Historia
Budynek A od ulicy Rakowieckiej, w projekcie kampusu uczelnianego Witkiewicza-Koszczyca nazywany Pawilonem Zakładów Doświadczalnych (Pawilonem Doświadczalnym), budowano od czerwca 1925 roku do listopada 1926 roku. Uroczystość poświęcenia budynku w listopadzie 1927 roku zaszczycił prezydent RP Ignacy Mościcki. Kubatura budynku wynosiła 44,5 tys. m3, a koszt budowy w wysokości ponad 2 mln zł został pokryty z dotacji Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Podstawę geometryczną Pawilonu stanowił kwadrat o boku 45 m z siatką modularną opartą na kwadracie o boku 4 m, wyznaczoną przez rozstaw słupów konstrukcyjnych. Nowatorska konstrukcja szkieletowa pozwoliła na szerokie zastosowanie elementów szklanych i znaczne przyspieszenie prac wykończeniowych.
Budynek A. fot. Maciej Górski
Budynek A. fot. Maciej Górski
Centralnym pomieszczeniem budynku było audytorium (obecnie aula A) na 600 osób, zajmujące przestrzeń od parteru do trzeciego piętra. Jego funkcje wykładowe uzupełniała możliwość wyświetlania filmów. Dzienne oświetlenie auli zapewniała ogromna latarnia z oknami, stanowiąca ważny element Witkiewiczowskiej „architektury światła”. Wokół auli rozmieszczono liczne laboratoria towaroznawcze, pracownie i gabinety kadry naukowej oraz sale wykładowe. Prowadziły do nich piękne, dębowe schody dochodzące do drugiego piętra. Połączenie drugiego i trzeciego piętra miało mniej reprezentacyjny charakter. Na trzecim piętrze znajdowało się siedem pokojów mieszkalnych o charakterze hotelowym oraz przejściowo (do czasu wybudowania drugiego gmachu kampusu) pomieszczenia biblioteczne.
Aula A. fot. Zbiory SGH
Aula A. fot. Zbiory SGH
Budynek ozdabiały liczne dzieła sztuki – na attyce umieszczono 11 emblematów symbolizujących handel, przemysł i naukę oraz prezentujący żaglowiec z herbu Uczelni, w podcieniach zaś wyobrażenia polskich miast. Wnętrza opatrzone były drewnianym parkietem, boazeriami, ozdobnymi drzwiami i dębowymi meblami. Na klatce schodowej, w oknach i drzwiach wejściowych, występowały elementy z kutego żelaza.
Schody na drugie piętro. fot. Zbiory SGH
Schody na drugie piętro. fot. Zbiory SGH
Pawilon znacznie ucierpiał w wyniku niemieckich zniszczeń po upadku powstania warszawskiego. Jego odbudowa w latach 1945–1948, przy szczególnym zaangażowaniu prof. Stanisława Skrzywana, opierała się na projektach Witkiewiczowskich. Koszty odbudowy w wysokości 52 mln zł pokryto z kredytów Ministerstwa Odbudowy i Ministerstwa Skarbu. Pierwotny kształt budynku zachowano w odniesieniu do wyglądu zewnętrznego, jednak wobec powojennych trudności finansowych zrezygnowano z niektórych elementów wystroju i wyposażenia. Kolejne remonty także zmieniły pierwotny wygląd wnętrza budynku, jednak nie pozbawiły go ducha charakterystycznego dla twórczości Witkiewicza-Koszczyca.
Budynek A spalony po powstaniu warszawskim. fot. Zbiory SGH
Budynek A spalony po powstaniu warszawskim. fot. Zbiory SGH
Tekst opracował Janusz Kaliński
Projekty budynku A
Pierwsze projekty Pawilonu Zakładów Doświadczalnych, czyli dzisiejszego budynku A, powstały w 1922 roku, a w kolejnych latach były one kilkakrotnie zmieniane.
Przedstawiamy szkice do projektu Wyższej Szkoły Handlowej – szkic do projektu elewacji południowej, plan I i II piętra, przekrój poprzeczny i podłużny gmachu z 1924 roku, a także projekt odbudowy gmachu z 1947 roku i projekt ław do auli.
W projekcie z sierpnia 1924 roku audytorium, czyli dzisiejsza aula A, zaprojektowana została dla 362 słuchaczy, a razem z galerią dla 454 słuchaczy. W Pawilonie Zakładów Doświadczalnych były gabinety profesorskie, pokoje asystenckie, pracownie chemiczne, pracownie towaroznawcze, chemiczne, fizyczne.
Jan Witkiewicz-Koszczyc tworzył projekty WSH w Kazimierzu Dolnym.
Sprawozdanie z budowy Gmachu Doświadczalnego WSH w Warszawie
Jan Witkiewicz-Koszczyc opisał historię budowy gmachu w „Sprawozdaniu z budowy Gmachu Doświadczalnego Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie“ niemalże dzień po dniu od 5 lutego 1925 roku, gdy zatwierdzono plany budowy do 24 lutego 1926 roku, gdy Komitet budowy obejrzał i przyjął gmach. 14 czerwca 1925 roku odbyła się uroczystość poświęcenie kamienia węgielnego, w której uczestniczył rektor Wyższej Szkoły Handlowej prof. Bolesław Miklaszewski, prof. Bolesław Markowski, wiceminister skarbu, rektor WSH w latach 1928-1922 i prof. Antoni Sujkowski, rektor WSH w latach 1929-1931.
W „Sprawozdaniu z budowy Gmachu Doświadczalnego Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie“ Jan Witkiewicz-Koszczyc przedstawił sprawozdanie rachunkowe, czyli pełny koszt budowy Pawilonu Doświadczalnego oraz spis osób i firm, które pracowały przy budowie Pawilonu Doświadczalnego Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie.
Kiedy wchodzimy do Budynku A może warto pomyśleć, że klamki mosiężne do drzwi wewnętrznych wykonane zostały w darze przez fabrykę Józefa Frageta w Warszawie.
Zapraszamy do zapoznania się z historią Budynku A, czyli dawnego Pawilonu Zakładów Doświadczalnych, zwanego także Pawilonem Doświadczalnym Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie.
