nie przyniosły dochodu. Dotyczy to akcji, ale także obligacji, w tym obligacji skarbowych. W zakończeniu wskazał na potrzebę wprowadzenie zasadniczych zmian, które pomogłyby podatnikom uzyskać prawo do kalkulacji rzeczywistego, rocznego dochodu z inwestycji, który powinien stanowić podstawę opodatkowania.
Najważniejsze publikacje prof. dr hab. Witolda Bienia:

Jak doszło do zadłużenia Polski za granicą w latach 1970-1985 (2017);
Gospodarka, inwestycje, nieruchomości, podatki: konferencja naukowa z okazji jubileuszu 60-lecia pracy naukowej i dydaktycznej oraz 80-lecia urodzin prof. dr. hab. Witolda Bienia (2007);
Stulecie warszawskich organizacji księgowych (2007);
Historia organizacji księgowych w Polsce (2007);
Weksel w praktyce (2007);
Kalkulacja ceny pieniądza w lokatach, pożyczkach i kredytach: zasady, przykłady i tablice procentowe (2006);
Ocena efektywności finansowej spółek kapitałowych (2005);
Rynek finansowy (2001);
Leksykon finansów (2001);
Czytanie bilansu przedsiębiorstwa dla menedżerów (2000);
Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa (2000);
Ocena sytuacji finansowej banku komercyjnego (2000);
Dochody z kapitałów i ich opodatkowanie w 1996 roku (1996);
Rynek papierów wartościowych (1996);
Obrót papierami wartościowymi (1990);
Ekonomika i analiza działalności przedsiębiorstwa budowlanego (1989);
System finansowy przemysłu kluczowego (1971);
Szwajcarski rynek złota w czasie II Wojny Światowej(1966).

Najważniejsze publikacje prof. dr hab. Henryka Chołaja:

Chiński wariant społecznej gospodarki rynkowej (2016);
Kapitalizm konfucjański?: chińskie reformy ekonomiczne a globalizacja (2014);
Chiny a świat. Współczesny chiński model ekonomiczny (2014);
Powrót olbrzyma w zglobalizowanym świecie (2011);
Ekonomia polityczna globalizacji (2003);
Etatyzm a geneza kapitalizmu (2002);
Wstęp do teorii transformacji (2000);
Dekada transformacji gospodarki polskiej (1999);
Transformacja systemowa w Polsce. Szkice teoretyczne (1998);
Kolumb, Europa, świat (1995);
Globalny świat- wyzwanie i spory. Wstęp do globalistyki (1991);
W cieniu wielkiego przemysłu (1973);
Cena ziemi w rachunku ekonomicznym (1966);
Kontraktacja produktów rolnych: studium ekonomiczne (1963);
Procent jako kategoria ekonomiczna w gospodarce chłopskiej (1963);

mgr Iwona Jańczyk
Doktorantka KNoP

(pdf, 3.39 MB)

(pdf, 170.13 KB)

I konferencja samozatrudnionych i freelancerów

I konferencja samozatrudnionych i freelancerów

I konferencja samozatrudnionych i freelancerów
Samozatrudnienie - wybór przedsiębiorczych?”
20 października 2016 r. w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie odbyła się I konferencja samozatrudnionych i freelancerów n.t. „Samozatrudnienie – wybór przedsiębiorczych?” Konferencję zorganizował Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH we współpracy ze Stowarzyszeniem Samozatrudnieni. Wzięli w niej udział przedstawiciele wielu ośrodków akademickich, administracji publicznej, organizacji wspierania biznesu, oraz samozatrudnieni i freelancerzy – osoby prowadzące działalność gospodarczą i pracujący na podstawie innych form prawnych.
Konferencję otworzył prof. dr hab. Roman Sobiecki - Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie i Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji. Podkreślił, że samozatrudnienie powinno być rozpatrywane jako pierwotna forma pracy. Nie sposób prowadzić jej analizy bez powrotu do pytań o to, dlaczego człowiek pracuje, jakie są jego motywy pracy. Stwierdził, że motywy te można podzielić na ekonomiczne, społeczne i psychologiczne. Dlatego też analizy samozatrudnienia powinny być interdyscyplinarne – by uchwycić całe spektrum problemów z nim związane.
Wykład inauguracyjny p.t. „Paradygmat turkusowej samoorganizacji zespołów zadaniowych” wygłosił prof. dr hab. Andrzej Blikle, matematyk, informatyk i znany przedsiębiorca – członek zarządu Inicjatywy Firm Rodzinnych. Przedstawił perspektywy i możliwości innej organizacji pracy: zgodnej z systemem wartości pracującego, uwalniającej jego kreatywność i potrzebę samorozwoju. Taka praca tworzy sens życia i pomaga w budowaniu poczucia własnej godności. Jest oparta na zaufaniu, empatii i współpracy. Tworzy tzw. turkusową samoorganizację, przedstawioną po raz pierwszy przez Larouxa w książce „Pracować inaczej”. Aby osiągnąć taki stan należy odwrócić tradycyjne myślenie: dobrego życia nie zapewnią sukces i pieniądze, to sukces i pieniądze będą wynikiem dobrego życia. Praca musi być oparta o następujące zasady: (1) robisz to co potrafisz, i (2) to co jest potrzebne oraz (3) jesteś za to odpowiedzialny. Wykład prof. A. Bliklego wywołał żywe zainteresowanie i dyskusję uczestników konferencji. Opisane w nim zasady dotyczyły głównie większych organizacji, jednak równie dobrze mogą być one stosowane przez samozatrudnionych i freelacerów – jako forma samoorganizacji swojej pracy.
Konferencja podzielona została na trzy panele. Każdy z paneli miał inny charakter i poruszał inne problemy związane z samozatrudnieniem. W każdej z części na początku wystąpienia przedstawiali zaproszeni goście. Następnie po każdym panelu zapraszano uczestników konferencji do zadawania pytań panelistom oraz do wyrażania własnych opinii na przedstawiane tematy.
Pierwszy panel był prowadzony przez prof. dr hab. Romana Sobieckiego – Dziekana Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, Dyrektora Instytutu Rynków i Konkurencji. Uczestniczyli w nim: prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska-Ziemacka z Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, Prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, prof. dr hab. Rafał Drozdowski – z Instytutu Socjologii, Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Poznaniu, dr Łukasz Arendt z Katedry Ekonomii Politycznej, Uniwersytetu Łódzkiego, Dyrektor Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych i dr Małgorzata Skrzek-Lubasińska z Instytutu Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie, SGH, Prezes Stowarzyszenia Samozatrudnieni. W tej części podjęto dyskusję nad następującymi problemami:
1. Na świecie obserwuje się rosnącą liczbę samozatrudnionych/freelancerów. Z czego wynika taki trend? Czy jest to grupa homogeniczna? Jakie są motywacje osób decydujących się na prowadzenie własnej działalności gospodarczej?
2. Czy mniejsza liczba samozatrudnionych oznacza wzrost efektywności działania gospodarki?
3. Czy gospodarka może istnieć bez samozatrudnionych? A może istnieje optymalny odsetek samozatrudnienia w gospodarce?
4. Czy osoba prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą to pracownik czy przedsiębiorca? Czy to, do jakiej grupy samozatrudnieni zostaną przypisani, ma jakiekolwiek znaczenie praktyczne?
5. Czy samozatrudnieni mogą być innowacyjni?
Na początku dr M. Skrzek-Lubasińska przedstawiła podstawowe informacje o samozatrudnieniu w Polsce. Stwierdziła, że mimo iż termin „samozatrudnienie” jest dość powszechnie używany, to brak jest jego precyzyjnej definicji. Do grupy tej zaliczane są osoby prowadzące działalność gospodarczą, ale też rolnicy, rzemieślnicy, wykonujący wolne zawody (także na podstawie umów cywilnoprawnych jak umowa o dzieło czy umowa zlecenia), menadżerowie na kontraktach menadżerskich a nawet pomagający członkowie rodzin. Ze względu na różne definicje i różny zakres danych trudno jest prowadzić analizy i badania samozatrudnienia w Polsce. Niewątpliwie jednak liczba samozatrudnionych w Polsce systematycznie rośnie. Na koniec roku 2015 w Polsce jednoosobową działalność gospodarczą prowadziło 1 409 tys. osób, z czego dla 433 tys. była to działalność dodatkowa, poza głównym miejscem pracy. Od roku 2008 liczba samozatrudnionych wzrosła o 29%, najbardziej w branżach związanych z informatyką i komunikacją, działalnością profesjonalną, naukową, administracją oraz obsługą rynku nieruchomości. Jest to już znacząca część polskiego rynku pracy, tymczasem wizerunek samozatrudnionych jest dość negatywny. Grupa ta utożsamiana jest głównie z tzw. samozatrudnieniem fałszywym – osobami, które założyły firmę z konieczności, przymuszone do tego przez swoich pracodawców, w celu zmniejszenia obciążeń podatkowych.
Prof. E. Mączyńska-Ziemacka stwierdziła, że Rada Unii Europejskiej zaleciła Polsce zmniejszenie segmentacji rynku pracy i ograniczenie liczby pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych. Jednak nie wiadomo, jaka jest rzeczywista liczba samozatrudnienia pozornego. Wydaje się, że ze względu na rewolucję cyfrową, zmianę paradygmatu gospodarki i stratyfikacji społecznej - liczba samozatrudnionych będzie dynamicznie rosła. Tradycyjne miejsca pracy (etaty) są zastępowane miejscami pracy elastycznymi. I wynika to nie ze złej woli pracodawców, ale ze zmian gospodarczych i technologicznych. Zaciera się granica między właścicielem kapitału i pracownikiem, między producentem i konsumentem. Dlatego neoklasyczne teorie ekonomiczne w coraz mniejszym stopniu tłumaczą rzeczywistość. Następuje obecnie czas zderzania się dwóch cywilizacji: industrialnej i postindustrialnej. Instytucje i definicje stworzone na potrzeby cywilizacji industrialnej nie przystają do potrzeb cywilizacji cyfrowej.
Prof. R. Sobiecki podkreślił, że choć wydaje się, iż firmy samozatrudnionych są mniej wydajne niż firmy duże, to jednak istnienie samozatrudnienia jest korzystne dla gospodarki, zwłaszcza z punktu widzenia interdyscyplinarnego. Prof. R. Drozdowski podał trzy przyczyny wzrostu liczby samozatrudnionych. Przede wszystkim jest to rozwój organizacji sieciowych. (za A. Appaduraiem w gospodarce istnieją dwa typy organizacji: szkieletowe czyli hierarchiczne oraz komórkowe – czyli organizacje sieci). Sieciowość w gospodarce sprzyja samozatrudnieniu. Także rozwój gospodarki współdzielenia (sharing economy) i powstawanie różnych modeli biznesowych opartych na współdzieleniu z natury swojej powoduje wzrost liczby samozatrudnionych. Kolejną przyczyną jest „projektyzacja” życia. Coraz więcej aktywności ludzkich – gospodarczych, ale też naukowych, kulturalnych, społecznych jest zamykana w ramy projektu, ze specyficznymi regułami ich realizacji i rozliczania. Są one głównie realizowane przez freelancerów. Pojawiają się już głosy o narodzeniu się nowego społeczeństwa „project society”. Prof. R. Drozdowski stwierdził, że należy zauważać dobre i złe strony wspomnianych zjawisk, m.in. fakt, że wraz z rozwojem samozatrudnienia rośnie skala niepewności i coraz większa liczba osób kreatywnych pracuje jako prekariat. Złożone i różnorodne przyczyny podejmowania samozatrudnienia sprawiają, że ta zbiorowość jest bardzo zróżnicowana i trudno będzie znaleźć obszary łączące tę grupę, jako kategorię społeczną.
Samozatrudnienie zwiększa efektywność gospodarki. Jest sposobem na prywatyzację ryzyka. Jednocześnie wymusza innowacyjność, którą prof. R. Drozdowski nazwał innowacyjnością obronną, wymuszoną. Innowacyjność jest wymuszana zarówno przez konkurencję, jak i przez otoczenie instytucjonalne. Na rynku mogą pozostać tylko firmy najbardziej innowacyjne. Jednak ta innowacyjność jest specyficzna.
Samozatrudnienie jest przykładem indywidualizmu w nowoczesnej gospodarce. Socjologia przeciwstawia indywidualizm kolektywizmowi i uznaje go za postawę prorozwojową. Istnieje bardzo ciekawy problem badawczy dotyczący przyczyn indywidualizmu Polaków: zachodzi obawa, że jest to postawa wymuszona brakiem zaufania. Samozatrudnienie, indywidualizm i innowacyjność Polaków może wynikać z diagnozy społecznej – z deficytu zaufania do skuteczności i efektywności łańcuchów kooperacyjnych.
Dr Ł. Arendt omówił problem samozatrudnienia w kontekście rynku pracy. Wg niego dotychczasowe paradygmaty związane z rynkiem pracy w coraz mniejszym stopniu opisują ten rynek. Następuje transformacja paradygmatu, wraz z transformacja gospodarki z industrialnej w postindustrialną. Zmienia się struktura zatrudnienia, jednocześnie analiza rynku pracy w dalszym ciągu dotyczy struktury industrialnej. Nie uwzględniany jest np. tzw. V sektor – pracy w ramach gospodarstwa domowego, często nieodpłatnej, związanej z zaspakajaniem potrzeb małych społeczności lokalnych, ale też z pracą związaną z hobby. Taka praca także wpisuje się w nurt samozatrudnienia, a będzie miała jeszcze większe znaczenie wraz z rozwojem gospodarki współdzielenia. I tu nasuwa się pytanie o efektywność takiej pracy. Wszelkie badania pokazują dodatnia korelację wydajności pracy i wielkości firmy. Ale wskaźniki wydajności pracy oparte są jedynie o mierniki ekonomiczne (wielkość produkcji i sprzedaży). Należy jednak uwzględniać też inne wskaźniki, nawet jeśli są trudno mierzalne: np. poziom satysfakcji z pracy. Z punktu widzenia rynku pracy jakość pracy też jest kategorią istotną. Niekoniecznie punktem odniesienia analiz powinien być potencjał wzrostu i maksymalizacji zysku. Należy zwrócić uwagę też na inne cele firm, związane np. z wartościami. Podobnie jest ze wskaźnikami dotyczącymi poziomu innowacyjności. W statystykach innowacyjność firmy mierzy się głównie poziomem nakładów finansowych na badania i rozwój. Literatura światowa i polskie badania odnotowują dodatnią korelację pomiędzy wielkością firmy i poziomem innowacyjności. Jednak ten obraz jest zafałszowany, nie odnotowuje wszystkich działań firm małych w tym jednoosobowych, związanych z badaniami i wprowadzeniem nowych produktów: część nakładów na inwestycje nie jest wykazywana ze względów podatkowych. Nie uwzględnia się także (gdyż nie jest to wycenione) poświęconego czasu na wprowadzenie innowacji
Panel pierwszy wywołał żywą dyskusję wśród uczestników konferencji. Dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek – główna ekonomistka Konfederacji Lewiatan analizowała, czy osoba samozatrudniona jest przedsiębiorcą. Uznała, że obecnie za główne atrybuty przedsiębiorcy uznaje się: pomysł na firmę, ryzyko, kapitał i zatrudnienie. Jednak te atrybuty tracą na znaczeniu. Obecnie można wykorzystać pomysł innej firmy (np. przez franchising), nie trzeba mieć kapitału, można dla zbudowanie firmy korzystać np. z crowdfundingu, nie trzeba zatrudniać ludzi, można z nimi współpracować. Także ryzyko prowadzenia działalności jest niższe niż kiedyś (gdy nie buduje się wielkiej struktury i nie zatrudnia pracowników. Pozostaje więc otwarte pytanie – kto jest przedsiębiorcą? Dr Agnieszka Klucznik-Toro z Międzynarodowego Centrum Przedsiębiorczości zastanawiała się, jaki jest wpływ środków unijnych na rozwój przedsiębiorczości w Polsce. Henryk Pietraszkiewicz z FM BANKPBP zauważył, że zjawisko samozatrudnienia w Polsce nie jest niczym nowym. W poprzednim ustroju można było odnotować znaczącą liczbę samozatrudnionych: w rolnictwie indywidualnym i w rzemiośle. W okresie transformacji indywidualna przedsiębiorczość była silnikiem, który ukształtował strukturę polskiej gospodarki. Powstaje pytanie, czy obecnie przedsiębiorczość indywidualna i samozatrudnienie nie jest postrzegane jako „druga liga gospodarcza” przez elity i regulatorów polskiej gospodarki? I co może być zrobione, by docenić wysiłki najmniejszych firm na rzecz wprowadzania innowacji i docenić znaczenie firm najmniejszych w polskiej gospodarce? Prof. Jerzy Pietrewicz z SGH polemicznie stwierdził, że z dotychczasowej dyskusji wynika, iż gospodarka oparta na samozatrudnieniu byłaby gospodarką dynamicznie się rozwijającą, kreatywną i innowacyjną. Ale można postawić szereg pytań: czy rzeczywiście drobne innowacje wprowadzane przez samozatrudnionych przekładają się na wielkie innowacje, które decydują o rozwoju gospodarczym? Innowacje wymagają nie tylko wolnego czasu i kreatywności, ale też odpowiedniego środowiska i infrastruktury. Tego samozatrudnionym brakuje. Czy samozatrudnieni mają zdolność do samorozwoju? Czy ich ograniczone możliwości kontaktów z innymi: z zespołami, instytucjami, nie stanowi bariery rozwoju? Czy samozatrudnienie w końcu nie jest prywatyzowaniem ryzyka – pozostawieniem pracujących w ten sposób bez zdobyczy socjalnych pracowników? Dlatego zdaniem prof. J. Pietrewicza samozatrudnienie ma swoje ograniczenia, które sprawiają, że nie jest to ścieżka, którą należy forsować i na której należy oprzeć budowanie konkurencyjności polskiej gospodarki.
Podsumowując, prof. R. Sobiecki stwierdził, że nie ma możliwości analizowania samozatrudnienia bez wzięcia pod uwagę całej gospodarki i jej innych sektorów. Samozatrudnienie wspiera gospodarkę, pomaga wykorzystać jej rezerwy, w tym głównie rezerwy kapitału ludzkiego. Wydaje się być naturalnym elementem krajobrazu gospodarczego nowej, postindustrialnej rzeczywistości i trudno sobie wyobrazić obecnie tendencje do ograniczenia samozatrudnienia w gospodarce. Jednak należy brać pod uwagę ambiwalentny i złożony charakter wielu zjawisk, które dotyczą samozatrudnienia – zarówno w badaniach naukowych jak i praktyce gospodarczej.
W drugim panelu prowadzonym przez prof. dr hab. Jerzego Pietrewicza Kierownika Zakładu Analizy Rynków, Instytutu Rynków i Konkurencji, Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH, głos oddano samozatrudnionym oraz osobom, które w praktyczny sposób wpływają na warunki prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. W panelu udział wzięli: dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek – główna ekonomistka Konfederacji Lewiatan, Adam Abramowicz – Poseł na Sejm RP, Parlamentarny Zespół na rzecz Wspierania Przedsiębiorczości i Patriotyzmu Ekonomiczego, dr Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel radca prawny, partner w Hansberry Tomkiel, b. Prezes w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), Michał Knap - właściciel KNAP Consultants oraz Maciej Kowalczyk – freelancer - informatyk. Dyskutowano o warunkach prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce na tle Europy. Poszukiwano odpowiedzi na następujące pytania:
1. Obecnie samozatrudnieni z Polski przenoszą działalność gospodarczą na Słowację lub do Wielkiej Brytanii. Jak ocenić to zjawisko? Czy warto się starać, by to Słowacy i Brytyjczycy przenosili firmy do Polski?
2. OECD w swoich rekomendacjach dla Polski poleciła ograniczenie preferencji podatkowych i powiązanie składek na ubezpieczenie społeczne osób samozatrudnionych z faktycznymi zarobkami. Jak ocenić te rekomendacje? Czy samozatrudnieni są w Polsce opodatkowani zbyt nisko, czy jednak zbyt wysoko? Czy składki na ubezpieczenie społeczne należy samozatrudnionym podwyższyć, czy obniżyć? Jakie będą skutki społeczne i ekonomiczne zmiany kosztów działania samozatrudnionych?
3. Jakie są największe bariery związane z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej? Jakie zmiany w prawie i funkcjonujących systemach należałoby przeprowadzić, aby ułatwić samozatrudnionym prowadzenie działalności gospodarczej?
Dr Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek potwierdziła, że w Polsce brakuje badań i danych statystycznych dotyczących samozatrudnienia. Jest jednak wiele obszarów, gdzie w ramach samozatrudnienia Polacy bardzo dobrze radzą sobie z międzynarodową konkurencją. Można wymienić tu transport, działalność naukową, informatyczną czy design przemysłowy. Warunkiem powodzenia jest sieciowanie samozatrudnionych. Samozatrudnienie jest w dużej mierze wynikiem wzrostu efektywności działania większych firm. Wiele obszarów działalności wypychanych jest poza firmę – na zasadzie outsourcingu. Widać to w strukturze kosztów wielkich firm, w których co kwartał zwiększa się udział usług obcych w całości kosztów. Dr M. Starczewska-Krzysztoszek doceniła udział samozatrudnionych w tworzeniu innowacji. Stwierdziła, że nawet wielkie innowacje na etapie pomysłu powstają w start-upach – gdzie kilku samozatrudnionych pracują wspólnie nad jednym pomysłem. Często dopiero potem są przejmowani przez wielkie korporacje, gdzie projekt jest dopracowywany i komercjalizowany.
Podjęty został jeszcze jeden temat związany z samozatrudnieniem. Poziom samozatrudnienia zależy od regulacji istniejących w danym kraju. Zwrócili na to uwagę dr M. Starczewska-Krzysztoszek i prof. J.Pietrewicz. To od ram prawnych zależy, jaką formę przybierze praca na własny rachunek. Może się okazać, że zmiany prawne, zmiany dotyczące uregulowań podatków (np. wprowadzenie planowanego jednolitego podatku) spowodują zmiany w sposobie pracy w Polsce i znaczną zmianę liczby samozatrudnionych. Postawiono przy tym pytanie – czy samozatrudnienie powinno być regulowane na zasadach ogólnych, czy też zasadne byłoby stworzenie oddzielnego aktu prawnego regulującego sposób działania tej grupy – swoisty „Self-employment Act”? Poseł A. Abramowicz stwierdził, że obecnie identyczne regulacje dotyczą firm każdej wielkości. Mikro firmy muszą sprostać tym samym wymaganiom co wielkie korporacje. Samozatrudnieni są przy tym często dyskryminowani i nie mogą korzystać z niektórych praw. Wg Posła A. Abramowicza regulacje w Polsce wymagają radykalnych zmian. Wkrótce procedowana będzie nowa ustawa o małej działalności gospodarczej. Zniesiona zostanie ryczałtowa składka na ubezpieczenie społeczne, która wg posła jest zabójcą miejsc pracy w Polsce. Szczegóły regulacji nie są jeszcze znane, gdyż ciągle trwają prace nad projektem ustawy. Państwo powinno dążyć do sytuacji, kiedy składki na ubezpieczenie społeczne i podatki nie stanowią bariery w prowadzeniu działalności gospodarczej. Poseł stwierdził też, że w jego Zespole trwają prace nad inną propozycją podatkową – by w działalności gospodarczej płacić ryczałtowy podatek od przychodu, a nie od dochodu. To uwolniłoby przedsiębiorców od konieczności szukania kosztów i od biurokratycznej konieczności ich dokumentowania. Kwestie podatkowe wywołały żywe zainteresowanie i dyskusję wśród uczestników konferencji.
W dalszej części panelu wystąpiła dr Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel. Przedstawiła ona praktyki, które mogą być stosowane przez podmioty gospodarcze, i które ograniczają konkurencję i przez to utrudniają prowadzenie działalności gospodarczej, szczególnie firmom małym i samozatrudnionym. Do praktyk, z którymi najczęściej stykają się samozatrudnieni należą: ustalenie cen zakupu lub sprzedaży albo innych warunków transakcji, ograniczenie lub kontrolowanie produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji, podział rynków lub źródeł zaopatrzenia, stosowanie wobec partnerów handlowych nierównych warunków umów, uzależnianie zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które ze względu na swój charakter nie mają związku z przedmiotem tych kontraktów. Podmiot poszkodowany może zwrócić się do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jednak warunkiem interwencji Urzędu jest szerszy wymiar naruszenia (tzw. naruszenie interesu publicznego). W praktyce najmniejsi przedsiębiorcy często są poszkodowani przez zmowy wertykalne (np. dystrybucyjne, dot. Internetu) oraz nadużycia dominacji. Kwestią otwartą jest, czy powinno się w sposób szerszy objąć ochroną najmniejszych przedsiębiorców, w sposób porównywalny do ochrony konsumentów.
Następnie głos zabrali przedsiębiorcy. Przedstawili praktyczne problemy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Michał Knap – współwłaściciel firmy KNAP Consultants. Zwrócił uwagę na problem wizerunku samozatrudnionych w świadomości społecznej (jako osoby lawirującej na granicy prawa) a także wśród samych samozatrudnionych – często jako pracy tzw. II kategorii. Problemem jest też niezrozumienie specyfiki samozatrudnienia wśród urzędników. Dla urzędnika nieobecność właściciela w siedzibie firmy jest unikaniem kontroli. Tymczasem właściciel by właściwie działać musi odwiedzać klientów. W firmie jednoosobowej nie ma innej osoby, która w tym samym czasie mogłaby obsłużyć kontrolujących. Kontrolujący urzędnicy są nastawieni na wyszukanie i ukaranie najmniejszych błędów, wynikających częściej ze skomplikowania przepisów prawa a nie ze złej woli przedsiębiorcy. Taka opresyjność administracji publicznej bardzo utrudnia prowadzenie działalności gospodarczej. Innym problemem jest ciągła zmiana prawa. Samozatrudniony nie jest w stanie nawet zapoznać się ze wszystkimi zmianami. Ich stosowanie jest praktycznie niemożliwe. Maciej Kowalczyk zauważył, że w dzisiejszych czasach aby podjąć wyzwanie prowadzenia firmy trzeba być osobą przedsiębiorczą. Samozatrudnieni są liderami i mają duży wpływ na rozwój gospodarczy i społeczny. Dlatego dobrze byłoby, gdyby regulacje prawne nie tyle pomagały samozatrudnionym w prowadzeniu działalności gospodarczej, a im nie przeszkadzały.
Trzeci panel prowadzony przez dr Małgorzatę Skrzek-Lubasińską przeznaczony był dla samozatrudnionych. Paneliści przedstawiali możliwości pozyskiwania finansowania na działalność gospodarczą. Grzegorz Wolff, Zastępca Dyrektora Biura Rozwoju Gospodarczego Urzędu m.st. Warszawy przedstawił możliwości uzyskania wsparcia ze strony miasta. Przedstawił dotychczasowe działania i zamierzenia Centrum Przedsiębiorczości Smolna oraz Centrum Kreatywności Targowa, gdzie osoby prowadzące działalność gospodarczą i zamierzające taką działalność rozpocząć mogą liczyć na doradztwo, szkolenia, a dla wybranych także udział w Inkubatorze przedsiębiorczości. Sławomir Stańczuk z Polish Business Club przedstawił praktyczne zasady działania networkingu. Arkadiusz Ragiec – Prezes Zarządu Beesfund SA przedstawił możliwości pozyskiwania finansowania w ramach finansowania społecznego za pomocą portali crowdfundingowych. Dr Agnieszka Klucznik-Toro - coach biznesowy programu „the Journey”, wykładowca akademicki na Uniwersytecie Korwina w Budapeszcie, założycielka Międzynarodowego Centrum Przedsiębiorczości mówiła o zaletach networkingu i podała praktyczny przykład współpracy za pomocą portalu wings-network.eu. Agnieszka Markiewicz –niezależny doradca kredytowy, właścicielka firmy Omega Finance, przedstawiła praktyczne możliwości uzyskania finansowania zewnętrznego w instytucjach finansowych.
Kończąc konferencję dr M. Skrzek-Lubasińska stwierdziła, że była ona rozpoczęciem dyskusji i badań nad samozatrudnieniem w Polsce. Dyskusja wskazała, że temat samozatrudnienia jest tematem żywym społecznie i gospodarczo. Brakuje jednak miejsc debaty o warunkach rozwoju, regulacjach dotyczących samozatrudnienia. Niezbędne jest miejsce spotkania przedstawicieli nauki oraz instytucji publicznych z praktykami życia gospodarczego. Konferencja jest pierwszym etapem takiego spotkania i dyskusji. W Szkole Głównej Handlowej w Warszawie powstaje miejsce wymiany poglądów, którego rezultatem będzie pierwsza publikacja w całości poświęcona różnym aspektom samozatrudnienia w Polsce.

dr Małgorzata Skrzek-Lubasińska
Instytut Rynków i Konkurencji
Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH

(pdf, 2.31 MB)

(pdf, 320.32 KB)

Umiędzynarodowienie polskich przedsiębiorstw

SEMINARIUM NAUKOWE 19.02.2016 r

Serdecznie zapraszamy do wzięcia udziału w seminarium pt.
Umiędzynarodowienie polskich przedsiębiorstw
Tworzenie wartości polskich przedsiębiorstw przez inwestycje zagraniczne
organizowanej przez Instytut Rynków i Konkurencji,
Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie,
19 lutego 2016 r., al. Niepodległości 162, sala 152 bud. G

Seminarium będzie poświęcone kapitałowej ekspansji zagraniczna polskich spółek. Tematyka ta jest szczególnie ważna na obecnym etapie rozwoju polskiej gospodarki, która osiągnęła średni poziom rozwoju i aspiruje do dogonienia krajów najwyżej rozwiniętych. Nie będzie to jednak możliwe bez rozwoju krajowych przedsiębiorstw zdolnych do sprostania globalnej konkurencji i podbijających rynki zagraniczne przy wykorzystaniu bezpośrednich inwestycji zagranicznych.
W trakcie seminarium zaprezentowane zostaną modele ekspansji kapitałowej polskich firm a także wyniki badań dotyczących wpływu umiędzynarodowienia na wyniki finansowe firm (wyniki grantu badawczego Narodowego Centrum Nauki poświęconego determinantom ekspansji kapitałowej polskich przedsiębiorstw).
Odbędzie się także sesja panelowa poświęcona praktycznym aspektom realizacji inwestycji zagranicznych przez polskie firmy z udziałem przedsiębiorców i managerów z polskich spółek dokonujących inwestycji zagranicznych.
Zaprezentowane i omówione zostaną instrumenty i programy wsparcia inwestycji zagranicznych polskich firm, która stanowi obecnie jedno z kluczowych wyzwań dla polskiej gospodarki i jest warunkiem osiągnięcia przez Polskę wysokiego poziomu rozwoju.
Seminarium przeznaczone jest dla naukowców, przedsiębiorców, a także reprezentantów instytucji publicznych zaangażowanych z realizację projektów umiędzynarodowienia polskich przedsiębiorstw przez bezpośrednie inwestycje zagraniczne.
Udział w seminarium jest bezpłatny, liczba miejsc jest ograniczona. Osoby zainteresowane wzięciem udziału w seminarium są proszone o wypełnieni formularza rejestracyjnego. O możliwości wzięcia udziału w seminarium decyduje kolejność zgłoszeń.

(pdf, 443.39 KB)

Wokół potrzeb i konsumpcji

Konferencję naukową n.t. „Wokół potrzeb i konsumpcji” z okazji 100. rocznicy urodzin prof. Maksymiliana Pohorille - termin konferencji 29.06.2015 r.

Konferencja Naukowa Instytutu Rynków i Konkurencji „Wokół potrzeb i konsumpcji”, 29. czerwca 2015 r.,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Z okazji 100. rocznicy urodzin profesora Maksymiliana Pohorillego, 29. czerwca 2015 w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie odbyła się konferencja naukowa n.t. „Wokół potrzeb i konsumpcji” zorganizowana przez Instytut Rynków i Konkurencji Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie. Wśród zaproszonych gości znaleźli się krewni Profesora, Jego uczniowie i wychowankowie, wykładowcy i studenci Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, a także przedstawiciele innych ośrodków akademickich z kraju i z zagranicy.
Konferencję rozpoczął prof. dr hab. Roman Sobiecki, Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie i Dyrektor Instytutu Rynków i Konkurencji, który powitał uczestników i przedstawił jej program. Uroczystego otwarcia konferencji dokonał prof. dr hab. Tomasz Szapiro, Rektor Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, który w swoim wystąpieniu, nawiązał 110 rocznicy powstania SGH oraz do przyszłości naszej Uczelni a także szkolnictwa wyższego i nauki.
Następnie podczas swojego wystąpienia syn prof. Maksymiliana Pohorillego, prof. Andrzej Pohorille zaprezentował drogę życiową Ojca, wskazując zarówno na fakty historyczne, ciekawe aspekty biograficzne jak również na główne obszary naukowo-badawcze i inspirujące postaci, które wywarły wpływ na działalność akademicką prof. Maksymiliana Pohorillego. Postać Profesora przybliżył uczestnikom również w swoim wystąpieniu, prof. dr hab. Grzegorz W. Kołodko, który będąc Jego wychowankiem podzielił się wspomnieniami i opowiedział jak możliwość obcowania i współpracy z Profesorem stały się źródłem inspiracji do pracy badawczej dla ówczesnych adeptów nauki.
W nawiązaniu do obszaru działalności profesora Pohorillego odbyły się dwa panele dyskusyjne pt. „Od konsumpcjonizmu do racjonalizacji konsumpcji”, w który poprowadził Marek Szambelan (były współpracownik Profesora) a uczestniczyli: prof. dr hab. Władysław Szymański, prof. dr hab. Bogdan Mróz. Drugi panel, prowadzony przez prof. dr hab. Andrzeja Hermana zatytułowany był: „Od ekonomii niedoboru przez ekonomię nadmiaru do ekonomii umiaru”, a udział wzięli: prof. dr hab. Elżbieta Mączyńska-Ziemacka, prof. dr hab. Andrzej Czyżewski oraz prof. dr hab. Jerzy Wilkin. Paneliści wspólnie zastanawiali się nad rolą potrzeb i miejscem konsumpcji w dzisiejszym świecie, rozważając współczesne zjawiska gospodarcze oraz przywołując nowoczesne podejścia do ekonomii takie jak ekonomia marnotrawstwa czy ekonomia umiaru. W odpowiedzi na zasygnalizowane przez panelistów kwestie wśród słuchaczy wywiązała się interesująca dyskusja angażująca pozostałych uczestników konferencji.
Konferencja „Wokół potrzeb i konsumpcji” w wyraźny sposób ukazała, iż życiorys naukowy profesora Maksymiliana Pohorillego i ujmowanego przez Niego problemy dotyczące potrzeb i konsumpcji są aktualne i mogą być źródłem inspiracji do poszukiwań naukowych.

Mgr Magdalena Roman
Doktorantka
w Instytucie Rynków i Konkurencji

Zdjęcia z konferencji

od prawej: J.M. prof. dr hab. Tomasz Szapiro, Rektor SGH,
prof. dr hab. Roman Sobiecki, Dziekan Kolegium Nauk o Przedsiębiorstwie SGH

od lewej: dr Anna Zarzycka, dr hab. Jerzy W. Pietrewicz, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki, prof. dr hab. Władysław Szymański, prof. dr hab. Teresa Pakulska, prof. dr hab. Małgorzata Poniatowska-Jaksch, dr Barbara Trzcińska, prof. dr hab. Kazimierz Kuciński