Doktoraty honoris causa

13 kwietnia 1994 roku, podczas po raz pierwszy obchodzonego w SGH Święta Szkoły, odbyła się uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa Profesorowi Janowi Drewnowskiemu i Profesorowi Leonidowi Hurwiczowi.

Ocena dorobku naukowego i organizacyjnego profesora Leonida Hurwicza

Ocena dorobku naukowego i organizacyjnego profesora Leonida Hurwicza – kandydata do tytułu doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej

prof. nadzw. dr hab. Juliusz Kotyński, Instytut Polityki Handlu Zagranicznego SGH
Warszawa, dnia 25 sierpnia 1993 r.

Leonid Hurwicz, urodzony w 1917 r., emerytowany profesor ekonomi Uniwersytetu Minnesota w Minneapolis, USA, ma wybitny dorobek naukowy i organizacyjny oraz znaczącą pozycję w literaturze światowej.

Leonid Hurwicz zdobył wszechstronne wykształcenie w zakresie nauk humanistycznych i ścisłych. W 1938 r. ukończył Uniwersytet Warszawski, uzyskując stopień magistra prawa. W latach 1938-39 studiował w London School of Economics, a następnie (1939-40) w Instytucie Wyższych Studiów Międzynarodowych w Genewie. Po wyemigrowaniu do USA w 1940 r. kontynuował w latach 1940-42 studia ekonomiczne w Uniwersytecie Chicago i Uniwersytecie Harvarda.

Dorobek naukowy Leonida Hurwicza – zapoczątkowany w 1944 r. artykułem w czasopiśmie „Econometrica” nt. stochastycznych modeli fluktuacji gospodarczych – liczy ponad 100 pozycji, o dużym znaczeniu dla rozwoju różnych dziedzin nauk ekonomicznych. Na szczególne podkreślenie zasługuje wszechstronność zainteresowań naukowych kandydata i interdyscyplinarny charakter prowadzonych przez niego badań. Z tego tez względu imponujący dorobek naukowy Profesora Hurwicza jest trudny do jednoznacznej klasyfikacji i prezentacji. Obejmuje on znaczące prace z teorii ekonomii, organizacji i zarządzania, statystyki, ekonometrii, cybernetyki, matematyki i badań operacyjnych, rozszerzające i integrujące zdobycze wiedzy z różnych dyscyplin. Generalną cechą jego dorobku z dziedziny ekonomii jest wykorzystywanie nowoczesnego aparatu matematycznego do rozwiązywania nowych zagadnień, o ważnym znaczeniu dla teorii i praktyki gospodarczej.

Do osiągnięć najwyższej rangi w nowoczesnej literaturze ekonomiczno-matematycznej należy zaliczyć wkład Profesora Hurwicza w rozwój teorii programowania matematycznego i teorii gier. Jest on autorem i współautorem (wraz z K. Arrowem i H. Uzawą) licznych publikacji z dziedziny programowania liniowego i nieliniowego oraz teorii optymalnych decyzji, z których pierwsza jest pionierska praca „Linear Programming and General Theory of Optimal Behavior” („Econometrica”, 1947). L. Hurwicz prowadził badania w tej dziedzinie przez wiele lat, przyczyniając się do rozwiązania wielu ogólnych i szczegółowych zagadnień programowania. Główne wyniki tych badań były przedstawione m.in. w pracach „Programming in Linear spacer” (w książce K. J. Arrow, L. Hurwicz, H. Uzawa, „Studies in Linear and Nonlinear Programming”, 1958) i „Programming Involving Infinitely Many Variables and Constraints”, w książce nt. analizy działalności oraz teorii wzrostu i planowania, opublikowanej w 1967 r. pod red. E. Malinvaud i M. O. Bacharacha.

L. Hurwicz wniósł także istotny wkład do teorii ekonometrii przez swe badania nad metodami estymacji, identyfikacji, predykcji i agregacji modeli ekonometrycznych. Był jednym z pierwszych autorów, którzy zajmowali się modelami ekonomicznymi z parametrami losowymi („Systems with Nonadditive Disturbances”, w książce pod redakcją T.C.Koopmansa „Statistical Inference in Dynamic Economic Models”, 1950).

O wczesnym zainteresowaniu L. Hurwicza problemami cybernetyki i informatyki świadczy artykuł z 1950 r.: „Some Implications of Electronic Thinking Organisms”.

Do głównego nurtu działalności naukowej kandydata należy szereg wybitnych prac z różnych dziedzin ekonomii – teorii równowagi ogólnej (w tym teorii wymiany), teorii popytu, konsumpcji i dobrobytu, teorii cen, teorii rozwoju i planowania. Na wyróżnienie zasługuje zwłaszcza dorobek Profesora Hurwicza w zakresie badań nad decentralizacją (dekompozycją) i efektywnością systemów ekonomicznych i procesów alokacji zasobów. Przykładem osiągnięć z tej dziedziny są publikacje z lat 1960-1985, np. „Conditions for Economic Efficiency of Centralized and Decentralized structures” (w książce pod red. G. Grossnana, „Value and Plan, Economic Calculation and Organization in Eastern Europe”, 1960), czy prace Hurwicza przedstawione w zbiorze „Decision and Organization” (1972), poświęconym J. Marschakowi, jak i prace z połowy lat 80-tych, np. „Incentive Aspects of Decentralization” (w „The Handbook of Mathematical Economics”, t. III , red. K. J. Arrow, M. Intriligator, 1985).

Wśród najnowszych prac L. Hurwicza są też publikacje poświęcone teoretycznym i praktycznym zagadnieniom transformacji instytucjonalno-gospodarczych i rozwoju, w tym problemom przekształceń własnościowych w Polsce.

Dorobek dydaktyczny i organizacyjny profesora L. Hurwicza jest również bardzo wszechstronny i bogaty. W trakcie swojej długiej kariery zawodowej pracował on w wielu czołowych uniwersytetach w USA (w tym w uniwersytetach Minnesota, Illinois, Chicago, Harvard, MIT, Berkeley, Stanford) i w innych krajach (Indie, Chiny, Japonia, Indonezja), piastował ważne funkcje organizacyjne i honorowe w wielu prestiżowych instytucjach i towarzystwach naukowych oraz w komitetach redakcyjnych czasopism naukowych o zasięgu międzynarodowym.

Był pracownikiem organizacji międzynarodowych (EKG ONZ – 1948) oraz konsultantem wielu amerykańskich agencji rządowych i korporacji (w tym Rand Corporation). Uczestniczył w wielu ważnych międzynarodowych konferencjach naukowych.

Profesor Hurwicz był wyróżniony wieloma honorowymi tytułami naukowymi, w tym tytułem doktora nauk przez Northwestern University, USA w 1980 r. oraz doktoratem honoris causa przez Uniwersytet Autonomiczny w Barcelonie w 1989 r.

Ze względu na swój wybitny wkład w rozwój nauk ekonomicznych, poważne osiągnięcia organizacyjne i wysoko cenioną działalność naukową na forum międzynarodowym, a także ze względu na bliskie związki z Polską i współpracę naukową z naszą uczelnią Profesor Leonid Hurwicz jest, moim zdaniem, bardzo dobrym kandydatem do przyznania tytułu doktora honoris causa przez Szkołę Główną Handlową. Na podstawie bardzo wysokiej oceny dorobku naukowego i organizacyjnego kandydata wniosek w tej sprawie w pełni popieram.

---

Ocena dorobku naukowego i organizacyjnego prof. Leonida Hurwicza w związku z wszczęciem procedury nadania mu doktoratu honoris causa Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie

Wojciech Maciejewski, Uniwersytet Warszawski,
Warszawa, dnia 12 stycznia 1994 r

Prof. Leonid Hurwicz należy do wąskiego grona najbardziej wybitnych uczonych światowych zajmujących się szeroko rozumianą ekonomią matematyczną, a może szerzej teorią ekonomii. Lista jego najważniejszych publikacji zawiera ponad 100 pozycji. Wśród współautorów jego dorobku znaleźć można wszystkie liczące się osobowości w środowisku ekonomii światowej okresu po drugiej wojnie światowej. Każda strona spisu jego publikacji mogłaby być wystarczającym powodem do dumy dla wielu uznanych autorytetów.

Dla nas Polaków na szczególne podkreślenie zasługuje fakt jego polskich korzeni. Rodzice prof. Hurwicza byli Polakami. Tylko wydarzenia pierwszej wojny światowej sprawiły, że urodził się w Moskwie, dokąd uciekli jego rodzice. Cały okres międzywojenny spędził w Warszawie, dokąd wrócił wraz z rodziną. Na Uniwersytecie Warszawskim w 1938 roku ukończył studia prawnicze. Następne lata spędził na studiach ekonomii w najbardziej prestiżowych ośrodkach nauki światowej: London School of Economics (1938-1939), Institut des Hautes Etudes Internationales, Geneva (1939-1940), Harvard University (1941) i The University of Chicago (1940-1942). Jest to naprawdę imponujący przegląd ośrodków i szkół ekonomii.

W początkowym okresie zainteresowania naukowe prof. Hurwicza skupiały się wokół różnych teoretycznych problemów ekonometrii. Prace swoje publikował w najbardziej prestiżowym wydawnictwie „Econemetrica”, organie Econometric Society. W 1949 roku uzyskał prestiżowy stopień Fellow tego Towarzystwa, a w 1969 roku został Prezydentem Econometric Society. Prof. Hurwicz był również w latach 1944-46 współpracownikiem historycznej już grupy badaczy modelowania ekonometrycznego, która stworzyła podstawy nowoczesnej ekonometrii, tak zwanej Cowles Commission.

Drugi nurt badań dotyczy różnych zagadnień optymalizacji decyzji w zagadnieniach ekonomicznych. Cechą charakterystyczna tego kierunku badań naukowych prof. Hurwicza jest fakt, iż problemy optymalizacji interesowały go nie tylko z punktu widzenia techniki optymalizacji, ale również – czy może przede wszystkim – ekonomicznych problemów z nimi związanych. I w tym przypadku również prace były prowadzone z najlepszymi naukowcami ostatnich pięćdziesięciu lat na świecie. Trudno znaleźć znaczące nazwisko w tym środowisku, z którym prof. Hurwicz nie prowadziłby wspólnych badań.

Kolejny kierunek zainteresowań badawczych to problemy mikroekonomii, zachowania firm, kwestii informacji. Istotna część jego dorobku naukowego dotyczy zagadnień równowagi ogólnej rozpatrywanych przy różnych założeniach wyjściowych. I w tych dziedzinach również powtórzyć można to, co już napisałem w przypadku ekonometrii i badań operacyjnych, iż profesor współpracuje zawsze z najlepszymi nazwiskami w danej dziedzinie, publikuje w najlepszych specjalistycznych wydawnictwach naukowych, jest członkiem najbardziej prestiżowych towarzystw naukowych z danej dziedziny.

Prof. Hurwicz był pracownikiem takich uniwersytetów jak: MIT, The Uniwersity of Chicago, Stanford University, Harvard University, University of California, Berkeley, University of Minnesota i wielu innych. Trudno o prestiżowy uniwersytet w Ameryce, z którym przez pewien czas nie byłby związany profesor Hurwicz.

Prof. Hurwicz jest członkiem większości liczących się towarzystw ekonomicznych w Ameryce i na świecie. W wielu z nich pełnił, w niektórych nadal pełni wysokie funkcje. Jest członkiem redakcji naukowych wielu najlepszych międzynarodowych czasopism naukowych. Niezależnie od działalności czysto naukowych pełnił wiele funkcji doradczych w znaczących organizacjach i agencjach. Jest zapraszany z cyklami wykładów do wielu uniwersytetów na świecie. Duża ich część dotyczy uniwersytetów dalekiego wschodu.

W ostatnich latach Prof. Hurwicz podjął tematy transformacji systemowej, szczególnie przejścia od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki rynkowej. W związku z tymi zainteresowaniami, a może nie tylko dlatego, w ostatnim okresie odwiedzał Polskę, dając wykłady w obecnej Szkole Głównej Handlowej. Miałem przyjemność uczestniczyć w niektórych. Wiem, że cieszyły się ogromnym zainteresowaniem polskich ekonomistów i studentów ekonomii.

Jest dla mnie ogromnym zaszczytem, że Rada Naukowa Kolegium Gospodarki Światowej zwróciła się do mnie z prośbą o przedstawienie opinii w sprawie nadania doktoratu honoris causa tak znakomitemu uczonemu, jakim niewątpliwe jest Profesor Hurwicz. Przedstawiony przeze mnie krótki przegląd zasadniczej działalności i jego osiągnięć naukowych pozwala stwierdzić, iż nadanie doktoratu honoris causa Szkoły Głównej Handlowej Prof. Leonidowi Hurwiczowi jest ze wszystkich miar uzasadnione. Każdy, najlepszy uniwersytet na świecie byłby zaszczycony mając w gronie swoich doktorów honoris causa takiego człowieka.

Promotorem Garego S. Beckera był prof. Eugeniusz Rychlewski.

Charakterystyka sylwetki profesora Garego S. Beckera

Promotor – prof. dr hab. Eugeniusz Rychlewski, Kolegium Zarządzania i Finansów SGH

Charakterystyka sylwetki profesora Garego S. Beckera, profesora ekonomii i socjologii The University of Chicago, USA

Rys biograficzny

Gary Stanley Becker jest jednym z najbardziej oryginalnych ekonomistów naszych czasów, a siłę oddziaływania jego twórczości dobrze ilustruje studium cytowań z 1989 roku, gdzie zajmuje on – za okres 1971-1985 – pierwsze miejsce wśród amerykańskich laureatów nagrody Nobla w wieku poniżej 65 lat.

Profesor Gary Becker, laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii za rok 1992, urodził się 2 grudnia 1930 roku w Pottsville w stanie Pensylwania w USA w rodzinie drobnego przedsiębiorcy.

W wieku 21 lat uzyskał tytuł „bachelor” summa cum laude na uniwersytecie w Princeton, w dwa lata później tytuł magistra w The University of Chicago, a po kolejnych dwóch latach – w 1955 roku – tytuł doktora na tym samym uniwersytecie.

Karierę zawodową Gary S. Becker zaczął od stanowiska asystenta na uniwersytecie chicagowskim, które objął już jako doktorant w 1954 roku. Stanowisko to zajmował do roku 1957. W 1957 roku na dwanaście lat przeniósł się do Columbia University, gdzie kolejno zajmował stanowiska asystenta i adiunkta (associate professor), a od 1960 roku stanowisko profesora ekonomii, w latach 1968-69 objęte fundacją Lehmana. W roku 1969 w ramach fundacji Forda przebywał na Uniwersytecie Chicagowskim jako visiting professor. Tu współpracował z późniejszymi noblistami: Georegem Stiglerem, Theodorem W. Schultzem, Miltonem Friedmanem, których uważał za swych nauczycieli jak zaświadczają liczne dedykowane im jego własne prace. Milton Friedman był promotorem jego rozprawy doktorskiej, opublikowanej później pod tytułem „The economics of Discrimination”.

W latach 1984-1985 Gary. S. Becker pełnił funkcję dziekana Wydziału Ekonomicznego (Department of Economics). W 1983 roku otrzymał stanowisko Uniwersyteckiego Profesora Ekonomii i Socjologii. Piastuje je do chwili obecnej.

Profesor Gary Stanley Becker prowadzi ożywioną działalność naukową i społeczną – od 1971 roku zasiada w licznych radach naukowych i ciałach doradczo-konsultacyjnych instytucji naukowych, na przykład: Board of publications w The University of Chicago (1971- 1975), Academic Advisory Board American Enterprise Institute for Public Policy Research, doradca naukowy (i uczestnik badań) Center for Economic Analysis of Human Behaviour and Social Institutions w National Bureau of Economic Research (1957-1979), członek Domestic Advisory Board (od 1973 r.) a potem – od 1990 r. do dzisiaj – Senior Fellow w Hoover Institution.

Od 1985 profesor Gary Becker współpracuje z „Business Week”.

Profesor Gary Becker jest członkiem towarzystw profesjonalnych: American Sociological Society, Economic History Association, Econometric Society i oczywiście American Economic Association, gdzie w 1974 r. był wiceprzewodniczącym, w 1987 r. objął stanowisko przewodniczącego, zaś w 1988 r. nadano mu tytuł Distinguish Fellow.

Pozostaje też aktywny w „stowarzyszeniach wybieralnych”. W 1965 r. był członkiem-założycielem National Academy of Education, gdzie pełnił funkcję wiceprzewodniczącego w latach 1965-67. Jest czlonkiem National Academy of Sciences od 1975 r. Jest również członkiem stowarzyszonym Instytutu Polityki Podatkowej i Pieniężnej w Japonii. Należy do elitarnego, światowego Mont Pelerin Society – od 1971 r., w którym w latach 1990-1992 pełnił funkcję przewodniczącego. Warto może zaznaczyć, że członkiem tego stowarzyszenia jest premier Czech Vaclaw Klaus jako jedyna osoba z obszaru byłego „obozu wschodniego”.

Profesor Gary S. Becker otrzymał wiele prestiżowych nagród, w tym w 1967 r. medal J. B. Clarka nadawany przez American Economic Association raz w roku najlepszemu ekonomiście w wieku poniżej 40 lat. Medal Clarka zwiastował późniejsze sukcesy: MERIT Award (US Departmentg of Health and Human Services) w 1986 r., J.R. Commons Award Omicron Delta Epsilon w 1987 r. i wreszcie Nagrodę Nobla w Ekonomii w 1992 r.

Profesor Gary S. Becker otrzymał naukowe tytuły honorowe w Hebrew University w Jerozolimie w 1985 r., Knox College Illinois w 1985 r., University of Illinois w 1988 r., State University of New York w 1990 r., Princeton University w 1991 r., University of Palermo Buenos Aires w 1993 r. i Columbia University w 1993 r.

Profesor Gary Stanley Becker przebywał w czerwcu 1989 roku w Polsce i wygłosił w SGPiS dwa wykłady publiczne. Pierwszy pt. „Recent Developments in the American Economics and Sociology” i drugi – „On the theory of Human Capital”. Obecność wybitnego, czołowego przedstawiciela amerykańskiej ekonomii w SGPiS odbiła się szerokim echem w Warszawie, a w wykładach profesora licznie uczestniczyli uczeni z Polskiej Akademii Nauk oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Program pobytu w Polsce, mającego miejsce akurat w momencie przełomowych wyborów do Sejmu, obejmował spotkania z czołowymi przedstawicielami życia politycznego, reprezentantami różnych opcji politycznych. Profesor spotkał się więc z ówczesnym przewodniczącym Regionu Mazowsze NSZZ Solidarność Z. Bujakiem, z wiceprzewodniczącym Wydziału Ideologicznego KC PZPR Maciejem Grzybowskim, z doradcą ekonomicznym Komitetów Obywatelskich prof. Trzeciakowskim, z ówczesnym wiceprezesem Narodowego Banku Polskiego Andrzejem Topińskim, z ówczesnym przewodniczącym COBOS płk Stanisławem Kwiatkowskim. Odbył też podróż do Krakowa i do obozu zagłady w Oświęcimiu.

Profesor Gary Becker wypowiadał się na temat reformy gospodarczej w Polsce na łamach „Business Week”, podsumowując swoje wrażenia z pobytu w naszym kraju.

Osiągnięcia badawcze profesora Garego Beckera zostały spopularyzowane w Polsce dzięki opublikowaniu po polsku jego „Economic Approach to Human Behaviour”, wydanej przez PWN w 1990 roku w tłumaczeniu Hagemajerów pt. „Ekonomiczna teoria zachowań”, a także dzięki książce S. Ryszarda Domańskiego „Kapitał ludzki i gospodarczy”, wydanej przez PWN w 1993 roku oraz kilku artykułom opublikowanym przez tegoż w tygodnikach ekonomicznych i społecznych („Gazeta Bankowa”, „Życie Gospodarcze”, „Tygodnik Solidarność”). Fraza „kapitał ludzki” jeszcze cztery-pięć lat temu w Polsce albo zupełnie znana, albo potępiana – weszła ostatnio w powszechny obieg i, podobnie jak w USA, zadomowiła się w programach polityczno-gospodarczych różnych ugrupowań.

Dorobek naukowy Profesora Garego S. Beckera

Zainteresowania i dorobek naukowy Profesora sprawiły, iż zasłużył sobie na miano „ekonomiczny imperialista”, składające się zresztą na uzasadnienie Szwedzkiej Akademii Nauk przy przyznaniu najbardziej prestiżowej na świecie nagrody. Gary Becker bowiem rozszerzył dominium podejścia ekonomicznego obejmując nim takie dziedziny, jak socjologia, demografia, kryminologia i pokazał, że przesłanki ekonomiczne określają decyzje zachowań, które wcześniej traktowano jako jedynie obyczajowe albo i irracjonalne.

W „Economic Theory” opublikowanej w 1971 roku Gary Becker przedstawił swoje rozumienie przedmiotu i sposobu uprawiania ekonomii. Użył tytułu „Economic Theory”, ponieważ jest przekonany, że istnieje jeden tylko rodzaj teorii ekonomicznej, a nie oddzielne teorie dla problemów mikro, makro, decyzji nierynkowych i tak dalej. Faktycznie, najbardziej obiecujące kierunki rozwoju w ostatnich latach w literaturze na temat bezrobocia i innych problemów makro zasadzały się na odwoływaniu się w coraz większym stopniu do maksymalizacji użyteczności i innych zasad wykorzystywanych w studiowaniu problemów mikro.

Ekonomia w ujęciu Beckera zakłada, że ludzie podejmują decyzje patrząc w przyszłość i że starają się być racjonalni przy ich podejmowaniu, że decyzje indywidualne współwpływają na siebie systematycznie i że występuje konflikt między dokonywanymi wyborami. Rynek i inne instytucje społeczne muszą rozwiązywać te konflikty na złe i dobre. Ekonomista posiada aparat badawczy, którym stara się te wszystkie zdarzenia analizować. Ekonomia zatem to raczej metoda do zastosowania i jej przedmiotem może stać się każdy obszar zainteresowań i dziedzina badań, jeśli tylko da się zaaplikować rozumowanie i ekonomiczne narzędzia analizy.

Gary Becker deklaruje, że jądrem jego argumentacji jest to, że ludzkie zachowanie może być widziane przez pryzmat maksymalizacji użyteczności przy stabilnych preferencjach. Wielu ekonomistów łatwo z tym się zgodzi, ale Becker nadaje tu interpretacje – poprzez właśnie oryginalne zastosowania – dalekie od poglądów większości. Swoista równowaga rynkowa istnieje także na obszarach, gdzie nie ma cen rynkowych w zwykłym sensie, a jedynie ceny alternatywne (shadow) jak na przykład na „rynku małżeńskim”.

Gary Becker preferuje to, co się nazywa pozytywną ekonomią – opis rzeczywistego a nie pożądanego zachowania rynków i gospodarki.

Pierwszą rzeczą, jaka uderza każdego czytelnika prac Beckera, jest ich innowacyjny charakter. Dokonał on ogromnego wkładu na wielu polach – dyskryminacji, kapitału ludzkiego, alokacji czasu, ekonomiki przestępczości i kary, ekonomiki rodziny i podejmowania decyzji w polityce. Jego prace wywarły silny wpływ zarówno na ekonomistów, jak i na przedstawicieli innych nauk społecznych. W tych pracach, które wykraczały daleko poza pole normalnego zainteresowania tradycyjnej ekonomii, napotkał wiele entuzjazmu wśród przedstawicieli profesji nieekonomicznych.

Odmienność i nowość, często rewolucyjność bierze się z innego uhierarchizowania ważności czynników określających rzeczywistość. Owe odmienne uhierarchizowanie świadczy o postrzeganiu przez badającego odmiennej rzeczywistości, w której inne kwestie są ważne i kluczowe. Zmiana horyzontu epistomologicznego kreuje nową teorię. Zmiana akcentów, jeśli chodzi o miejsce człowieka jako czynnika produkcji, a także zmiana rozumienia konsumpcji z wyodrębnieniem w niej działań mających charakter specyficznego inwestowania oraz sformułowanie zasad podziału czasu jako kluczowego dobra w życiu gospodarczym, zdecydowało o wyłonieniu się nowego teoretycznego „kontynentu”, nowego paradygmatu objaśniającego wcześniej niezrozumiałe, choć chętnie opisywane i mierzone zjawiska.

Założenie o racjonalności jednostki czyniło podejście Beckera szczególnie fascynującym dla tych z jego czytelników, którzy w zupełnie innej części świata byli nauczani, że jednostka z natury swej jest nieodpowiedzialna i wymaga światłego Centrum do słusznego pokierowania jej losem w jej interesie. Beckerowskie założenia dotycząc aspektów ekonomicznych zachowań jednostkowych dostarcza intelektualnego zaplecza dla systemu demokracji, wolności i praw człowieka, a również i dla kierunków przemian własnościowych, jeśli u ich podstaw tkwi wiara właśnie w racjonalność jednostki.

Twórczość Garego Beckera pozostaje ciągle niewykorzystanym źródłem postępu w reformie programów nauczania i w naszej szkole, a szerokie pole jego zainteresowań może dostarczyć podstaw teoretycznych dla tak różnych kierunków, jak np. „Zarządzanie i marketing”, jeśliby odwołać się do jego podejścia do teorii konsumenta, oraz „Polityka publiczna”, jeśli odwołać się do jego teorii kapitału ludzkiego, ekonomicznej teorii przestępczości i dyskryminacji, czy ekonomicznej teorii grup interesu.

Polskie środowisko naukowe, reprezentowane między innymi przez recenzentów – pana profesora Zdzisława Sadowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego, Przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego oraz profesora Jerzego Holzera ze Szkoły Głównej Handlowej, Przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Demograficznego, z satysfakcją przyjęło inicjatywę polskiej uczelni, tj. Szkoły Głównej Handlowej, w sprawie nadania profesorowi Garemu Stanleyowi Beckerowi tytułu doktora honoris causa. W tym duchu wypowiedziała się też Rada Naukowa Kolegium Zarządzania i Finansów, sprawująca pieczę nad przewodem.

Jest wielkim zaszczytem i honorem dla mnie jako promotora wnieść powyższą sprawę do akceptacji Pani Rektor i Senatu SGH.

2 marca 1995 roku prof. Gary S.Becker wygłosił publiczny wykład oparty na swoim artykule pt. Human Capital, Fertility and Economic Growth opublikowanym w „Journal of Political Economy” w 1992 roku.

Promotorem był prof. Wojciech Wrzosek.

Hans-Joachim Paffenholz doktorem honoris causa SGH

prof. dr hab. Romuald Bauer, Dziekan Kolegium Zarządzania i Finansów SGH

W imieniu tych, którzy mieli możliwość stykania się z Panem Profesorem Hans-Joachimem Paffenholzem w ramach jego współpracy z SGH oraz w imieniu Rady Naukowej Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, która wystąpiła z inicjatywą dzisiejszej uroczystości, pragnę wyrazić ogromną radość, że dzięki przychylności Senatu Akademickiego, z Jej Magnificencją Rektorem SGH Panią prof. dr hab. Janiną Jóźwiak na czele, mogliśmy być przed chwilą świadkami nadania prof. Uniwersytetu im. Gerharda Mercatora w Duisburgu Hans-Joachimowi Paffenholzowi doktoratu honoris causa, tego najwyższego wyróżnienia, jakim dysponuje uczelnia. Pragnę za to podziękować również pozostałym osobom, które się do tego przyczyniły, a w szczególności recenzentom w osobach Pani prof. dr hab. Lucyny Frąckiewicz z Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Pana prof. dr hab. Tadeusza Kierczyńskiego, byłego pracownika naszej Uczelni oraz promotorowi Panu prof. dr hab. Wojciechowi Wrzoskowi.

Zasługi prof. H-J. Paffenholza dla naszej Uczelni i dla rozwoju szkolnictwa ekonomicznego w Polsce, które przesądziły o nadaniu mu doktoratu honorowego, o którym mówił promotor tego przewodu prof. dr hab. W. Wrzosek nie budzą wątpliwości, czego wyrazem były wyniki dwukrotnego głosowania na posiedzeniach Wysokiego Senatu naszej Uczelni. Nie byłyby one jednak możliwe bez współdziałania innych profesorów z uniwersytetów niemieckich. Nie sposób wszystkich ich wymienić, pozwólcie zatem państwo, że wymienię tylko dwóch profesorów Uniwersytetu im. Gerharda Mercatora w Duisbugru, którzy najintensywniej wspierali Pana Profesora H-J. Paffenholza w jego staraniach o rozwój polsko-niemieckich kontaktów naukowych i dydaktycznych, na których zasługi zwrócił uwagę w swej recenzji prof. T. Kierczyński. Są nimi profesorowie: Dieter Cassel i Dietmar Kath. Im również należą się nasze podziękowania.

Jeśli popatrzymy się wstecz, to w 90-letniej historii naszej Uczelni możemy znaleźć wiele wpływów nauki niemieckiej. Już przy tworzeniu naszej Uczelni wzorowano się na doświadczeniach nauki niemieckiej, zwłaszcza na Handelshochschule w Lipsku, którą ukończyło kilku późniejszych profesorów naszej Uczelni m.in. prof. Edward Lipiński, rektor SGH działającej tajnie w Warszawie w okresie okupacji hitlerowskiej pod kryptonimem MSH, pierwszy profesor naszej Uczelni, któremu SGH nadała doktorat honorowy.

Był też okres - trzeba to wyraźnie powiedzieć - cieniem kładący się na naszych wzajemnych stosunkach. To, że jesteśmy dziś świadkami nadania, po raz pierwszy w historii naszej Uczelni, godności doktora honoris causa uczonemu niemieckiemu oznacza, że zrobiono duży krok naprzód w przełamaniu uprzedzeń, jakie w stosunkach między naszymi narodami poczyniły systemy totalitarne, najpierw faszyzm niemiecki, a następnie system stalinowski panujący po wojnie w Polsce.

Dziś sytuacja wygląda diametralnie odmiennie. Wiele dziedzin życia politycznego, społecznego i gospodarczego Republiki Federalnej Niemiec jest dla nas interesujących jako wzór do naśladowania. Łączy nas wiele wspólnych interesów gospodarczych i politycznych. Możemy zatem z optymizmem patrzeć na przyszłość stosunków między naszymi narodami i państwami, możemy liczyć na Niemcy w naszych staraniach o wejście do Unii Europejskiej i do NATO.

To, że w naszych wzajemnych stosunkach nastąpiły tak istotne zmiany zawdzięczamy m.in. takim postaciom ze strony niemieckiej, jak honorowany dziś przez nas Pan prof. H-J. Paffenholz. Jego wysiłki na nic by się jednak nie zdały, gdyby również i z e strony polskiej nie występowały dążenia do przezwyciężenia wzajemnych urazów, gdyby nie występowały dążenia do nawiązania stałych wzajemnych kontaktów, które były i są pożyteczne dla obu stron. Takie dążenia występowały wśród kadry naukowej naszej Uczelni i to nie tylko po roku 1989, kiedy to nastąpiła zmiana systemu politycznego w naszym kraju i od kiedy to nie trzeba wielkiego bohaterstwa, aby nawiązywać i utrzymywać przyjazne stosunki z partnerami zachodnimi, ale dużo wcześniej, kiedy to dzięki współpracy z prof. H-J. Paffenholzem podejmowane były wspólne tematy badawcze, które - mówiąc eufemistycznie - nie podobały się ówczesnym władzom. Tym ludziom też należy się uznanie i podziękowanie.

W sposób szczególny zasługi prof. H-J. Paffenholza dla przybliżenia polskim studentom i nauczycielom akademickim niemieckiej nauki ekonomicznej przedstawił w swym wystąpieniu prof. dr hab. W. Wrzosek. Trzeba jeszcze dodać, że prof. H-J. Paffenholz jest inicjatorem powstania Polsko-Niemieckiego Forum Akademickiego przy SGH, które jest instytucją finansowaną przez niemiecką instytucję promującą współpracę z niemieckimi instytucjami akademickimi DAAD, w ramach którego to Forum nasi studenci uczestniczą w zajęciach prowadzonych w Polsce przez niemieckich wykładowców, a po ich zaliczeniu mają możliwość jedno lub dwusemestralnych studiów w Republice Federalnej Niemiec.

Od powstania tego Forum tj. od 1993 r. prof. Paffenholz uczestniczy w kształtowaniu i realizacji tego programu, prowadząc corocznie (obecnie już po raz czwarty) obszerny, 60-godzinny wykład z mikroekonomii. Wysłuchało w tym czasie tego wykładu nieco ponad 300 studentów, czyli ok. 1/3 studentów czwartego semestru, którzy wybrali język niemiecki jako swój pierwszy język obcy. Studenci oceniając zajęcia prowadzone w ramach Polsko-Niemiec-kiego Forum podkreślają szczególnie talenty dydaktyczne i niezmiernie staranne przygotowanie się prof. H-J. Paffenholza do wykładów.

Do przedstawionej charakterystyki naszego honorowego doktora chciałbym dodać jeszcze jeden, charakterystyczny dla niego rys, nie mający już nic wspólnego z problematyką ekonomiczną, o której była dotychczas mowa.

Rozwijając swą współpracę z Polską stał się prof. H-J. Paffenholz równocześnie miłośnikiem polskiej kultury. Ten, kto miał przyjemność gościć w domu Pana Profesora Paffenholza, widział ogromne bogactwo zgromadzonych w nim obrazów i rzeźb autorstwa polskich artystów. Można by z nich utworzyć małe muzeum polskiej sztuki współczesnej.

Pan Profesor H-J. Paffenholz jest nie tylko admiratorem polskich sztuk plastycznych, ale również polskiej literatury. Pozwolą państwo, iż dla pokazania tego zainteresowania przedstawię jedno zdarzenie, które miało miejsce w ubiegłym roku. Tak się złożyło, że prof. Paffenholz był w Warszawie w dniu, w którym podano do publicznej wiadomości, iż laureatką literackiej nagrody Nobla została nasza rodaczka Wisława Szymborska. Prof. Paffenholz zapragnął natychmiast zdobyć jakiś tomik jej poezji. Niestety księgarnie nie były przygotowane na to wydarzenie. Tomiki wierszy Szymborskiej były w księgarniach nieobecne. Zaspokojenie pragnienia zapoznania się z poezją naszej laureatki nagrody Nobla stało się możliwe tylko przez uszczuplenie prywatnych zasobów Jej Magnificencji Pani Rektor SGH, które to zasoby biblioteki domowej nie ograniczają się, jak widać, wyłącznie do książek naukowych z uprawianej przez Panią Rektor problematyki.

Nadanie tytułu doktora honoris causa prof. H-J. Paffenholzowi jest podziękowaniem naszej Uczelni za jego dotychczasową działalność na rzecz rozwoju naszej Uczelni, na rzecz intensyfikacji wzajemnych kontaktów między polską i niemiecką nauką ekonomiczną i kulturą.

Mam nadzieję, że przyznany przed chwilą tytuł stanie się nowym bodźcem dla rozwijania dotychczasowej działalności, dla służenia rozwojowi i zbliżenia między naszymi dwoma narodami. Z tym przekonaniem pragnę powiedzieć Panu Profesorowi H-J. Paffenholzowi: dziękujemy za już i prosimy o jeszcze oraz życzyć mu dużo zdrowia, aby mógł te nasze oczekiwania realizować. Wszystkiego najlepszego Panie Profesorze.

Herr Paffenholz, wir danken Ihnen für Ihre schwere Arbeit auf dem Gebiet der Deutsch-Polnischen zusamenarbeit und wünschen Ihnen alles gutes und weitere erfolge.

Wystąpienie promotora prof. dr hab. Wojciecha Wrzoska

Hans-Joachim Paffenholz, ukończywszy studia w Instytucie Gospodarki Światowej Uniwersytetu w Kilonii, od 1975 roku jest profesorem, najpierw w Dortmundzie, a od 1979 roku w Uniwersytecie w Duisburgu. Podstawowym przedmiotem Jego zainteresowań jako pracownika nauki jest problematyka ekonomiczna, obejmująca ogólne problemy funkcjonowania gospodarki oraz działalność jej podmiotów w warunkach kreowanych przez instrumenty polityki gospodarczej. Ten przedmiot zainteresowań wyznacza zarówno dokonania naukowe Profesora H-J. Paffenholza, jak również Jego wkład w rozwój polsko-niemieckiej międzyuczelnianej współpracy naukowej.

Trwałą misją Profesora H-J Paffenholza jest inicjowanie rozwoju badań naukowych oraz organizowanie międzyuczelnianej współpracy naukowej zgodnie z zasadą bezgranicznego wymiaru nauki (nauka nie zna granic). Urzeczywistniając tę misję, Profesor H-J. Paffenholz stał się inicjatorem oraz konsekwentnym promotorem wielostronnej współpracy naukowej i dydaktycznej Szkoły Głównej Handlowej z Uniwersytetem w Duisburgu. W 1997 roku mija 20 lat od rozpoczęcia tej współpracy, ale główne jej podstawy i kierunki zaczęły się krystalizować na początku lat 80-tych podczas pierwszego pobytu Profesora w naszej Uczelni w 1981 roku oraz w następstwie podpisania w 1983 roku formalnej, międzyuczelnianej umowy.

Profesor H-J. Paffenholz jako pełnomocnik Senatu Uniwersytetu w Duisburgu ds. współpracy z SGH był zawsze zwolennikiem wszechstronnej współ-pracy naukowej, obejmującej wspólne badania naukowe, organizowanie wspólnych seminariów naukowych młodych pracowników nauki oraz wzajemną wymianę studentów. Idea wszechstronnej współpracy naukowej zrodziła się jako wyraz postrzegania przez Profesora jedności oraz nierozłączności instytucji akademickich i środowisk akademickich.

Profesor H-J. Paffenholz był również zawsze zwolennikiem rzeczowości i konkretu. Współpraca naukowa, której był inicjatorem i promotorem była w związku z tym pozbawiona zbędnych deklaracji oraz pustej frazeologii. Była wyzwaniem dla jej polskich i niemieckich uczestników, którzy podejmowali ją ze świadomością wielkich obowiązków, ale również z uzasadnioną nadzieją na trwałe efekty poznawcze i praktyczne.
Rozwijając idee wszechstronnej współpracy naukowej, wypracował Profesor H-J. Paffenholz koncepcję wspólnych badań naukowych, organizowanych w mieszanych, polsko-niemieckich, zespołach badawczych, które konfrontowały swoje osiągnięcia badawcze podczas cyklicznie odbywanych seminariów i konferencji naukowych. Koncepcja ta przyniosła obfite owoce w postaci wartościowych publikacji naukowych i propozycji dotyczących reformowania polskiej gospodarki.

W myśl koncepcji wypracowanej przez Profesora H-J. Paffenholza były podejmowane przez pracowników naszej Uczelni oraz Uniwersytetu w Duisburgu wspólne badania w obrębie kilku nurtów badawczych. Pierwszy nurt badawczy był poświęcony problematyce inflacji oraz gospodarki drugiego obiegu, tzw. gospodarki nieformalnej w różnych systemach gospodarowania. Rodził się on w trudnych warunkach, gdyż problematyka ta była sytuowana wówczas w Polsce poza oficjalnym obiegiem poznawczym. Badania te, prowadzone w okresie 4 lat przez mieszane, polsko-niemieckie zespoły badawcze, koncentrowały uwagę na formach przejawiania się i tendencjach rozwojowych tych dwóch zjawisk oraz ich przyczynach i skutkach dla procesów gospodarowania. Efekty tych badań stały się trwałym wkładem zespołów badawczych oraz Profesora H-J. Paffenholza do współczesnej myśli społeczno-ekonomicznej. Wkład ten nie ogranicza się do abstrakcyjnego modelowania procesów społeczno-ekonomicznych, lecz obejmuje również projektowanie użytecznych rozwiązań w praktycznym regulowaniu zjawisk ekonomicznych. Kryterium użyteczności dokonań naukowych jest głównym przesłaniem Profesora H-J. Paffenholza w procesie podejmowania i rozwijania twórczych przedsięwzięć badawczych.

Badania te stały się podstawą cyklu oryginalnych publikacji poświęconych problematyce zwalczania inflacji oraz ograniczania sfery funkcjonowania gospodarki drugiego obiegu. Wśród nich były również publikacje, które zawierały projekty reformatorskich przedsięwzięć w tej dziedzinie. Projekty te wyprzedzały reformę gospodarczą w Polsce.

W tym nurcie mieszczą się również wspólne badania poświęcone analizie przesłanek, warunków i możliwości tworzenia polsko-niemieckich spółek joint ventures oraz zasad kształtowania polityki finansowej i przemysłowej w gospodarce rynkowej.

W tej doniosłej uroczystości udział wzięli m.in. rektorzy zaprzyjaźnionych uczelni, rektor Uniwersytetu im. Gerharda Mercatora w Duisburgu profesor Walter Eberhardt, ambasador Niemiec w Polsce Johannes Bauch.

Laudację wygłosiła Profesor Janina Jóźwiak.

Profesor Janina Jóźwiak - laudacja

W rozwoju państwa i narodu rola wybitnych jednostek jest niepodważalna, a istnieją takie momenty w historii, w których od działań (ale i zaniechań) tych jednostek zależy przyszły los całego społeczeństwa. Chodzi mi tu nie tyle o czyny wielkie i heroiczne lecz takie, które podjęte w imię dobra wspólnego owocują nim i przynoszą pożytek obywatelom. Monteskiusz powiedział: „Większość dobrych skutków natura i polityka osiągają bez hałasu, w sposób niedostrzegalny dla oczu nawet tych, którzy skutki te odczuwają”. Takie działania usuwają przeszkody na drodze rozwoju społecznego i pozwalają na zmierzanie w kierunku dobrobytu obywateli. Takie też działania, wbrew pozorom, zauważane są przez historię i doceniane przez potomnych.

O formacie polityka i jego roli w historii swojego kraju świadczą nie tylko rozmiary popularności, wielkie gesty w czasach napięć i burzy, ale też umiejętność podejmowania trudnych decyzji w czasach spokoju - decyzji i działań właśnie na rzecz dobra wspólnego.

Joseph Jacques Jean Chretien z pewnością należy do tych polityków, którzy takie trudne decyzje umieją podejmować i z pewnością dzięki nim zapisał się już w historii politycznej Kanady.

Karierę polityczną Jean Chretien rozpoczął jako młody człowiek. W wieku 29 lat w 1963 r. został wybrany deputowanym do kanadyjskiej, Izby Gmin jako reprezentant okręgu wyborczego Saint-Maurice-Lafleche. Ponowny wybór zapewnił sobie podczas wyborów 1965 r. Był już wówczas aktywnym i znanym w Quebecu działaczem Partii Liberalnej Kanady, jednego z dwóch najstarszych ugrupowań kanadyjskich, powstałego w 1873 r.

W rezultacie zwycięskich dla liberałów wyborów Jean Chretien został mianowany w lipcu 1965 r. Sekretarzem Parlamentarnym Premiera Lestera B.Pearsona, osoby niezwykle zasłużonej dla Kanady i polityki międzynarodowej, laureata Pokojowej Nagrody Nobla w 1957 r. Od stycznia 1966 r. J. Chretien był Sekretarzem Parlamentarnym Ministra Finansów, a w kwietniu 1967r. objął stanowisko Ministra Stanu przy Ministrze Finansów. W dniu 18 stycznia 1968 r. został powołany na swoje pierwsze stanowisko ministerialne - Ministra Dochodów Kanady. Sprawowanie tych funkcji pozwoliło mu zdobyć doświadczenie we władzach wykonawczych, którego nie mógłby uzyskać będąc deputowanym do parlamentu.

Również w kolejnych wyborach do Izby Gmin, które miały miejsce 25 czerwca 1968 r. uzyskuje mandat.

W dniu 6 lipca 1968 r. Jean Chretien zostaje zaprzysiężony, jako Minister Spraw Indian i Rozwoju Regionu Północy, które to stanowisko sprawował aż do dnia 8 sierpnia 1974r., kiedy to po kolejnym uzyskaniu mandatu do Izby Gmin w wyborach 1974 r., został mianowany Ministrem Skarbu. W czasie sprawowania tej funkcji doprowadził do opracowania Białej Księgi na temat polityki rządu kanadyjskiego wobec Indian oraz do utworzenia w Kanadzie 10 nowych parków narodowych. Od 14 września 1976 r. obejmuje tekę Ministra Przemysłu i Handlu, a rok później, 16 września 1977 r. zostaje Ministrem Finansów i sprawuje tę funkcję do 4 czerwca 1979r. Współpracuje w całym tym okresie ściśle z Premierem Pierrem E.Trudeau identyfikując się z koncepcjami zmierzającymi do rozładowania konfliktu pomiędzy Quebec a resztą kraju, wprowadzeniem języka francuskiego, jako języka urzędowego w całej Kanadzie i akcentowaniem dwujęzycznego i dwukulturowego charakteru społeczeństwa czy zwiększeniem inwestycji federalnych w prowincji Quebec z jednoczesnym utrzymaniem zasad federalizmu i silnego rządu centralnego.

W okresie 1968-1979 Jean Chretien sprawuje wspomniane wyżej urzędy ministerialne należąc jednocześnie do czołowych polityków swojej partii. Mimo, iż Partia Liberalna oddaje na krótko władzę po wyborach parlamentarnych w 1979r., Jean Chretien zostaje w nich wybrany po raz szósty na deputowanego do Izby Gmin.

Po wyborach w dniu 18 lutego 1980 r., w których odniósł bezprecedensowy sukces w swoim okręgu wyborczym, zostaje mianowany w dniu 3 marca 1980 r. Ministrem Sprawiedliwości i Prokuratorem Generalnym Kanady oraz Ministrem Stanu ds. Rozwoju Społecznego.

W tym samym czasie (1980-82) Jean Chretien sprawuje dodatkowo funkcję Ministra odpowiedzialnego za negocjacje konstytucyjne. Miały one na celu wypracowanie rozwiązań w trzech kwestiach: po pierwsze, przeprowadzenia procesu kanadyzacji konstytucji („uojczyźnienia” konstytucji - patriatioń) polegającej na przejęciu przez Kanadę suwerenności nad uchwalaniem konstytucji i dokonywaniem w niej zmian bez udziału parlamentu brytyjskiego, po drugie, przyjęcia przez wszystkie lub większość prowincji proponowanej przez rząd federalny procedury dokonywania zmian w aktach konstytucyjnych, w której to procedurze główną rolę odgrywać miał parlament i rząd federalny oraz po trzecie, uzgodnienie ostatecznej treści i sposobu uchwalenia Aktu Konstytucyjnego zawierającego m.in. Kartę Praw i Wolności (Charter of Rights and Freedoms) obywateli Kanady. Mimo wielu trudności, konfliktów i oporu części prowincji udało się, między innymi, dzięki stanowczości głównego ministra odpowiedzialnego za negocjacje konstytucyjne z władzami prowincji, doprowadzić do realizacji tych trzech celów i uroczystego podpisania w dniu 17 kwietnia 1982 r. przez królową Elżbietę II, Premiera Kanady, a także m.in. Ministra Jeana Chretiena, Proklamacji potwierdzającej suwerenność Kanady nad jej konstytucją i wejście w życie Aktu Konstytucyjnego 1982 r., zawierającego także wspomnianą Kartę Praw i Wolności. Fakt ten Pan Premier Chretien uważa za jedno z najważniejszych osiągnięć w swojej karierze. Podpis J. Chretiena na Proklamacji znalazł się bezpośrednio pod podpisem królowej angielskiej, co już wówczas potwierdzało jego rolę w historii politycznej kraju.

W tym samym roku 1982, 10 września, został mianowany na kolejne stanowisko rządowe - Ministra Energii, Kopalin i Zasobów Naturalnych, zaś w czerwcu 1984 r. J. Chretien został mianowany Wicepremierem Kanady i Sekretarzem Stanu Spraw Wewnętrznych. Po kolejnych wyborach parlamentarnych, które odbyły się 4 września 1984 r Jean Chretien zdobył mandat deputowanego w swoim tradycyjnym okręgu wyborczym Saint-Maurice, uzyskując największy procent oddanych głosów spośród kandydatów Partii Liberalnej i w opozycyjnym „gabinecie cieni” został oponentem Ministra Spraw Wewnętrznych.

W dniu 27 lutego 1986 r. Jean Chretien rezygnuje z mandatu w Izbie Gmin i przerywa swoja działalność polityczną, wycofując się z życia publicznego. Powie później, że była to o wiele trudniejsza decyzja, niż wejście w działalność polityczną. Do polityki powraca zachęcony przez przyjaciół i wpływowe osoby z Partii Liberalnej po czterech latach nieobecności, by ubiegać się o przewodnictwo Partii Liberalnej. Na ogólnokrajowej konwencji partyjnej w dniu 23 czerwca 1990 r. zostaje wybrany na lidera partii. W kolejnych wyborach parlamentarnych uzyskuje mandat deputowanego do Izby Gmin z okręgu wyborczego Beausejour w Nowym Brunszwiku i w dniu 21 grudnia 1990 r. zostaje zaprzysiężony jako Lider Opozycji w Izbie Gmin.

Wybory parlamentarne w dniu 25 października 1993 r., pierwsze dla Partii Liberalnej pod kierownictwem J. Chretiena, zakończyły się jej dużym sukcesem, największym od 1949 r., bowiem partia uzyskała 177 mandatów na 295 miejsc w Izbie Gmin. Jean Chretien 4 listopada został zaprzysiężony jako Premier Kanady.

Swoją popularność po czterech latach kierowania rządem potwierdził w wyborach parlamentarnych z 2 czerwca 1997 r., kiedy Partia Liberalna ponownie uzyskała bezwzględną większość mandatów w Izbie Gmin, a sam Premier zwyciężył w swoim okręgu wyborczym St-Maurice. Przewodniczenie rządowi federalnemu i Partii Liberalnej nie spowodowało spadku zaufania kanadyjczyków do swojego Premiera i jego działania są zdecydowanie akceptowane przez większość.

Jean Chretien otrzymał w trakcie wielu lat swojej kariery politycznej szereg wyróżnień i tytułów honorowych uczelni kanadyjskich i zagranicznych. Decyzją Senatu Akademickiego, Szkoła Główna Handlowa wpisuje się na listę uczelni, które doceniły zasługi Pana Premiera Jean Chretiena.

Kiedy Szkoła Główna Handlowa podjęła w 1990 roku trud reformowania Uczelni dla uczynienia z niej nowoczesnej europejskiej i międzynarodowej instytucji edukacji wyższej, spotkała się z poparciem wielu środowisk akademickich na świecie. Jednym z pierwszych deklarujących chęć współpracy z nami było kanadyjskie środowisko akademickie, reprezentowane przez Canadian Consortium of Management Schools. Bardzo szybko z deklaracji wyniknęły działania i już w 1992 roku ruszył Program Polsko-Kanadyjski, którego celem było i jest wspomagania rozwoju gospodarki wolnorynkowej w Polsce poprzez nauczanie nowoczesnych systemów zarządzania biznesem, finansów, marketingu. Program ten jest sponsorowany przez Rząd Federalny Kanady.

W ciągu prawie 7 lat współpracy Szkoły z uczelniami kanadyjskimi kilkudziesięciu pracowników SGH odbyło staże naukowe w Kanadzie, kilkudziesięciu profesorów kanadyjskich wygłosiło wykłady w SGH, publikowano wspólne książki, prowadzono wspólne badania.

Program Polsko-Kanadyjski w znaczącym stopniu przyczynił się do modernizacji Biblioteki Szkoły - finansowo, materialnie, a także szkoląc pracowników Biblioteki. Program Canadian Master of Business Administration ma już prawie 100 absolwentów i zamierza wypromować kolejnych 100 do roku 2000.

To są tylko suche informacje i dane, za którymi kryje się ogrom pracy i zaangażowania intelektualnego naszych kanadyjskich przyjaciół.

Nadając tytuł doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej Premierowi Kanady, Panu Jean Chretienowi, Senat SGH wyraża nie tylko uznanie dla Jego osobistych dokonań, ale i wdzięczność dla Rządu i środowiska akademickiego Kanady za wszechstronne, finansowe i intelektualne wsparcie, jakiego Szkoła doznała w wyjątkowym w jej historii okresie gruntownych przeobrażeń.

Z recenzji Profesora Andrzeja Całusa

 Osoba Premiera Rządu Kanady Jeana Chretiena jest dobrze znana w polskich środowiskach zajmujących się międzynarodowymi stosunkami, zarówno politycznymi, jak i gospodarczymi. Znajomość ta występuje zwłaszcza wśród pracowników naukowych Szkoły Głównej Handlowej. Dzieje się tak za sprawa tego, że Rząd Kanadyjski kierowany przez Premiera Jeana Chretiena zarówno sprzyja Polsce w jej staraniach o odzyskanie jej należnego historycznie miejsca w rodzinie państw demokratycznych, jak też zabezpiecza dogodne warunki dla rozwijania się wielokierunkowej współpracy między kadrą, naukowo-dydaktyczna Szkoły Głównej Handlowej a odpowiednimi instytucjami czy środowiskami akademickimi Kanady.

Dobrą „wizytówkę” dla Jeana Chretiena stanowi jego praca autobiograficzna, „Prosto z serca” (Straight from the Heart). Z jej lektury wyłania się obraz człowieka nie tylko głęboko zaangażowanego w pomyślny rozwój Kanady, ale również osoby o racjonalnym oraz uczciwym spojrzeniu na politykę i sprawy człowieka. Świadczy o tym m.in. zarówno sposób, w jaki zajął się sprawą Indian, rdzennej ludności Kanady, jak i jego podejście do rozwiązywania problemu obywateli Kanady pochodzenie francuskiego (do których sam należy) w ramach struktury Kanady jako państwa federalnego. W pierwszym przypadku na podkreślenie zasługuje zrozumienie przez niego, że stworzenie dla ludności indiańskiej właściwych warunków życia nie może oznaczać jej pełnej asymilacji z innym grupami etnicznymi społeczności kanadyjskiej, ale wymaga wypracowania rozwiązań gwarantujących zachowanie własnego dziedzictwa kulturowego i własnej tożsamości plemion indiańskich. Jeżeli natomiast chodzi o sposób zaangażowania się J. Chretiena w rozwiązywanie problemu obywateli Kanady pochodzenia francuskiego, to charakteryzuje je przeciwdziałanie tendencjom separatystycznym i sprzyjanie pojednaniu narodowemu poprzez zapewnienie pełnego równouprawnienia Kanadyjczyków pochodzenia francuskiego i angielskiego w ramach Kanady jako państwa federalnego.

Z lektury książki „Prosto z serca” wyłania się, ujmując ogólnie, osobowość człowieka, który wywodząc się ze środowiska ludzi pracy, konsekwentnie i z uporem realizuje politykę liberalną we właściwym rozumieniu tego pojęcia.

W środowisku ekonomicznych szkół wyższych w Polsce jest dobrze znane, że między ośrodkami akademickimi Kanady a Szkołą Główną Handlową istnieje coraz szerzej rozwijająca się wszechstronna współpraca, między innymi w takich sprawach jak: wymiana pracowników naukowo-dydaktycznych, wymiana doświadczeń w zakresie programów i metod nauczania oraz pomoc ze strony kanadyjskiej przy wzbogacaniu zbiorów bibliotecznych jak też unowocześnianiu sprzętu niezbędnego do prowadzenia badań i dydaktyki, odpowiadającego najnowszym osiągnięciom technicznym. Za czasów kierowania Rządem Kanady przez Jeana Chretiena współpraca ta wzmocniła się i nabrała dużego „rozmachu”.

Szkoła Główna Handlowa, najstarsza i największa w Polsce wyższa uczelnia ekonomiczna, ma w programie swych studiów i badań wszystkie dziedziny, w których są umiejscowione zaprezentowane wyżej osiągnięcia Jeana Chretiena. Dziedziny te są szczególnie silnie reprezentowane przez takie Kolegia jak: Kolegium Zarządzania i Finansów oraz Kolegium Gospodarki Światowej, a wśród kierunków studiów znajduje się kierunek międzynarodowych stosunków gospodarczych i politycznych. Warto również zaznaczyć, że wśród tematów badawczych pracowników SGH ważne miejsce zajmują zagadnienia ochrony środowiska naturalnego. Można zatem przyjąć, że gdyby J. Chretien ukończył studia wyższe w Polsce, to byłby z pewnością absolwentem Szkoły Głównej Handlowej.

Szkoła Główna Handlowa należy do tych ośrodków kształcenia akademickiego, których absolwenci, w tym również doktorzy zajmują wysokie stanowiska we władzach publicznych zarządzających Polską, a zwłaszcza jej sprawami gospodarczymi. Doktorzy SGH pełnili i pełnią funkcje premiera, wicepremierów i ministrów w Rządzie Rzeczypospolitej Polskiej. Funkcje te i związane z nimi kariery polityczne są, w pełni porównywalnymi z funkcjami i kariera polityczną Jeana Chretiena. Zaprezentowane w recenzji osiągnięcia Jeana Chretiena stanowią ważny argument za przyznaniem Premierowi Kanady Jean Chretienowi tytułu doktora honoris causa wyższej szkoły ekonomicznej, jak również za tym, aby był to doktorat honoris causa Szkoły Głównej Handlowej. Przyznanie takiego tytułu Jean Chretienowi stanowić będzie liczące się wzbogacenie w gronie działaczy sprawujących wysokie urzędy państwowe, grupy wychowanków SGH z tytułem naukowym doktora nauk ekonomicznych.

Z recenzji Profesora Marka Safiana

 Pan Jean Chretien jest bez wątpienia współtwórcą współczesnej kanadyjskiej koncepcji federacyjnej. Koncepcji, której zasadniczym przesłaniem zdaje się być skojarzenie zasady autonomii poszczególnych członów Federacji z ideą wspólnego państwa, w którym respektowane są istotne, wspólne dla całego społeczeństwa kanadyjskiego wartości i rozwiązania. Trzeba przytoczyć w tym miejscu własne wyznanie Pana Jean Chretien, w którym tak dobrze potrafił przeprowadzić rozróżnienie pomiędzy nacjonalizmem stojącym zawsze w opozycji do budowy wspólnego, wielokulturowego państwa a patriotyzmem: „Nationalism is the hatred of others. Patriotism is the love of your own kind” i dodaje „that has been one of my mottoes in politics, and all my speeches in Quebec were positive expression of my love for Canada in one way or another” (Straight of the heart. s. 147).

Jean Chretien należy do tych wybitnych mężów stanu, którzy doskonale rozumieją, że uniwersalność, tworzenie wspólnoty narodowej w ramach jednego państwa nie musi pozostawać w opozycji do różnorodności, dwujęzyczności, wielokulturowości społeczeństwa. Może ono bowiem zawsze czerpać swoje inspiracje z różnorodnych źródeł: odmiennych tradycji, kultury i obyczaju, i to jest jego prawdziwe bogactwo. Znowu warto przypomnieć słowa samego Jean Chretien, w których jakże trafnie zauważa: „I talked about Canada «s tradition of sharing its wealth among regions; I talked about Canada’s advantage in having a link with two of the greatest Ianguages and cultures in the world; and I talked about the personal satisfaction of being bilingual and bicultural …” (tamże, s. 147).

Tkwi w tym stwierdzeniu podkreślającym znaczenie wpływów różnych kultur i języków dla kształtowania się tożsamości kanadyjskiej ważne, ogólniejsze przesłanie, którego adresatem są przecież nie tylko politycy, ale i współczesne społeczeństwo, w których występuje krzyżowanie się kultur i różnorodnych tradycji (tak przecież wyraźnie odczuwane w samej Kanadzie przez każdego, kto tam przybywa). Umiejętność budowania konsensusu opartego na wzajemnym szanowaniu wspólnych wartości, zasad demokracji i praw człowieka, pluralizmu jest istotnym doświadczeniem również dla starych społeczeństw europejskich -dzisiaj tak silnie zaangażowanych w budowę wspólnej Europy.

Jean Chretien reprezentował konsekwentnie na swojej drodze politycznej ten właśnie kierunek myślenia i działania, zmierzający do uzgodnienia dwukulturowości i dwujęzyczności Kanady z ideą państwa federacyjnego. Doświadczenia stąd płynące mają charakter uniwersalny, są szczególnie ważne w dzisiejszym świecie, w którym tożsamość i własna tradycja muszą koegzystować z tendencjami w kierunku globalizacji kultury, powszechnej wymiany informacji, umiędzynarodowieniem rynków, uniwersalizacji rozwiązań prawnych i struktur organizacyjnych, w tym tworzenia wspólnych, ponadpaństwowych organizacji. W świecie, w którym następuje upowszechnienie wzorców zachowania i obyczaju, ale w którym zarazem dostrzega się coraz silniejsze przywiązanie do własnych odrębności kulturowych i tradycji.

Jean Chretien należy do grona tych ludzi życia publicznego, którzy cenią sobie szczególnie wartości, coraz rzadziej we współczesnym świecie polityki respektowane, takie jak uczciwość, rzetelność w realizacji zobowiązań zaciąganych wobec społeczeństwa przez ugrupowania polityczne sprawujące rządy, służebność władzy wobec własnego kraju. Dlatego może, jak sam to zawsze podkreślał, unikał za wszelką cenę składania ekstrawaganckich i nierealistycznych obietnic, których jedynym celem mogłyby być doraźne sukcesy polityczne, ale których konsekwencją byłoby zarazem załamanie zaufania społeczeństwa do władz publicznych. Przywrócenie tego zaufania, wiary w uczciwość, rzetelność i użyteczność władz publicznych stanowiło jeden z ważnych celów działań podejmowanych przez Jean Chretien na arenie publicznej, zarówno w charakterze członka rządu, jak i następnie premiera Kanady. Takie właśnie podejście odróżnia polityka od męża stanu, jak bowiem trafnie zauważa się: Polityk myśli o następnych wyborach. Mąż stanu -o następnych pokoleniach.

Jakże aktualnie brzmią dzisiaj słowa Premiera Jean Chretien, które można odnieść nie tylko do społeczeństwa kanadyjskiego „Canadians don’t expect miracles. They expect judgment, integrity, and hard work. I can create that atmosphere of contidence, then we will feel good about ourseIves again, and through millions and millions of positive decisions made evew day by every one of us, we will be able to resolve most of the diffculties we now face” (tamże, s. 238).

W zdaniach tych zawiera się w istocie pozytywny, uniwersalny program działań każdej władzy publicznej w demokratycznym państwie. Czy nie jest tak, jak się niekiedy zauważa, że demokracja wynika z przeświadczenia, że w zwykłych ludziach tkwią niezwykłe możliwości.

Po kilkudziesięciu latach braku suwerenności, kiedy wreszcie odzyskaliśmy w Polsce ponownie możliwość stanowienia o sobie i mamy własny, demokratycznie wybrany rząd potrafimy w pełni docenić wartości życia publicznego, do których odwołuje się Jean Chretien, a w tym znaczenie wartości jaką jest wiarygodność społeczna władzy, której powierzamy rządzenie krajem.

W akcie przyznania Panu Premierowi Jean Chretien zaszczytnego tytułu doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej dostrzegam nie tylko wyrażenie szacunku dla Jego wybitnych osiągnięć jako męża stanu, ale również wyrażenie podziwu dla osiągnięć Jego kraju, w którym demokracja i poszanowanie praw człowieka splatają się z wysoką jakością życia obywateli oraz umiejętnością stawienia czoła wielkim wyzwaniom współczesności.

Uroczystość rozpoczęła się odśpiewaniem przez Chór Akademicki SGH hymnów Kanady i Polski. Dostojnego Gościa i zgromadzonych powitał prorektor ds. współpracy z zagranicą, prof. Marian Geldner, mówiąc m.in.: …to dla uczelni wielkie wyróżnienie, źródło dumy i ogromnej satysfakcji. Nadajemy doktorat h.c. wybitnemu mężowi stanu a zarazem przedstawicielowi wielkiego narodu, który mimo dystansu geograficznego tradycyjnie był i pozostaje bardzo bliski sercom kolejnych pokoleń Polaków. Jesteśmy uczestnikami uroczystości, która aczkolwiek ma przede wszystkim charakter akademicki i dotyczy szacownej osoby Pana Premiera Chrétien, winna być postrzegana w szerszym symbolicznym kontekście.

Symbolizuje ona wdzięczność narodu polskiego dla społeczeństwa Kanady za liczne dowody sympatii i wsparcia dla umacniania samodzielnego, w pełni suwerennego i demokratycznego bytu Rzeczypospolitej Polskiej. Ograniczając się do historii najnowszej nie sposób nie wymienić choćby tego faktu, że to właśnie Kanada była wielkim orędownikiem szybkiego członkostwa Polski w NATO i jako pierwsza ratyfikowała akt przyjęcia Polski.

To Kanada – kanadyjskie środowiska akademickie jako jedne z pierwszych, już w zarodku procesów transformacji w Polsce, dawały liczne dowody międzynarodowej akademickiej solidarności wspierając intelektualnie i materialnie reformujące się instytucje edukacyjne w Polsce.

Szkoła Główna Handlowa doświadczyła wielu dowodów pomocnej współpracy ze strony licznych kanadyjskich akademików oraz instytucji – że wymienię choćby Kanadyjską Agencję Rozwoju Międzynarodowego (CIDA)”.

Przemówienie Premiera J. Chretiena

Czuję się uhonorowany faktem, ze tak wielu polskich naukowców i studentów zajmujących się Kanadą przybyło dzisiaj z całej Polski do Warszawy, aby wziąć udział w tej uroczystości. Cieszę się bardzo z obecności ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Kanadzie, wybitnego wychowanka tej szkoły i jednego z jej największych propagatorów.

Ma on po temu słuszne powody. Szkoła Główna Handlowa w Warszawie jest jedną z czołowych kuźni talentu, kwalifikacji i umiejętności przewodzenia, które są siłą napędową obecnego odrodzenia Polski. Kanada miała swój udział w finansowaniu rozwoju programu Executive MBA na tej uczelni. Mam dziś przyjemność potwierdzić nasze dalsze zaangażowanie w ten program poprzez drugą fazę naszego wspólnego projektu.

Gdy dowiedziałem się, że Szkoła pragnie nadać tytuł honoris causa Premierowi Kanady poczułem się, mówiąc skromnie, niezwykle dumny. Powinienem dodać, ze uhonorowanie mnie przez tak wspaniałą instytucję zadziwiłoby wielu moich nauczycieli z chłopięcych lat. Każdy z nich mógłby zaświadczyć, że moje zaangażowanie w naukę w szkole było -zróżnicowane - mówiąc oględnie.

Moja obecna wizyta w Polsce jest pierwszą wizytą premiera Kanady w tym kraju. Ma ona miejsce 80 lat po odrodzeniu się nowoczesnego Państwa Polskiego oraz pod koniec dekady wyjątkowych zmian w całej Europie.

Wyróżnienie, które mnie właśnie spotyka uświadamia mi olbrzymie zmiany, jakie zaszły w Polsce w okresie zaledwie kilku lat. Kanada jest dumna, że mogła być z tymi zmianami związana.

Nasze związki z Europą są głębokie. Są to związki pochodzenia, rodziny, historii i wspólnych wartości. Leżą one u podstaw naszej tożsamości narodowej i naszej historii. Większość Kanadyjczyków urodziła się na tym kontynencie lub ma tu korzenie. Wśród nich jest prawie 800 000 Kanadyjczyków polskiego pochodzenia. Osadnictwo polskie w Kanadzie sięga ponad sto lat wstecz. Ciężka praca, marzenia i wizja Kanadyjczyków polskiego pochodzenia miały zasadniczy udział w tworzeniu Kanady jako zamożnego i zróżnicowanego narodu, którym jesteśmy dzisiaj.

W ciągu tego stulecia milion kanadyjskich ochotników ryzykowało życie w dwóch strasznych wojnach, aby bronić wolności w Europie. Ponad sto tysięcy z nich nie wróciło do domu. W czasie Drugiej Wojny Światowej oddziały kanadyjskie i polskie walczyły ramię w ramię w wielu kampaniach. Wezmę dziś udział w specjalnej uroczystości, upamiętniającej więzy wyrosłe na bazie tej wspólnej ofiary.

W czasie ciemnych dni zimnej wojny, jako członek-założyciel NATO, Kanada pracowała w sposób zaangażowany i twórczy dla zachowania bezpieczeństwa i stabilizacji w Europie oraz dla rozładowania napięcia międzynarodowego.

Mury ideologii runęły w sposób dramatyczny. Jednym z powodów była długa i odważna walka Polaków o wolność. Świat ma u Was za to dług wdzięczności. Jednak nawet w nowej rzeczywistości istnieją niebezpieczeństwa. Dlatego Kanada uważa NATO za zasadniczy element stabilizacji w nowej Europie. Dlatego też zdecydowanie popieraliśmy i pierwsi ratyfikowaliśmy przyjęcie Polski, Czech i Węgier do NATO. Ten historyczny rozdział w historii Paktu będzie już wkrótce formalnie zakończony.

We wczesnych latach siedemdziesiątych Kanada była aktywnie zaangażowana w proces helsiński, który dał początek obecnej Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Organizacja ta, nie będąc już dłużej polem zadawnionej rywalizacji między Wschodem a Zachodem, stała się kluczem do rozwiązywania współczesnych wyzwań w Europie. W zeszłym roku, jako jej przewodniczący, minister spraw zagranicznych Bronisław Geremek musiał zmagać się z istotnymi problemami, jak na przykład straszny konflikt w Kosowie, który nawet teraz, gdy wygłaszam te słowa, rozwija się w bardzo niepokojący sposób. Chciałbym złożyć ministrowi Geremkowi wyrazy uznania za doskonałe przewodnictwo.

Panie i Panowie, marsz historii odbywa się często w sposób tajemniczy i trudny do przewidzenia, pozornie wbrew logice, stanowiąc wyzwanie dla ludzkiej wyobraźni, pozostawiając nas w pokorze. Wydarzenia ostatniej dekady w Europie dobitnie o tym świadczą.

Dziesięć lat temu Kanada i Polska należały do przeciwnych paktów militarnych, utrzymujących miliony żołnierzy po obu stronach ideologicznego podziału, który wydawał się wieczny. W mgnieniu oka podział ten został zmazany. Jednak nadal żyjemy z pozostałościami historii i stawimy czoła wielu trudnym wyzwaniom.

Wprawdzie większa część Europy żyje w pokoju, jednak w pewnych regionach nadal trwają niepokojące konflikty, często spowodowane podziałami etnicznymi. Bośnia, Kosowo i Albania są tylko najbardziej oczywistymi przykładami.

Ponadto, w niektórych krajach przemiany demokratyczne nie zostały jeszcze zakończone. Jak wiecie, demokracja oznacza więcej niż przeprowadzanie wyborów. Oznacza ona także praworządność i szacunek dla praw człowieka, wliczając w to prawa mniejszości.

Europa stworzyła szereg mechanizmów, aby podołać tym głęboko zakorzenionym problemom. Dwa z nich to Rada Europy i OBWE. Jednak jest oczywiste, że potrzebne są bardziej skuteczne wysiłki, aby korzyści płynące z prawdziwej demokracji, stabilizacji społecznej i bezpieczeństwa osobistego mogły stać się udziałem całego kontynentu. Kanadyjczycy to rozumieją. Dlatego kanadyjskie oddziały pokojowe służą w Bośni od roku 1993. Dlatego Kanadyjczycy biorą udział w misji w Kosowie.

Chciałbym dzisiaj wyrazić szczególne uznanie dla wkładu Polski w budowę wspólnego europejskiego domu.

Przez ostatnie dziesięć lat świeciliście wspaniałym przykładem. Ugruntowaliście kwitnący i efektywny system demokratyczny, ugruntowaliście niezależną władzę sądowniczą, rozwinęliście efektywną politykę współpracy z sąsiadami, włączyliście się aktywnie w operacje pokojowe, zapewniliście siedzibę właśnie tu w Warszawie dla Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka OBWE. A także, ku mojej wielkiej osobistej satysfakcji, Polska podpisała Konwencję Ottawską o zakazie używania min przeciwpiechotnych.

Poprzez przemiany wolnorynkowe Polska daje też przykład narodom Europy Wschodniej i Środkowej. Kanada obserwuje z podziwem wytrwałość kolejnych polskich rządów na drodze reform gospodarczych, prowadzonych nawet za cenę bolesnych wyrzeczeń. Fakt, że jesteśmy obecnie partnerami w Światowej Organizacji Handlu oraz w Organizacji Współpracy i Rozwoju Gospodarczego jest miarą Waszego sukcesu.

Zdajemy sobie sprawę, że pozostało jeszcze wiele ciężkiej pracy do zrobienia. Dla przykładu, wejście Polski do Unii Europejskiej będzie wymagało kolejnych trudnych decyzji i przekształceń. Jednak Kanada uważa, jak zapewniłem wczoraj pana premiera Buzka, że przyszłość Polski leży w ramach Unii Europejskiej i silnie popiera powiększenie tej organizacji.

Kanada uważa też, że sukcesy polityczne i gospodarcze nakładają na Polskę odpowiedzialne zadania w Europie Środkowej. Oczekujemy, że zaangażujecie się w pomoc krajom bałtyckim, Rosji, Białorusi, Ukrainie i krajom Europy Południowo-Wschodniej w przezwyciężaniu ich specyficznych trudności.

Będąc przy tym temacie uważam, że jesteśmy winni naszym dzieciom i historii możliwie największe starania w kierunku współpracy z Federacją Rosyjską, zmagającą się z obecnym kryzysem gospodarczym.

Rosja posiada wyjątkowe zasoby ludzkie i naturalne oraz ogromny potencjał gospodarczy i przemysłowy. Sukces Rosji w budowie trwałej demokracji i gospodarki rynkowej zadecyduje, czy w przyszłości Europa będzie strefą pokoju i dobrobytu, tak jak wszyscy tego pragniemy.

Gospodarka nakazowo-rozdzielcza nie sprawdziła się. Mamy wszyscy obowiązek pomóc Rosji oprzeć się pokusie odwrotu, przekonując ją o wartości utrzymania obecnego kursu, łagodząc stare podejrzenia i tworząc nowy, trwały klimat zaufania i współpracy.

Panie i Panowie, myślę że nie ma bardziej silnego i bardziej przekonującego przykładu zmian zakończonych sukcesem niż Polska.

Jestem głęboko wzruszony godnością, jaką ta wspaniała instytucja obdarzyła mnie, przedstawiciela narodu kanadyjskiego. Przyjmuję ją z pokorą zdając sobie sprawę, że wprawdzie stopień naukowy nadany jest mnie, lecz jego prawdziwą wartością jest potwierdzenie przyjaźni między naszymi narodami.

Jak powiedziałem wcześniej, historia potrafi nas często zaskakiwać. Jest tak dlatego, że prawdziwym motorem historii jest nie ideologia lub filozofia, lecz ludzie: ich duch, ich odwaga i ich pragnienie wolności.

Taka jest historia ludzkości. Jest to historia świata w stuleciu pełnym zamieci dziejowych i zmian. Jest to także historia narodów, wśród nich zaś najbardziej Rzeczypospolitej Polskiej.

Recenzentami w przewodzie byli: prof. dr hab. Stanisław Rączkowski - emerytowany profesor SGH i prof. dr hab. Stanisław Owsiak - z Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Promotorem był prof. zw. dr hab. Władysław L. Jaworski.

Senat SGH na posiedzeniu w dniu 16 grudnia 1998 orku.- uchwałą nr 88 - przyznał tytuł doktora honoris causa prof. dr hab. Zdzisławowi Fedorowiczowi.

W dniu Święta SGH, 14 kwietnia 1999 roku odbyło się uroczyste posiedzenie Senatu z okazji nadania tytułu doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej Profesorowi Zdzisławowi Fedorowiczowi.

Promotorem był prof. Janusz Gołębiowski.

Profesor Wolfgang Michalski Doktorem Honoris Causa SGH

Wysoki Senat Szkoły Głównej Handlowej jednomyślną uchwałą podjętą na posiedzeniu w dniu 23 maja 2001r. nadał Profesorowi dr hab. Wolfgangowi Michalskiemu doktorat honorowy - najwyższą godność akademicką, jaką uniwersytety europejskiego kręgu kulturowego nadawać mogą wybitnym osobistościom.

Profesor W. Michalski urodzony w 1936 r. w Hamburgu, karierę naukową rozpoczął przed 40 laty. Doktorat (1964), habilitację (1970), profesurę (1974) w dziedzinie nauk ekonomicznych uzyskał na Uniwersytecie w Hamburgu, gdzie w latach 1970-1978 był zatrudniony na stanowisku docenta i profesora zwyczajnego. Równolegle piastował stanowisko dyrektora Instytutu Badań Ekonomicznych oraz Przewodniczącego Rady Dyrektorów Międzynarodowego Instytutu Gospodarki i Technologii w Hamburgu.

Dorobek naukowy Profesora W. Michalskiego obejmuje 10 książek oraz ponad 100 monografii, artykułów, referatów, rozdziałów prac zbiorowych publikowanych w Niemczech, Japonii, Francji, Meksyku i w Polsce.

W twórczości naukowej Profesora W. Michalskiego występują dwa wzajemnie przenikające się nurty badań podstawowych (teoria ekonomii) oraz badań stosowanych, mających na celu wykorzystanie dorobku myśli teoretycznej do kształtowania polityki gospodarczej. Zainteresowania badawcze Profesora obejmują tak rozległe obszary, jak problemy rozwoju gospodarczego, handlu międzynarodowego i międzynarodowej polityki handlowej, dostosowań strukturalnych, postępu technicznego i planowania gospodarczego. We wszystkich tych obszarach Profesor W. Michalski wniósł znaczący wkład do ekonomii światowej i światowej praktyki gospodarczej.

Wskazując na kilka najważniejszych cech dorobku naukowego Profesora, które najlepiej oddają jego podejście badawcze i konstytuują jego sylwetkę jako uczonego - prof. dr hab. Ryszard Rapacki stwierdził w przedłożonej Senatowi SGH opinii: „…należą do nich przede wszystkim oryginalność myśli, niepokorność wobec uznanych autorytetów i ustalonych poglądów, krytycyzm wobec obowiązującego paradygmatu wiedzy, a także wnikliwość i głębokość spojrzenia, pozwalające dostrzegać najważniejsze problemy i wyzwania ekonomii wcześniej, nim uczynią to inni”.

O wysokiej pozycji międzynarodowej Profesora Wolfganga Michalskiego - obok imponującego dorobku naukowego - w nie mniejszym stopniu decydują pełnione od 1976r. kierownicze funkcje w OCED (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju) i możliwości współkształtowania polityki gospodarczej w poszczególnych krajach członkowskich oraz polityki międzynarodowej.

Jako szef zespołu doradców Sekretarza Generalnego oraz Dyrektor Międzynarodowych Programów Przyszłościowych OCED Profesor Michalski kieruje zespołami światowej rangi ekspertów przygotowujących propozycje najlepszych rozwiązań w tej największej i najważniejszej organizacji, skupiającej 29 krajów, których łączny produkt przekracza 82% światowego PKB. „Niewielu jest w świecie ekonomistów o karierze akademickiej - pisał drugi recenzent dorobku Profesora - prof. dr hab. Jerzy Kleer z Uniwersytetu Warszawskiego - których wpływ na zachowanie głównych kreatorów gospodarki światowej jest tak duży. Świadczy to także o randze i akceptacji jego poglądów ekonomicznych”.

O powszechnym uznaniu zasług Profesora W. Michalskiego świadczy również jego uczestnictwo, jako stałego członka, w międzynarodowych radach i komitetach naukowych, ciałach eksperckich, komitetach redakcyjnych i wydawniczych wielu instytucji naukowych, gospodarczych i finansowych działających w skali globalnej i w poszczególnych krajach. Równocześnie jest też zapraszany do udziału w misjach międzynarodowych swego własnego kraju - Niemiec.

W Polsce Profesor W. Michalski bywał w latach 90. kilkakrotnie z wizytami na zaproszenie kolejnych rządów, przygotowując m.in. grunt dla członkostwa naszego kraju w OCED.

Bezpośrednie związki z naszą Uczelnią datują się od roku 1995. Z Jego inicjatywy Instytut Gospodarki Światowej SGH otrzymał propozycję udziału w programie badawczym OCED pn.: Future global shortages oraz koordynacji wspólnego - z instytutami nauk ekonomicznych w Rosji i na Węgrzech - opracowania przedstawionego na międzynarodowej konferencji w Paryżu i włączonego do wydanej w 1996r. publikacji. Profesor był również pomysłodawcą przeprowadzenia w Paryżu w 1998r. seminarium poświęconego metodologii raportów nt. gospodarki krajów członkowskich OCED. Podstawą dyskusji na tym seminarium był wydany przez IGŚ SGH: Poland. International Economic Report 1998/99.

Jesienią 2000r. Prof. W. Michalski uczestniczył w zorganizowanej w SGH konferencji nt. konkurencyjności międzynarodowej, gdzie przedstawił referat wydany przez Instytut Gospodarki Światowej w dwutomowej publikacji książkowej.

I wreszcie, co nie mniej ważne, związki Profesora W. Michalskiego z Polską mają także charakter rodzinny. Sięgają one odległej już przeszłości i ziemi Wielkopolskiej, gdzie żyli jego przodkowie. Tak jak wielu wówczas rodaków, opuszczając pod koniec XIX w. będące pod zaborami ziemie polskie, wyemigrowali oni na Zachód Europy zmieniając zarazem koleje losów następnych pokoleń.

Dzisiaj stosunek Profesora W. Michalskiego do naszego kraju określany jest w kategoriach zrozumiałego sentymentu, ale jak sam podkreśla, stanowi to znaczącą motywację dla utrzymywania bezpośrednich i czynnych więzi z kulturą i nauką polską.

Prof. Janusz Gołębiowski

Profesor Ronald W. Jones Doktorem Honoris Causa SGH

Na wniosek Rady Naukowej Kolegium Gospodarki Światowej Senat Szkoły Głównej Handlowej na posiedzeniu 23 maja 2001 roku przyznał profesorowi Ronaldowi W. Jonesowi z Rochester University tytuł doktora honoris causa naszej Uczelni.

Decyzja o przyznaniu tego tytułu profesorowi Jonesowi wynika z bardzo wysokiej oceny Jego dorobku naukowego oraz z ogromnego i stale rosnącego znaczenia obszaru badań, w którym tworzy Pan Profesor. Nie bez znaczenia są również wieloletnie związki Profesora z naszą Uczelnią.

Dorobek naukowy Profesora Jonesa obejmuje kilkanaście książek i 130 artykułów publikowanych w najbardziej prestiżowych czasopismach ekonomicznych. Profesor jest także redaktorem prac o podstawowym znaczeniu dla teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych, w tym przede wszystkim zbioru podstawowych dzieł z tej dziedziny (Handbook of International Economics). Jest także współtwórcą wielu niezwykle ważnych prac zbiorowych.

Jednakże o pozycji naukowej profesora Jonesa decyduje przede wszystkim ciężar gatunkowy Jego dorobku. Wiele Jego prac stanowi bowiem istotny, a niekiedy przełomowy, krok w rozwoju międzynarodowych stosunków gospodarczych, a przede wszystkim teorii handlu międzynarodowego.

Profesor Jones jest autorem sformułowanego w 1956 r. twierdzenia dotyczącego zależności między wielkością zasobów czynników wytwórczych a wielkością produkcji dóbr w gospodarce, działającej zgodnie z założeniami teorii Heckschera-Ohlina (efekt powiększenia Jonesa zwany w literaturze również twierdzeniem Rybczyńskiego). Profesor Jones jest także twórcą przedstawionego na początku lat siedemdziesiątych modelu funkcjonowania gospodarki z mobilnymi i niemobilnymi czynnikami wytwórczymi uważanego za krótkookresową wersję teorii Heckschera-Ohlina. Niezwykle istotne są również wyniki badań profesora Jonesa dotyczących zależności między cenami dóbr a wynagrodzeniami czynników wytwórczych używanych do ich produkcji oraz analiza zachowań małego kraju, którego popyt i podaż nie wpływają na poziom cen na rynku światowym.

W ostatnich latach głównym obszarem zainteresowań badawczych Profesora jest międzynarodowy handel dobrami pośrednimi i czynnikami wytwórczymi. Jest On m.in. współautorem modelu produkcji wieloetapowej oraz modeli przepływów czynników wytwórczych. W swojej najnowszej, opublikowanej w 2000 r. książce Globalization and the Theory of Input Trade profesor Jones pokazuje, jak międzynarodowa wymiana dóbr pośrednich wpływa na charakter i rozmiary międzynarodowego handlu dobrami finalnymi.

Problematyka międzynarodowego przepływu czynników produkcji i międzynarodowej fragmentaryzacji procesu wytwarzania pojawi się też w wykładzie wygłaszanym przez prof. Jonesa podczas uroczystości wręczenia doktoratu honoris causa SGH. Prof. Jones będzie mówić o perspektywach globalizacji gospodarki w świecie nie wolnym od różnorakich konfliktów.

Ten temat ma szczególną wymowę po wrześniowym ataku terrorystycznym na Stany Zjednoczone. Profesor Jones przedstawi znaczenie rewolucji technologicznej, a zwłaszcza informatycznej dla umiędzynarodowienia produkcji. Przypomni sprzeczności interesów gospodarczych bogatych krajów uprzemysłowionych i ubogim krajów słabiej rozwiniętych. Zwróci uwagę na inne rodzaje konfliktów występujących w dzisiejszej gospodarce światowej.

Jeden z nich wynika ze zmiany pozycji narodowych władz gospodarczych w stosunku do prywatnego biznesu coraz częściej prowadzonego poza granicami rodzimego krajów i coraz trudniej kontrolowalnego. Konsekwencją jest chęć ograniczania przez krajowe władze ekonomiczne swobody działania firm prywatnych pod pretekstem przeciwdziałania przestępczości gospodarczej. Kolejnym potencjalnym obszarem konfliktów jest według Jonesa odwieczny konflikt pokoleń. Starsi mają władzę i pieniądze, którymi niechętnie chcą się dzielić z młodymi, chociaż ci ostatni nie kiedy lepiej dają sobie radę w dzisiejszym świecie nowoczesnej techniki. Dodaje, że kolejną grupą, której obawiają się możni tego świata są cudzoziemcy. Podsumowując, podkreśli rolę młodzieży z różnych krajów, otwartej nie tylko na wiedzę i nowinki techniczne, lecz także na nowe poglądy i wartości.

Profesor Jones od wielu lat utrzymuje ożywione kontakty naukowe z Polską. W latach 1993-1997 prowadził corocznie wykłady w ramach Summer School of Economics w Kortowie. Do grona jego słuchaczy należało wówczas wielu studentów, doktorantów i pracowników naukowych SGH. Jednym z efektów tych wykładów było przetłumaczenie przez grono młodych pracowników i studentów naszej uczelni podręcznika międzynarodowych stosunków gospodarczych współautorstwa Profesora Jonesa (R.E. Caves, J.A Frankel, R.W. Jones, Handel i finanse międzynarodowe, PWE, Warszawa 1998). Po raz kolejny profesor Jones był w Warszawie w 2000 roku, wykładał teorię handlu międzynarodowego w Międzyuczelnianym Ośrodku Kształcenia Doktorantów, którego współzałożycielem jest nasza Uczelnia. W czasie każdego pobytu w SGH profesor Jones występował na seminariach naukowych Instytutu Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych KGŚ, przyciągając liczne rzesze słuchaczy z całej SGH.

Dr Elżbieta Czarny
Instytut MSG Kolegium Gospodarki Światowej

Prof. dr hab. Janina Jóźwiak
Instytut Statystyki i Demografii
Szkoła Główna Handlowa

Dirk Jan van de Kaa, emerytowany Profesor demografii Uniwersytetu Amsterdamskiego - w którym pracował ponad 20 lat - karierę naukową rozpoczął od uzyskania dyplomu doktora z zakresu nauk społecznych na Uniwersytecie w Utrechcie w 1959 r. Dwanaście lat później otrzymał doktorat z demografii na Australian National University, Canberra. Pracował naukowo w różnych krajach świata, a głównym przedmiotem Jego badań zawsze były problemy ludnościowe. Kierował wieloma projektami badawczymi, w tym jednym z największych i najważniejszych w dotychczasowej historii badań demograficznych: World Fertility Survey (w latach 1981-1982). Było to międzynarodowe badanie porównawcze o globalnym zasięgu, które stało się źródłem bezcennych informacji o przemianach wzorca płodności i jego uwarunkowaniach w różnych regionach świata o różnym stopniu rozwoju gospodarczego. WFS przyczyniło się także do upowszechnienia zaawansowanych technik analizy danych uzyskanych z badania reprezentacyjnego.

Profesor van de Kaa był założycielem i pierwszym dyrektorem (w latach 1971-1987) Netherlands Interdisciplinary Demographic Institute (NIDI) w Hadze. Od początku istnienia NIDI był (i jest) jednym z najbardziej liczących się (lub, po prostu, najbardziej liczącym się) ośrodków badań demograficznych w Europie, liderem w rozwijaniu metod nowoczesnej analizy demograficznej oraz inicjatorem wielu międzynarodowych projektów badawczych. W trudnych latach 80-tych. NIDI był miejscem otwartym dla demografów z Polski (a przede wszystkim z naszej Uczelni). Staże odbywane wówczas w NIDI miały ogromny wpływ na rozwój i poziom badań prowadzonych w Instytucie Statystyki i Demografii SGH. NIDI był pierwszym zachodnioeuropejskim instytutem demograficznym, z którym SGH zawarła umowę o współpracy. Na jej podstawie zrealizowany został wspólny projekt badawczy dotyczący analizy zmian procesów demograficznych we wczesnym okresie transformacji systemowej w Polsce.

W latach 1987-1995 Dirk van de Kaa był rektorem/dyrektorem Netherlands Institute for Advanced Study in Humanities and Social Sciences (NIAS) w Wassenaar. W tym okresie NIAS pełnił funkcję ważnego miejsca interdyscyplinarnych badań i dyskusji naukowej przedstawicieli nauk społecznych i humanistycznych z różnych krajów, w tym pokaźnej grupy polskich naukowców: socjologów, demografów, psychologów społecznych. Profesor van de Kaa jest członkiem Królewskiej Holenderskiej Akademii Sztuk i Nauk (KNAW), w której pełnił również funkcję wiceprezesa w latach 1984-1987. Wybrano Go także do innych, najbardziej prestiżowych stowarzyszeń naukowców, takich jak: Academia Europea, Academia Scientiarum et Artium Europea, New York Academy of Sciences. Przez 10 lat (1988-1998) Dirk van de Kaa był wiceprezesem Holenderskiego Komitetu Badań Naukowych (NWD), przewodniczył też Radzie Nauk Społecznych (SWR) w latach 1990-1996.

Lista funkcji pełnionych przez prof. van de Kaa w organizacjach działających na rzecz nauki w Holandii i poza jej granicami jest bardzo długa i nie jest moim zadaniem, ani zamiarem wymienienie ich wszystkich. Chcę natomiast podkreślić rolę, jaką Dirk van de Kaa odgrywał na międzynarodowym forum naukowym. Przez kilkanaście lat (1971-1987) reprezentował swój kraj w Komisji Ludnościowej ONZ, której kilkakrotnie przewodniczył oraz na trzech światowych Konferencjach Ludnościowych ONZ (w Bukareszcie, Meksyku i Kairze). Był wieloletnim członkiem, a także przewodniczącym Komitetu Ekspertów Demograficznych przy Radzie Europy; współpracował też z innymi instytucjami międzynarodowymi (np. IIASA).

Przede wszystkim jednak profesor Dirk van de Kaa położył ogromne zasługi dla budowania europejskiej przestrzeni badań ludnościowych i likwidacji barier dla współpracy pomiędzy naukowcami ze Wschodu i Zachodu Europy. Dirk van de Kaa był inicjatorem utworzenia European Association for Population Studies (EAPS), które ostatecznie powstało dwadzieścia lat temu, w 1983 r. i którego był pierwszym prezesem (obecnie jest Honorowym Prezesem EAPS). EAPS stało się stowarzyszeniem integrującym badania demograficzne prowadzone po obu stronach żelaznej kurtyny, platformą wymiany myśli w europejskim środowisku demograficznym, organizatorem naukowych seminariów i konferencji. European Journal of Population wydawany pod auspicjami EAPS, jest prawdziwie konkurencyjnym wobec amerykańskich czasopism naukowych wydawnictwem publikującym na najwyższym poziomie najbardziej znaczące wyniki badań naukowych.

Profesor van de Kaa posiada wiele honorowych wyróżnień, między innymi w 2001 r. został laureatem bardzo prestiżowej w środowisku demograficznym światowej nagrody International Union for the Scientific Studies of Population za całokształt dorobku i wybitne osiągnięcia w dziedzinie badań ludnościowych. Jest Kawalerem Orderu Lwa Holenderskiego; odznaczenie to otrzymał z rąk Królowej Holandii w 1991 r.

Naukowy dorobek Dirka van de Kaa jest zawarty w ponad 160 publikacjach. Chociaż swoją karierę naukową rozpoczął w odległych zakątkach świata (Zachodnia Nowa Gwinea - dawna kolonia holenderska i Australia), zawsze najbliższe były Mu problemy ludnościowe Europy. Zawsze też analizował je z szerszej niż „czysta” demografia; ważny był dla Niego kontekst historyczny, polityczny i społeczny przemian demograficznych. Nie unikał podejmowania „gorących” tematów, jak na przykład, problem migracji i postawy europejskich społeczeństw i polityków wobec procesów migracyjnych w zmieniających się ideologicznie sytuacjach początku lat 90-tych. Wskazywał kierunki badań demograficznych i jak mało kto posiadł umiejętność identyfikowania najbardziej istotnych problemów, wymagających dogłębnych naukowych analiz.

Najważniejszym osiągnięciem naukowym profesora Dirka van de Kaa, które stawia Go w rzędzie najwybitniejszych osobistości w historii badań demograficznych jest sformułowana przez Niego teoria „drugiego przejścia demograficznego”, przedstawiona po raz pierwszy w 1986 roku, rozwijana i uzupełniana w latach następnych. Teoria ta identyfikuje mechanizm trwałego spadku poziomu reprodukcji ludności poniżej zastępowalności pokoleń, który wystąpił w Europie. Definiuje ona też chronologię przemian wzorców przebiegu procesów demograficznych, określa determinanty tych przemian, wskazując, ogólnie mówiąc, jak społeczne i ekonomiczne zmiany instytucjonalne i strukturalne wpływają na zmiany zachowań demograficznych jednostek.

Dla demografów oczywiste było i jest, że przemiany procesów demograficznych, w tym zmiany płodności i procesu tworzenia rodzin, są związane z rozwojem społeczno-ekonomicznym i ogólnie modernizacją. Tymi czynnikami wyjaśnia się pierwsze przejście demograficzne, które doprowadziło do nowoczesnego sposobu reprodukcji ludności. Transformacja procesów demograficznych, która ujawniła się w drugiej połowie lat 60-tych w Europie Zachodniej, wywołała dyskusję na temat roli czynników modernizacyjnych i samej ich definicji. Ciąg zmian procesów demograficznych objawiających się opóźnianiem zawierania małżeństw i posiadania dzieci, wzrostem częstości związków konsensualnych (jako alternatywy dla małżeństwa), rozszerzeniem zakresu świadomej bezdzietności i ostrym spadkiem płodności został nazwany przez van de Kaa i Lesthaege „drugim przejściem demograficznym”.

Profesor van de Kaa w swoich pracach pokazał, że zostało ono wywołane równoczesnym działaniem czynników strukturalnych, kulturowych i technologicznych; zwraca przy tym uwagę, że olbrzymią rolę w tych procesach odegrały zmiany w systemie wartości i wynikające z nich zmiany norm. Dla podkreślenia różnic pomiędzy pierwszym i drugim przejściem i roli zmian systemu wartości w uwarunkowaniach drugiego przejścia demograficznego, van de Kaa pierwsze nazwał przejściem „altruistycznym”, drugie zaś - „indywidualistycznym”. Z punktu widzenia jednostki pierwsze przejście zdominowane było dbałością o rodzinę i potomstwo, w drugim podkreśla się prawo jednostki do samorealizacji.

Według Profesora w postindustrialnych społeczeństwach standard życia jednostki w dużym stopniu determinowany jest przez poziom i jakość jej edukacji, a także przez stopień motywacji do rozwijania i wykorzystania własnego talentu. Dotyczy to zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Wstąpienie w związek małżeński i posiadanie dzieci implikuje znaczące koszty alternatywne, szczególnie dla kobiet. Emocjonalna satysfakcja z rodzicielstwa może być osiągnięta w oszczędny sposób przez posiadanie jednego, a może dwojga dzieci. Wczesne zaangażowanie się w związek z partnerem ogranicza elastyczność i mobilność jednostki; rozsądne wydaje się utrzymywanie otwartych możliwości. Jeśli małżeństwo staje się ciężarem, rozwód staje się akceptowalną opcją. Ponadto, dostępność nowoczesnych środków antykoncepcyjnych pozwala oddzielić małżeństwo i seksualność. Wszystko to oznacza, że indywidualistyczny styl życia wydaje się najlepiej odpowiadać oczekiwaniom nowoczesnego społeczeństwa. Ten zaś styl życia w demograficznym wymiarze zaowocował zmianami (głównie w procesie tworzenia rodzin), które Profesor van de Kaa zidentyfikował jako przejście:

    „od złotego wieku małżeństwa do świtu kohabitacji; od ery królewskiego dziecka z rodzicami do ery pary królewskiej z dzieckiem; od zapobiegawczej antykoncepcji do poczęć dla samorealizacji; od jednorodnej do wielorakich form rodziny i gospodarstwa domowego”.

Poza barwnym opisem przemian zachowań jednostek w procesie drugiego przejścia, van de Kaa podał też kolejność zmian postępujących w trakcie tego przejścia w zjawiskach demograficznych. W teorii „drugiego przejścia demograficznego” uwaga skupiona jest na zmianach wzorców płodności i tworzenia rodzin. Nie oznacza to, że inne procesy demograficzne, jak umieralność i migracje zostały przez Dirka van de Kaa pominięte. W modelu prezentującym wspólnie pierwsze i drugie przejście demograficzne Profesor van de Kaa pokazuje, że urodzenia, zgony i migracje międzynarodowe przebiegają tak, aby przez łączne działania zapobiec nadmiernemu wzrostowi lub spadkowi populacji jako całości. W tym wzajemnym dostosowywaniu się zarówno umieralność, jak i migracje zmieniają się wskutek wpływu czynników, które spowodowały drugie przejście demograficzne.

Tak w dużym skrócie wygląda sformułowana przez profesora van de Kaa teoria drugiego przejścia demograficznego. Teoria ta była gorąco dyskutowana w środowisku naukowym, a jej wpływ na rozwój badań ludnościowych jest nie do przecenienia. W mojej opinii teoria drugiego przejścia demograficznego w znaczącym stopniu przyczyniła się do zmiany paradygmatu badań demograficznych. Zmiana ta, w skrócie opisywana jest jako przesunięcie ciężaru badań od struktur do procesów, z poziomu makro na poziom mikro, od analizy do syntezy i od pewności do niepewności. Teoria drugiego przejścia demograficznego stała się konceptualną ramą dla opisu, oceny i zrozumienia przebiegu procesów demograficznych i ich uwarunkowań.

W kilku miejscach swojej opinii podkreśliłam „europejski wymiar” działalności profesora Dirka van de Kaa - zarówno w jego badaniach, jak i aktywności na rzecz tworzenia europejskiej przestrzeni badawczej. W tym względzie Jego wkład jest nie do przecenienia. Wziąwszy pod uwagę fakt, że działo się to na długo przedtem, zanim ktokolwiek z nas myślał o możliwości akcesji do Unii Europejskiej, a pojęcie Zjednoczonej Europy rozbijało się o polska zachodnią granicę - te zabiegi prof. van de Kaa trzeba uważać za wyjątkowo cenne i dalekowzroczne.

Nam, demografom z Polski, dawały one poczucie wspólnoty z całą resztą międzynarodowego środowiska naukowego i za to jesteśmy wdzięczni. W jednym ze swoich tekstów („Europe and its Population: The Long View”, 1999) Dirk J. van de Kaa napisał: „I am European: I state that with conviction, a certain pride, and a tinge of sadness. The conviction stems from broad experience: I have visited a great many countries, liked most of them, some very much. But the sense of belonging was greatest in those with European-type societies. Societies which display the characteristics I like to be associated with, and which I feel so proud of. Respect for basic human rights, for the freedom of expression, religion, and education are amongst the most important of these characteristics. Limiting the use of violence exclusively to a democratically elected government; having a government which provides a reasonable standard of living for all its citizens and which is tolerant of individual behaviour as long as it does not harm others, are a few more of the good and admirable things I associate with ‘European’. For me, European is the concept of a culture and civilization whose varied and sublime manifestations thrill me, give me pleasure, and make me accept the limits of my human existance”.

Sądzę, że z tak pojmowanej europejskości wynikają też Jego cechy charakteru: otwartość, przyjacielski stosunek do ludzi, serdeczność, a także erudycja i ciekawość wobec poglądów innych osób. Mam nadzieję, że tożsamość przyszłej Europy będzie kształtowana pod wpływem poglądów i osobowości takich wybitnych indywidualności jak Profesor Dirk J. van de Kaa.

Promotorem był prof. dr hab. Stanisław Ładyka z Katedry Integracji Europejskiej im. Jean Moneta, a recenzentami – prof. dr hab. Włodzimierz Siwiński z Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. dr hab. Adam Budnikowski, Dyrektor Instytutu Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych SGH

Opinia w sprawie nadania tytułu doktora honoris causa SGH prof. dr. hab. Józefowi Sołdaczukowi

Opinia w sprawie nadania tytułu doktora honoris causa SGHprof. dr. hab. Józefowi Sołdaczukowi

prof. zw. dr hab. Adam Budnikowski

Prof. zw. dr hab. Józef Sołdaczuk jest w polskiej ekonomii, a szczególnie w nauce o międzynarodowych stosunkach gospodarczych, postacią wyjątkową. Do takiego wniosku upoważniają trzy czynniki: jego ogromny i pionierski dorobek naukowy, ogromne zaangażowanie w upowszechnianie wiedzy ekonomicznej w kręgach rządzących Polską w okresie gospodarki centralnie planowanej oraz rola, jaką odegrał w tworzeniu podstaw organizacyjnych badań i nauczania w dziedzinie międzynarodowych stosunków gospodarczych.

Znaczenie osiągnięć na każdym z tych pól rośnie jeszcze bardziej, jeżeli zważyć na to, że najdłuższy okres aktywności naukowej profesora Sołdaczuka przypadł na lata, w których swoboda twórcza była ograniczona ideologicznymi założeniami, trudnościami w dziedzinie wyjazdów zagranicznych oraz cenzurą, w których rozwój nauki napotykał na ogromne przeszkody techniczne w postaci braku środków na zakup literatury, staże zagraniczne i wyjazdy na konferencje naukowe oraz gdy obowiązujące reguły gospodarki centralnie planowanej, w większości nieracjonalne, ze względów doktrynalnych nie mogły podlegać zmianom. Życiorys profesora Sołdaczuka wskazuje jednak, że pracując w tych wyjątkowo niesprzyjających okolicznościach potrafił on zdziałać wyjątkowo dużo dla nauki, szkolnictwa wyższego i gospodarki Polski.

Wydaje się, że wspaniała droga naukowa profesora Sołdaczuka jest w dużym stopniu następstwem tego, że swoje wykształcenie odebrał on w okresie II Rzeczpospolitej oraz w instytucjach i szkołach naukowych będących kontynuatorami tej tradycji. Jak wielu jego rówieśników, maturę zdobywał na kursach konspiracyjnych organizowanych przez państwo podziemne. Z kolei po II wojnie światowej należał do tego grona studentów ekonomii, które otrzymało podstawową wiedzę w tej dziedzinie z rąk przedwojennego mistrza, profesora Edwarda Taylora, w okresie bezpośrednio po wojnie, przed okrzepnięciem opresyjnych instytucji systemu komunistycznego. Rolę istniejącej na Uniwersytecie Poznańskim szkoły ekonomicznej profesora Taylora ilustruje fakt, że z niej wywodzi się także inny wybitny ekonomista polski, również posiadacz tytułu doktora honoris causa SGH, profesor Stanisław Rączkowski.

W dorobku naukowym profesora Sołdaczuka można znaleźć trzy główne nurty. Pierwszy z nich – teoretyczny, obejmuje m.in. pracę przybliżającą polskim czytelnikom spuściznę twórczą J. M. Keynesa. Należy tutaj wymienić wydaną w 1959 roku, ale przygotowywaną w czasie pobytu naukowego w London School of Economic (rok akademicki 1957/1958) pracę habilitacyjną „Teoria ekonomiczna J. M. Keynesa”. Opracowanie to powstało w czasie stosunkowo krótkiej odwilży październikowej i dało licznym rzeszom ekonomistów wykształconych już w okresie stalinowskim szansę na zapoznanie się z koncepcjami ekonomicznymi posiadającymi przez całe dziesięciolecia decydujący wpływ na rozwój teorii ekonomii oraz kształtowanie polityki ekonomicznej w krajach zachodnich.

Do tego samego nurtu poszukiwań badawczych profesora Sołdaczuka należy też zaliczyć wydaną w 1971 roku pracę „Handel międzynarodowy a rozwój gospodarczy w socjalizmie”. W książce tej, na ile to było możliwe w warunkach przedstawionych wyżej ograniczeń, profesor Sołdaczuk starał się połączyć podstawowe i niepodważalne założenia teorii międzynarodowych stosunków gospodarczych z doktryną ekonomiczną będącą teoretyczną podstawą funkcjonowania handlu zagranicznego w kraju o gospodarce centralnie planowanej. W pracy tej możemy znaleźć próbę zbliżenia sprawdzonych koncepcji teoretycznych (np. teorii Ricarda) i rozwiązań (wymienialności walut, realności kursu walutowego) do tak nieefektywnych przedsięwzięć jak państwowy monopol handlu zagranicznego i monopol walutowy. Praca ta nie przyniosła bezpośrednich efektów w postaci rezygnacji przez państwo z realizacji tych ostatnich koncepcji. Stanowiła jednak cenną podstawę teoretyczną dla tych wszystkich, którzy przez całe lata starali się reformować system gospodarki centralnie planowanej, jak i dla tych, którzy nie wierząc w tę możliwość przygotowali, wydającą się wówczas marzeniem, koncepcję otwartej gospodarki rynkowej.

Drugi ważny nurt prac badawczych profesora Sołdaczuka obejmuje funkcjonowanie gospodarki światowej oraz analizę najważniejszych tendencji niej występujących. Można tu wymienić powstałą w 1987 roku „Współczesną gospodarkę światową” oraz wydaną w 2001 r. wraz z J. Misalą „Historię handlu międzynarodowego”. Pojawienie się każdej z tych książek stanowiło ważne wydarzenie wydawnicze.

W przededniu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej warto także przypomnieć, że profesor Sołdaczuk jest autorem jednej z pierwszych prac na temat integracji gospodarczej, jakie ukazały się w Polsce. Jego wydana w 1963 r. książka „Integracja gospodarcza we współczesnym kapitalizmie” stanowi bardzo rzetelną ekonomiczną analizę początków integracji gospodarczej w Europie Zachodniej. Jej ukazanie się miało niewątpliwy wpływ na stanowisko nauki polskiej wobec całego procesu integracji, między innymi na przebieg przypadającej na następne kilkanaście lat dyskusji na temat funkcjonowania RWPG. Dyskusji, która właśnie w Polsce przebiegała w sposób diametralnie odbiegający od obowiązującego w większości krajów członkowskich bałwochwalczego wychwalania tego ugrupowania.

Trzeci nurt publikacji profesora Sołdaczuka obejmuje prace przygotowane w pierwszej kolejności na potrzeby dydaktyki. Tutaj trzeba wymienić przede wszystkim cztery wydania „Międzynarodowych stosunków ekonomicznych”, których profesor był współautorem (wraz z W. Sierpińskim i Z. Kameckim w wydaniach z 1983 r. i 1987 r.). Pierwsze wydanie tej książki, w której profesor Sołdaczuk był autorem kluczowych rozdziałów, było jednocześnie pierwszym polskim podręcznikiem do tego przedmiotu. Pod popularną nazwą szarej księgi stała się ona swoistą biblią całego pokolenia studentów. Znaczenie tej pozycji polegało nie tylko na tym, że przybliżała ona w sposób klarowny podstawowe pojęcia i mechanizmy niezbędne do poruszania się na gruncie handlu międzynarodowego i międzynarodowej współpracy gospodarczej. Opisując mechanizmy funkcjonowania rynku światowego dawała ona także czytelnikowi skazanemu na studiowanie ekonomii politycznej socjalizmu narzędzia poznania prawideł funkcjonowania mechanizmu rynkowego, na który nie było miejsca w programie uczelni ekonomicznych.

Spośród wielu innych opracowań przygotowanych dla potrzeb dydaktyki należy wymienić wydany w 1983 r. pod redakcją i przy współudziale profesora Sołdaczuka podręcznik „Ekonomika handlu zagranicznego”. Praca ta była swoistym dopełnieniem „Międzynarodowych stosunków ekonomicznych”. Dla studentów kierunku „Ekonomia handlu zagranicznego” stanowiła ona bowiem swoistą wskazówkę, w jaki sposób niektóre z kategorii ekonomicznych gospodarki rynkowej mogą znajdować zastosowanie w handlu zagranicznym prowadzonym w ramach gospodarki centralnie planowanej.

Ważnym i niezwykle użytecznym nurtem twórczości naukowej profesora Sołdaczuka są liczne raporty, ekspertyzy i opracowania przygotowywane przez pół wieku na potrzeby rożnego rodzaju agend i instytucji rządowych, w tym zwłaszcza dla Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego. Ten typ działalności w kraju o gospodarce rynkowej tylko niekiedy wiązany jest z osobą profesora ekonomii. Jednakże w szczególnej sytuacji, w jakiej przez 45 lat znajdowała się Polska, ten rodzaj aktywności profesora był nie tylko w pełni zrozumiały, ale również godny jak najwyższej oceny. Nie tylko merytorycznej, ale również moralnej. Będąc uznanym specjalistą, dysponując wiedzą fachową i posiadając odwagę cywilną profesor Sołdaczuk miał bowiem szansę upowszechniania wiedzy ekonomicznej w dziedzinie międzynarodowej współpracy gospodarczej wśród kół rządzących Polską. Szczególnie duże możliwości dawało mu kilka spośród licznych pełnionych funkcji: wieloletniego dyrektora, a następnie przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Koniunktur i Cen Handlu Zagranicznego, członka Kolegium Ministerstwa Handlu Zagranicznego, członka Kolegium Ministerstwa Handlu Zagranicznego, szefa Biura Radcy Handlowego przy Ambasadzie PRL w Waszyngtonie oraz członka Komisji ds. Reformy Gospodarki i Państwa.

Profesor Sołdaczuk posiada niezaprzeczalne zasługi w organizowaniu badań naukowych i szkolnictwa wyższego w dziedzinie współpracy gospodarczej z zagranicą. Wraz z profesorami Łychowskim i Trąpczyńskim odegrał on kluczową rolę w przeszczepianiu na polski grunt dyscypliny będącej odpowiednikiem powstałej kilkanaście lat wcześniej w Stanach Zjednoczonych pod nazwą international economics. Z perspektywy prawie 50 lat, jakie minęły od pojawienia się w Polsce określenia międzynarodowe stosunki ekonomiczne, można żałować, że dyscyplina ta nie ukształtowała się w Polsce pod nazwą będącą jej bezpośrednim tłumaczeniem z angielskiego, a więc jako ekonomia międzynarodowa. Jednakże wprowadzenie nowej dyscypliny ekonomicznej pod nazwą zawierającą słowo „ekonomia” było w Polsce w drugiej połowie lat pięćdziesiątych niemożliwe ze względów politycznych. Stąd też zaadoptowanie jej do Polski pod zaproponowaną, m.in. przez profesora Sołdaczuka, nazwą międzynarodowe stosunki ekonomiczne (gospodarcze) należy uznać za decyzję trafną, czego dowodzi także zaakceptowanie tego określenia po transformacji systemowej.

Oprócz zaszczepienia w Polsce międzynarodowych stosunków gospodarczych profesor Sołdaczuk odegrał także kluczową rolę w tworzeniu podstaw organizacyjnych nauczania ich w polskich uczelniach. Był jednym z współtwórców Katedry Międzynarodowych Stosunków Ekonomicznych na Wydziale Handlu Zagranicznego SGPiS, następnie jej wieloletnim kierownikiem. Po przekształceniu katedry w Instytut Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych był jego dyrektorem. Ponadto, był również Dziekanem Wydziału Handlu Zagranicznego.

Profesor Sołdaczuk ma również ogromne zasługi w rozwoju międzynarodowych stosunków gospodarczych w innych ośrodkach akademickich w Polsce, wspierając je zwłaszcza w czasie okresowego niedoboru własnych specjalistów. Między innymi zastępował prof. Łychowskiego w obowiązkach kierownika Katedry Międzynarodowych Stosunków Ekonomicznych na Wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Warszawskiego, był organizatorem Zakładu Handlu Zagranicznego w Katedrze Handlu w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Łodzi oraz kuratorem Katedry Handlu Zagranicznego w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie.

Profesor Sołdaczuk stworzył wreszcie szkołę ekonomiczną. Jego doktorantami czy wychowankami są między innymi prof. Leszek Balcerowicz, Paweł Bożyk, Juliusz Kotyński, Dariusz Rosati i Kazimierz Starzyk oraz cały szereg innych znanych ekonomistów, których nie sposób tu wymienić. Wszyscy oni korzystali z ogromnej wiedzy profesora Sołdaczuka, jego wsparcia oraz ogromnej, bezinteresownej życzliwości, jaką zawsze obdarzał swych uczniów i współpracowników.

Od chwili podjęcia pracy naukowo-dydaktycznej do przejścia na emeryturę profesor Sołdaczuk był przez cały czas pracownikiem SGH (przedtem SGPiS). Związki z uczelnią utrzymuje on po dzień dzisiejszy, między innymi przez systematyczny udział w posiedzeniach Rady Naukowej Kolegium Gospodarki Światowej, będącego kontynuatorem tradycji Wydziału Handlu Zagranicznego, którego pracownikiem był przez długie lata profesor Sołdaczuk. Przedstawione wyżej osiągnięcia profesora są zatem także jego wkładem w dzieło budowania pozycji zajmowanej przez SGH wśród polskich szkół wyższych. I to wkładem wybitnym. Stąd też uhonorowanie profesora Sołdaczuka tytułem doktora honoris causa, najcenniejszym darem, jakim może obdarzyć uczonego uczelnia, należy uznać za decyzję jak najbardziej uzasadnioną.

Prof. dr hab. Stanisław Wodejko
dziekan Kolegium Gospodarki Światowej

Inicjatywa nadania Profesorowi Józefowi Sołdaczukowi tytułu doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej powstała w gronie pracowników Kolegium Gospodarki Światowej, a ściślej Instytutu Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych oraz Instytutu Polityki Handlu Zagranicznego i Studiów Europejskich. Została ona również poparta przez licznych Jego wychowanków, wśród których wielu może poszczycić się tytułem profesora zwyczajnego.

Rada Naukowa Kolegium na swym posiedzeniu w dniu 2 lipca 2003 roku poparła powyższą inicjatywę i postanowiła wystąpić do Senatu Szkoły Głównej Handlowej z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie nadania Panu Profesorowi tytułu doktora honoris causa. Jednocześnie zaproponowano, by promotorem został prof. dr hab. Stanisław Ładyka z Katedry Integracji Europejskiej im. Jean Moneta, a recenzentami - prof. dr hab. Włodzimierz Siwiński z Uniwersytetu Warszawskiego oraz prof. dr hab. Adam Budnikowski, Dyrektor Instytutu Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych SGH.

Senat SGH zaakceptował propozycję Rady i wszczął postępowanie, po zakończeniu którego 21 stycznia 2004 r podjął uchwałę o nadaniu prof. dr hab. Józefowi Sołdaczukowi tytułu doktora honoris causa. W tym miejscu należy pokrótce przedstawić najważniejsze argumenty, jakie miały wpływ na podjęcie postępowania zarówno przez Radę Naukową KGŚ, jak i Senat SGH. W czasie dyskusji, na jednym i drugim forum, podkreślano trzy podstawowe nurty dorobku prof. dr hab. J. Sołdaczuka, a mianowicie: teoretyczny, teoretyczno-praktyczny i wychowawczo-organizacyjny.

Nurt teoretyczny to przede wszystkim opracowania naukowe, przez które jako pionier wdrażał i rozwijał w Polsce naukę o międzynarodowych stosunkach gospodarczych. Należy podkreślić, że czynił to w niesprzyjających ideologicznie czasach. Można powiedzieć, że w swych publikacjach udawało Mu się, niejako przy okazji, przekazywać poglądy i dorobek wybitnych, choć nie zawsze wtedy mile widzianych, uczonych. Wszystko to sprawiło, że szybko stał się wielkim autorytetem naukowym.

Jego niekwestionowana wysoka pozycja sprawiła, że był angażowany przez różnorodne gremia gospodarcze i pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji. Nie sposób w tym miejscu wymienić wszystkie, ale był Profesor m.in. od 1971 roku członkiem Komisji ds. Reformy Gospodarki i Państwa, a od 1985 roku członkiem zreformowanej Komisji Planowania przy Radzie Ministrów. Był też długoletnim dyrektorem Instytutu Koniunktur i Cen. Jako radca ekonomiczny ambasady w USA był zdecydowanym zwolennikiem otwarcia gospodarki polskiej na współpracę z tym mocarstwem. Pełnione funkcje pozwalały Profesorowi na porównywanie kontynuowanego dorobku naukowego z praktyką gospodarczą.

Działalność wychowawczo-organizacyjna, to przede wszystkim współautorstwo pierwszego, wielokrotnie wznawianego podręcznika pt. Międzynarodowe stosunki ekonomiczne. Jak wspomniano, wśród setek Jego wychowanków wielu jest profesorami tytularnymi. Profesor Józef Sołdaczuk nigdy, mimo licznych obowiązków, nie zrywał kontaktów z naszą Uczelnią. Wręcz przeciwnie - aktywnie włączał się w nurt jej życia. Był dziekanem Wydziału Handlu Zagranicznego oraz członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej Kadr Naukowych przez kilka kadencji. Pragnę w imieniu Kolegium Gospodarki Światowej złożyć Panu Profesorowi serdeczne gratulacje z powodu uzyskania zaszczytnego tytułu doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej.

Na uroczystość nadania tego honorowego tytułu przybyły do Auli Głównej SGH znane osobistości świata nauki i polityki, a także dostojnicy kościelni. Gośćmi uroczystości byli m.in.: minister spraw zagranicznych Anna Fotyga, prof. Michał Seweryński, minister nauki i szkolnictwa wyższego, prof. Jerzy Stępień, Prezes Trybunału Konstytucyjnego, prof. Danuta Hübner, była minister ds. europejskich, Józef Kowalczyk, arcybiskup i nuncjusz apostolski.
Jego Magnificencja prof. dr Adam Budnikowski rozpoczął uroczystość, witając gości i wygłaszając wstępne przemówienie.
Laudację wygłosiła prof. dr hab. Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska, kierownik Katedry Integracji Europejskiej im J.Monneta.

Po laudacji i otrzymaniu dyplomu doktora honoris causa wystąpił przewodniczący Komisji Europejskiej. Były premier Portugalii podkreślał w swej przemowie znaczenie wartości europejskich: demokracji, solidarności i wolności. Określił Europę i Unię Europejską jako wspólnotę wartości, a nie tylko wspólnotę gospodarczą. Według niego Polska zawsze była w Europie, ale tylko w geograficznym sensie. Obalenie komunizmu, determinacja w przeprowadzeniu transformacji doprowadziły do powrotu Polski do politycznej Europy. Barroso zaznaczył, że Europa potrzebuje Polski w propagowaniu jej wspólnych wartości.

Po uroczystości wręczenia dyplomu, w Auli Spadochronowej, można było wznieść toast za nowego doktora honoris causa SGH.

Laudację wyglosił Profesor Marek Bryx.

Laudacja z okazji nadania tytułu doktora honoris causa SGH pani Annie Kajmulo Tibaijuka

Prof. Marek Bryx
Laudacja z okazji nadania tytułu doktora honoris causa SGH pani Annie Kajmulo Tibaijuka – 20 listopada 2009

Magnificencjo,
Wysoki Senacie,
Szanowna Doktorantko,
Panie i Panowie!

Mam zaszczyt wygłosić laudację na cześć Pani Profesor Anny Kajumulo Tibaijuka, doktora honoris causa Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie.

Jednak zanim przedstawię Państwu dorobek Pani Profesor, chciałbym zwrócić Państwa uwagę na niezwykłą symbolikę okoliczności, w których się dzisiaj spotykamy. Otóż, rok 2010 został ogłoszony przez Komisję Europejską Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym. Jednym z jego głównych celów jest zwiększenie obecności tematyki ubóstwa i wykluczenia w debacie publicznej i akademickiej. W przypadku SGH, a więc uczelni, która aktywnie uczestniczy w wielu europejskich inicjatywach, a jednocześnie dba o to, by problemy globalne były zawsze obecne w badaniach naukowych i dydaktyce, trudno sobie wyobrazić piękniejszy wstęp do europejskiego roku walki z ubóstwem niż dzisiejsza uroczystość.

 Oto najwyższą godność akademicką otrzymuje dziś osoba, której życiowym przesłaniem stała się troska o sprawiedliwość społeczną. Pani Profesor Tibaijuka ma odwagę nie tylko głośno mówić o problemach współczesnej cywilizacji, ale wykazuje także ogromną determinację w podejmowaniu działań – czy to w walce ze slumsami, w których mieszka ponad miliard obywateli naszej planety, czy w stwarzaniu równych szans rozwoju ekonomicznego i społecznego, niezależnie od miejsca urodzenia i posiadanej pozycji społecznej człowieka. Pani Profesor jest zarazem jednym z liderów Organizacji Narodów Zjednoczonych, powszechnie znaną działaczką społeczną, dociekliwym i rzetelnym naukowcem, a przy tym niezwykle ciepłym i skromnym człowiekiem. Dlatego jestem szczególnie zaszczycony i wzruszony, że mogę dziś wygłosić – w imieniu społeczności akademickiej naszej Uczelni – mowę pochwalną na cześć Pani Profesor.
 
Anna Kajumulo Tibaijuka pochodzi z okręgu Muleba, położonego w regionie Kagera nad Jeziorem Wiktorii w północno-zachodniej Tanzanii. Jest córką właściciela gospodarstwa rolnego, uprawiającego typowe produkty regionu – kawę i banany. Można bez przesady stwierdzić, że pochodzenie i miejsce urodzenia nie tylko wyznaczyły profil studiów, ale na wiele lat określiły zainteresowania badawcze Pani Profesor.
 Już w czasie studiów rolnictwa na Wydziale Ekonomiki Produkcji Uniwersytetu w Dar es Salaam dała się poznać jako wyjątkowo sumienna i aktywna studentka, uzyskując na każdym roku studiów nagrody za osiągnięcia naukowe. Studia magisterskie w dziedzinie ekonomiki rolnictwa kontynuowała na Szwedzkim Uniwersytecie Nauk Rolniczych w Uppsali. Również tutaj zauważono i doceniono jej pasję badawczą i ponadprzeciętne zaangażowanie.

W czasie studiów w Szwecji opublikowała swoje pierwsze ważne artykuły, dotyczące sektora rolniczego ojczystej Tanzanii.

W 1980 roku, po uzyskaniu magisterium w Uppsali, rozpoczęła pracę na Uniwersytecie w Dar es Salaam, gdzie w 1994 roku została profesorem. Ze swoim rodzimym uniwersytetem Pani Profesor związana jest do dziś. Wróćmy jednak do lat 80-tych. W trakcie intensywnej pracy nad doktoratem nadal zajmowała się przede wszystkim rozwojem rolnictwa w Afryce Wschodniej. Za najważniejsze opracowanie jej autorstwa pochodzące z tego okresu można uznać wydane w 1981 roku studium nad sektorem rolniczym Kenii – książkę, którą napisała wspólnie z Bjornem Lundgrenem i Staffanem Larssonem. W 1984 roku obroniła rozprawę doktorską zatytułowaną „Ekonomiczna analiza małoobszarowych gospodarstw producentów kawy i bananów w Regionie Kagera w Tanzanii: Przypadki upadku produktywności i strategie rewitalizacji”.

Praca została opublikowana przez Szwedzki Uniwersytet Nauk Rolniczych w Uppsali. Po uzyskaniu stopnia naukowego doktora zainteresowania naukowe Pani Profesor stopniowo ewoluowały od ekonomiki rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich w stronę takich zagadnień, jak bezpieczeństwo żywnościowe, zaopatrzenie w wodę, a wreszcie – rozwój obszarów zurbanizowanych, ochrona środowiska i zrównoważony rozwój.

 Jak pisze w swojej recenzji pan profesor Andrzej Kowalski, Anna Tibaijuka, doskonale rozumiejąc prawidła ekonomii, bardzo wcześnie zauważyła, że podstawowe funkcje rolnictwa, związane z produkcją żywności, zależą w coraz większym stopniu od czynników i uwarunkowań niezależnych od rolnictwa. To był pierwszy z powodów poszerzenia przez Panią Profesor spektrum Jej zainteresowań badawczych. Kolejnym była postępująca globalizacja gospodarki światowej, a w końcu pojawienie się „trzeciego megatrendu” – przyspieszonego rozwoju miast.

Drugi z recenzentów, pan profesor Marek Belka, zauważa, że aktywna praca badawcza i dydaktyczna Pani Profesor, głębokie zaangażowanie w upowszechnianie wiedzy, a zwłaszcza Jej działalność społeczna, tj. wysiłki, które podejmowała na rzecz równego traktowania kobiet, walki z ubóstwem i wykluczeniami społecznymi oraz działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, w naturalny sposób prowadziły Panią Profesor do rozpoczęcia działalności w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Wskazuje on jednocześnie na publikacje doktorantki, które miały w tym kontekście szczególne znaczenie. Dotyczyły one m.in. liberalizacji handlu na rynku rolno-spożywczym, wpływu rozwiązań socjalnych na politykę makroekonomiczną, wpływu reform strukturalnych na rolę i pozycję kobiet, procesu wykluczenia społecznego, ale również promocji tzw. „zielonego biznesu” i potrzeby kreowania tradycji ochrony środowiska.
 
Międzynarodowa kariera doktorantki rozwinęła się w 1998 roku, w cztery lata po mianowaniu jej profesorem Uniwersytetu w Dar es Salaam, kiedy włączyła się Ona w prace Światowej Konferencji do spraw Handlu i Rozwoju. Jej aktywność na tym forum szczególnie podkreśla w swojej recenzji pan profesor Kjell Havnevik. Anna Tibaijuka była odpowiedzialna za budowanie zdolności negocjacyjnych krajów najsłabiej rozwiniętych.

Dzięki swojemu zaangażowaniu i ciężkiej pracy, w której ujawniła swój pragmatyzm ekonomiczny i zdolności negocjacyjne, zyskała zaufanie i poparcie tej grupy krajów, co pomogło jej zostać w 2000 roku Asystentem Sekretarza Generalnego ONZ i Dyrektorem Wykonawczym istniejącego od 1977 roku Centrum ONZ do Spraw Osiedli Ludzkich.

Pani Profesor, już wówczas zdawała sobie sprawę z ogromu wyzwań, jakie stawia przed ONZ postępująca urbanizacja. Wiedza ta ułatwiła jej przekonanie krajów założycielskich Centrum o konieczności intensyfikacji działań, czego konsekwencją było podniesienie statusu Centrum do rangi Programu Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Osiedli Ludzkich, w skrócie UN-Habitat.

Profesor Tibaijuka została wybrana na pierwszego Dyrektora Wykonawczego Programu i mianowana Zastępcą Sekretarza Generalnego ONZ. Jednocześnie kwestia zrównoważonego rozwoju osiedli ludzkich nabrała dla Organizacji Narodów Zjednoczonych priorytetowego charakteru. UN-Habitat, kierowany przez Panią Profesor, stał się najbardziej znaczącą strukturą międzynarodową zajmującą się problematyką urbanizacji, zrównoważonego rozwoju miast, walką ze slumsami i negatywnymi następstwami społecznymi slumsowienia, promowaniem idei mieszkań dostępnych, zaopatrzenia wszystkich ludzi w wodę zdatną do picia, ochroną zdrowia mieszkańców i pokrewnymi tematami. UN-Habitat publikuje wiele prac naukowych i upowszechnia wiedzę o postępującej urbanizacji globu i jej różnorodnych następstwach.
 
Sztandarowa publikacja Programu, czyli coroczny raport UN-Habitat o zmianach zachodzących w miastach świata, uważana jest za najlepsze opracowanie w tej dziedzinie na świecie. Podstawową cykliczną akcją UN-Habitat – czy też, używając studenckiego języka „głównym eventem”, jest tzw. Dzień Habitatu, obchodzony na całym świecie w pierwszy poniedziałek października każdego roku. Celem akcji jest wpływanie na postawę rządów, ale i na świadomość zwykłych ludzi, poprzez popularyzację wiedzy o postępującej degradacji środowiska naturalnego, a zwłaszcza środowiska miejskiego, i przypominanie o potrzebie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.

Pragnę Państwu przypomnieć, że w 2007 roku Szkoła Główna Handlowa po raz pierwszy w Polsce zorganizowała wspólnie z Biurem UN-Habitat w Warszawie Dzień Habitatu, zwracając tym samym uwagę społeczności akademickiej i naszego szerokiego otoczenia na problemy zrównoważonego rozwoju miast w Polsce i na świecie. Hasło tamtego dnia brzmiało: „Miasto bezpieczne to miasto sprawiedliwe”. (A safe city is a just city) 4 Oprócz upowszechniania wiedzy o społecznych i ekonomicznych zagrożeniach wywoływanych gwałtowną, żywiołową i często chaotyczną urbanizacją, Program ONZ do spraw Osiedli Ludzkich prowadzi praktyczną działalność w wielu miejscach świata. Pomaga budować osiedla w sposób racjonalny, zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju, zmieniający strukturę społeczną i urbanistyczną konkretnych miast świata; Program koordynuje także akcję dostarczania wody pitnej i poprawy warunków życia w slumsach.

Anna Tibaijuka jako dyrektor wykonawczy UN-Habitat z oddaniem i zaangażowaniem kieruje wszystkimi przedsięwzięciami podejmowanymi przez Program. Należy się zgodzić ze zdaniem pana profesora Marka Belki, że największym osobistym sukcesem Pani Profesor było utworzenie w 2008 roku fundacji ERSO, czyli „United Nations Habitat and Human Foundation Experimental Reimbursable Seeding Operations and Other Innovative Financial Mechanisms”.

Zadaniem Fundacji jest finansowe wspieranie projektów rozwojowych, służących społecznościom lokalnym, kapitałem pożyczanym na preferencyjnych warunkach, ale jednak zwrotnym. Przy tworzeniu ERSO zwyciężył bowiem pragmatyzm ekonomiczny doktor Anny Tibaijuka, której prace teoretyczne i praktyczne potwierdzały potrzebę zaangażowania środków publicznych w działania na rzecz rozwoju, ale potwierdzały też tezę, że środków darowanych się nie szanuje. Stąd fundacja ERSO jawi się jako racjonalny ekonomicznie sposób połączenia różnych strumieni finansowych , w tym wkładu własnego beneficjentów.

Pani doktor Anna Tibaijuka stała się postacią wybitną i znaną dzięki swojej wytężonej i twórczej pracy. Upowszechniała poglądy nie zawsze popularne, pozostając wierna swoim przekonaniom, często wbrew występującym w danym momencie trendom. To ona stwierdziła, że istnienie i rozwój slumsów jest częściowo powodowane zarówno porażką polityki miejskiej, jak i idei wolnego rynku. Rynek nie docenił rzeczywistego popytu na ziemię i znaczenia mieszkania, zaś dokonywane interwencje były nieskuteczne, gdyż zbyt często godziły w istotę funkcjonowania rynku. Interwencja władz publicznych, często niezbędna, zwłaszcza w miastach, ma sens tylko wtedy, gdy umiejętnie wykorzystuje postawy i zachowania ludzkie oraz wplata się w funkcjonujący mechanizm rynkowy.
 
W kwietniu 2008 roku, w Auli Głównej SGH, doktor Anna Tibaijuka dała wyraz swoim osobistym przekonaniom, którym podporządkowane jest jej całe życie zawodowe. Powiedziała wówczas: „Dla mnie istnieje tylko jedna definicja postępu oparta na przekonaniu, że prawdziwy postęp powoduje zmiany na lepsze, przynosząc rzeczywiste korzyści jego beneficjentom, czyli kobietom, mężczyznom i dzieciom. Aby tak się stało, partycypacja społeczna w procesach podejmowania decyzji dotyczących otoczenia w którym żyjemy, powinna stać się bardziej powszechna. To właśnie uczestnictwo w tego typu procesach, również dotyczących życia codziennego, stanowi prawdziwą wartość demokracji. Od wielu lat ekonomiści twierdzą, że rozwój oparty na równości jest, niezależnie od ideologii, podstawowym elementem rozwoju zrównoważonego, przyczyniającym się do utrzymania pokoju”.

Szanowni Państwo, o formacie naukowca decydują jego dokonania. Zarówno teoretyczne jak ich zastosowania praktyczne. Te ostatnie to także umiejętność podejmowania działań, trudnych decyzji, mobilizowania sił do ich realizacji. Jeśli mamy do czynienia z działaniami, których celem jest dobro innych mamy do czynienia z osobą niecodzienną, wybitną.
 
Pani dr Anna Tibaijuka jest taką postacią. Na najwyższe uznanie zasługuje również Jej działalność społeczna, w której pierwszym spektakularnym sukcesem Pani Profesor było założenie w połowie lat 90-tych w Tanzanii Narodowej Rady Kobiet. Również dziś, patronując wielu przedsięwzięciom, Pani Profesor Tibaijuka dba o zapewnienie dostępu do edukacji ubogiej młodzieży, w szczególności osieroconym dziewczynkom, wspiera organizacje promujące przedsiębiorczość wśród młodych Tanzanijczyków, uczestniczy też w pracach organizacji pozarządowych walczących o zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego, zmniejszanie ubóstwa i zrównoważony rozwój.

Szanowni Państwo!

Profesor Władysław Bartoszewski, zapytany niedawno o to, czy nie dostrzega w dzisiejszym społeczeństwie braku autorytetów, zaprzeczył, zauważając, że przecież „głos rozsądku jest cichy”. Miał zapewne na myśli to, że siła autorytetów nie polega na zdolności przekrzykiwania hałasu w globalnej dżungli medialnej. Oznaką siły nie jest też dostarczanie odbiorcom gotowych, uproszczonych odpowiedzi, rozwiązań i recept na życie. Prawdziwą potęgą autorytetu jest za to inspirowanie głębokiej refleksji na temat roli, jaką każdy z nas odgrywa w rozwoju świata.
 
Dlatego niech będzie mi wolno zakończyć laudację stwierdzeniem, że nadanie Pani Profesor Annie Kajumulo Tibaijuka doktoratu honoris causa, czyli „dla zaszczytu”, jest zaszczytem przede wszystkim dla Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Nie tylko dlatego, że Pani Profesor jako osoba niezwykle skromna nigdy o zaszczyty nie zabiega. Oto do społeczności akademickiej naszej Uczelni wstępuje niezwykły Człowiek, doświadczony naukowiec, działacz, lider, który swoją postawą i dorobkiem, całym swoim życiem poświadcza prawdziwość swoich przekonań i ideałów. Jestem pewien, że doktorat ten będzie dla nas – naukowców i studentów – inspiracją do tego, byśmy pochłonięci naszymi lokalnymi sprawami nigdy nie tracili z pola widzenia problemów globalnych.

Pani Profesor, droga Pani Doktor Honoris Causa, niech honorowy doktorat Szkoły Głównej Handlowej będzie dowodem naszego głębokiego uznania dla Pani osiągnięć i zachętą do dalszej wytrwałej pracy. Proszę przyjąć moje serdeczne gratulacje!

Recenzentami byli prof. Andrzej Kowalski i prof. Marek Belka.

Wystąpienie prof. dr hab. Janiny Jóźwiak

Professor Kerekes,
Magnificence,
Excellences,
Ladies and Gentlemen,

I’m really honoured to be given this special opportunity to introduce our Honorary Doctor. Let me say a few words about his excellent achievements as a scientist, university teacher, organizer of academic international cooperation, a person involved in many activities aimed at solving contemporary environmental problems.

First, let me start with some information about his scientific career.

Professor Sandor Kerekes has been working for more than 40 years at the Corvinus University in Budapest – partner institution of our School – where he occupied many important positions – both as scientist and as administrator. He used to be (twice) the Dean of Business Administration Faculty, Vice-rector responsible for academic affairs and Vice-rector for international affairs. Since 2006 he has been the Academic Director of the MBA Programmes of the Corvinus School of Management. Being involved in problems of business education, he was the Chairman of the Business Administration Committee of the Hungarian Accreditation Body.

One of the most important successes of Professor Kerekes in his activity for his University was its integration into the international academic community through incorporating the Corvinus University – as the first economic university in Central Europe – into CEMS network in the mid 1990ies. As the prominent scientist in the area of environmental economics and management, Professor Kerekes performed many important duties in Hungary and international settings. He used to be the national coordinator of the UNIDO’s programme on the Transfer of Environmentally Sound Technologies and now he is President of the National Environmental Council and a member of the Environmental Scientific Council of the Hungarian Academy of Sciences.

Professor Kerekes worked as the UNDP expert in Eastern Europe and Asia preparing and evaluating a variety of development projects. He was leading many projects on environmental regulations, environmental management, resource economics and among others, he was the leader of a project on environmental consequences of the accession of Hungary to the EU.

Professor Kerekes as the founder of the Department of Environmental Economics and Technology introduced environmental education and research at the Corvinus University in the early 1990ies. He contributed also into development of environmental education for business students at the European level as co-founder of the CEMS Environmental Challenge Interfaculty Group – chair of which he was for almost 15 years.

Professor Kerekes has a considerable number of publications in top national and international journals as well as a substantial number of books and chapters in books. Results of his scientific works are internationally recognized. In his scientific publications professor Kerekes combines theoretical and practical approaches. He has a very significant contribution to development of theoretical concepts of environmental economics and to creating a theoretical framework for corporate environmental and sustainable management.

In his applied studies he focuses on applications of theories to optimization of policy responses to problems of natural environment protection, sustainable development and economic growth, optimization of use of natural resources, role of innovations and new technologies in sustainable development.
 
Particularly, in his recent publications professor Kerekes gives a special attention to complex interrelationships between sustainability – in a broad sense: environmental, economic, societal – and economic growth and social modernization. This problem seems to be of great importance for countries of our region. Moreover, in this context, Professor Kerekes analyzes relations between sustainability and corporate social responsibility.

One of recent concepts of Professor Kerekes is linking sustainability to tensions between globalization and regionalization, and, in his opinion, these tensions can be relaxed through shifts towards more sustainable regionally oriented economic systems. Professor Kerekes is a visionary scientist and one of the leading academics in Environmental Economics and his pioneering works in this field in a significant extent contributed to a better understanding of importance of sustainable development for our contemporary and future lives.

Scientific achievements and virtues of Professor Kerekes for international academic community are not questionable.

However, from our perspective, even more important are his close and friendly relationships with our School. Professor Kerekes has been collaborating with many of our colleagues in research projects and teaching since many years, he was always partisan of our School in international contacts and we think about him as a great friend of the Warsaw School of Economics. All this justifies admitting him into academic community of our School and we are proud to confer the degree of doctor honoris causa of the Warsaw School of Economics upon Professor Kerekes.

W niepodległej Republice Białorusi prowadził działania zmierzające do budowy instytucji demokracji i społeczeństwa obywatelskiego oraz tworzenia podstaw gospodarki rynkowej.

Jest profesorem, uznanym specjalistą z zakresu radioelektroniki i fizyki jądrowej.

Promotorem postępowania o nadanie tytułu doktora honoris causa był prof. Piotr Ostaszewski, a recenzentami prof.Leszek Balcerowicz, prof. Adam Rotfeld oraz prof. Henryka Szlajfera.

Laudację wygłosił prof. Piotr Ostaszewski.

Wystąpienie prof. Piotra Ostaszewskiego

Laudacja w związku z nadaniem przez Senat Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie doktoratu honoris causa prof. Stanisławowi Szuszkiewiczowi wygłoszona przez prof. dr hab. Piotr Ostaszewski

Magnificencjo,
Wysoki Senacie,
Szanowni Goście,
Panie i Panowie,

Dzień 4 czerwca zapisał się złotymi zgłoskami na kartach historii Rzeczypospolitej Polskiej. Upływa właśnie 25 lat od momentu odzyskania niepodległości i upadku w Polsce radzieckiego systemu komunistycznego. Niech dopełnieniem tego podniosłego dla nas czasu stanie się 5 czerwca 2014 roku, kiedy społeczność akademicka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie postanowiła przyjąć do swojego grona wielkiego uczonego, człowieka oddanego wolności i godności ludzkiej - pana profesora Stanisława Szuszkiewicza - nadając mu tytuł doktora honoris causa.

Recenzując dorobek prof. Stanisława Szuszkiewicza profesor Leszek Balcerowicz napisał: „Jest dobrą tradycją uczelni, że przyznaje ona swoje tytuły honorowe nie tylko za osiągnięcia na polu badań, ale i za wkład określonych osób w życie publiczne. Po upadku socjalizmu w Polsce takie tytuły nie są, jak mniemam, przyznawane tym, którzy odgrywali oficjalne role w represywnych systemach, lecz tym, którzy działali na rzecz zmian idących w kierunku demokracji, państwa prawa i gospodarki rynkowej. Stanisław Szuszkiewicz należy do absolutnej czołówki takich osób w Europie”.

Kreśląc sylwetkę Pana Profesora muszę już na wstępie stwierdzić, że mówimy o uczonym światowej sławy i polityku, wybitnym mężu stanu, który uczestniczył w wydarzeniu dla świata bodaj najważniejszym w drugiej połowie XX wieku, składając w grudniu 1991 roku w Wiskulach swój podpis, obok prezydenta Rosji Borysa Jelcyna i prezydenta Ukrainy Leonida Krawczuka, na dokumencie, który zakończył geopolityczne istnienie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. W tym kontekście jakże wymowne staje się powiedzenie Cezara Alea iacta est ilustrujące, iż współcześnie powrotu do status quo ante być już nie może.

Profesor Stanisław Szuszkiewicz urodził się 15 grudnia 1934 roku w Mińsku w rodzinie intelektualistów o szlacheckich korzeniach. Nie ominęły ich represje stalinowskie okresu lat 30. W 1956 roku ukończył Białoruski Uniwersytet Państwowy na kierunku fizyka, by podjąć następnie pracę w Instytucie Fizyki Akademii Nauk Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Poświęcając się pracy badawczej rozpoczął swoją karierę naukową. W latach 1961-1967 pełnił funkcję kierownika zakładu na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym, by następnie w latach 1967-1969 objąć funkcję prorektora do spraw pracy naukowej w Mińskim Instytucie Radiotechnicznym. Od 1969 do 1990 poświęcił się pracy naukowej w Katedrze Fizyki Jądrowej i Elektroniki swojej alma mater, w której uzyskał habilitację, a następnie w 1973 roku tytuł profesorski. Od 1991 roku jest członkiem-korespondentem Narodowej Akademii Nauk Białorusi.

Dorobek naukowy pana profesora Szuszkiewicza jest imponujący, albowiem obejmuje ponad 150 publikacji, w tym prac naukowych w dziedzinie nauk ścisłych, najwięcej z fizyki, również podręczników akademickich oraz około 70 wynalazków. Niekwestionowana pozycja w świecie nauki pozwoliła mu na utrzymywanie kontaktów z wieloma uczelniami europejskimi i amerykańskimi, w tym również polskimi, m. in. z Uniwersytetem Jagiellońskim, Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, Uniwersytetem Warszawskim i Szkołą Główną Handlową. Jako ekspert w dziedzinie radiofizyki Profesor cieszy się wielkim uznaniem w kwestiach dotyczących pokojowego wykorzystania energii atomowej. Ta strona działalności jest nieco mniej eksponowana w jego biografii publikowanej w różnych mediach. Był on pierwszym politykiem białoruskim, który oficjalnie wypowiedział się przeciwko rozmieszczaniu na jej terytorium broni jądrowej. Co więcej, jego wypowiedzi chociażby dla The Balitc Times na temat elektrowni jądrowych na Białorusi i na Litwie stanowią cenne źródło profesjonalnej wiedzy na temat konsekwencji, jakie niesie za sobą energia atomowa.

Zaangażowanie w działalność społeczną i polityczną sensu stricto przybrało na sile w okresie reform ustrojowych i gospodarczych podjętych przez Michaiła Gorbaczowa, od połowy lat 80. XX wieku, najczęściej określanych mianem pierestrojki i głasnosti. Jak to się stało, że tak mocno związana ze światem nauki osobistość zaangażowała się w wielką politykę? Rozumiejąc zawiłości tej sfery życia profesor Stanisław Szuszkiewicz stał się symbolem prawości, zgodności swych deklaracji z czynami, obrońcą ludzkiej godności i odwagi. Jak znaczące stają się słowa profesora Adama Daniela Rotfelda, który o politycznej karierze profesora Szuszkiewicza napisał: „Był jednym z nielicznych działaczy partyjnych i politycznych, którzy w czasach rządów Gorbaczowa w ZSRR osiągnęli najwyższe pozycje bez zakulisowych intryg, oszustw i ciemnych powiązań”. Słowa te można zatem uzupełnić rzymską maksymą: Gloria virtutis umbra.

Warto zatrzymać się nad wątkiem kariery politycznej pana profesora S. Szuszkiewicza. W latach 1989-1991 był on deputowanym ludowym ZSRR. W 1990 roku został deputowanym do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR (od 1990 roku noszącej miano Rady Najwyższej Republiki Białorusi), w której pełnił funkcję I zastępcy przewodniczącego, natomiast od jesieni 1991 roku do 1994 roku jej przewodniczącego. W Radzie Najwyższej ZSRR w ramach Międzyregionalnej Grupy Deputowanych współpracuje z dwoma wielkimi postaciami historii Rosji: Borysem Jelcynem, późniejszym Prezydentem Federacji Rosyjskiej i Andrejem Sachrowem fizykiem jądrowym, jednym ze współtwórców radzieckiej bomby atomowej, a następnie działaczem na rzecz praw człowieka i pokojowego wykorzystania energii atomowej oraz innymi znaczącymi politykami lat 90. w Rosji.
 
Rozpad ZSRR był procesem zawiłym i bynajmniej tragiczna sytuacja gospodarcza nie mogła być gwarantem rezultatu spotkania w Wiskulach w grudniu 1991 roku. Jak napisał profesor S. Szuszkiewicz w swojej książce której polski przekład jest już dostępny dla gości dzisiejszej uroczystości: „W grudniu 1991 roku Związek Radziecki był wciąż, siłą inercji, krajem, gdzie większość nadal myślała jedno, mówiła drugie, a robiła trzecie. Narzekali bardziej niż w czasach Chruszczowa, Breżniewa czy Andropowa, ale nie porywali się na rzecz najświętszą - na państwo”. Toteż chęć stłumienia niepodległościowego zrywu państw bałtyckich przez władze na Kremlu w 1990 roku, nie była dla nikogo zaskoczeniem. W tym właśnie okresie, 27 lipca 1990 roku, m.in. z inicjatywy profesora Stanisława Szuszkiewicza, Rada Najwyższa Białoruskiej SRR przyjęła sformułowaną w 12 artykułach Deklarację suwerenności państwowej. Realna niepodległość staje się udziałem Białorusi dopiero po nieudanym puczu Giennadija Janajewa w sierpniu 1991 roku. Chęć odwrócenia koła historii przez zablokowanie postulowanej nowej umowy związkowej przynosi w konsekwencji powstanie niepodległej Republiki Białorusi, na której czele stanie w nieodległym czasie Przewodniczący Rady Najwyższej Republiki Białorusi profesor Stanisław Szuszkiewicz. Tym samym tworzone są fakty dokonane związane z kształtowaniem podstaw niepodległości Republiki Białorusi. Sytuacja wymykała się stopniowo spod kontroli władz radzieckich.

Entuzjazmowi z powodu odzyskania niepodległości towarzyszy jednak widmo krachu gospodarczego. Stąd był już tylko krok, by - jak pisze w swej biografii profesor S. Szuszkiewicz - „zrobić coś czego nie wolno nam nie zrobić”. To właśnie kwestie gospodarcze staną się przyczyną słynnego spotkania w Wiskuli w dniach 7-8 grudnia 1991 r. Rozmowa na bieżące tematy gospodarcze szybko została skierowana ku zasadniczej kwestii jaką była de facto dysfunkcjonalność państwa radzieckiego. To tam właśnie padnie propozycja, by Borys Jelcyn, Leonid Krawczuk i Stanisław Szuszkiewicz położyli swe podpisy pod dokumentem stwierdzającym, iż „ZSRR jako geopolityczna rzeczywistość i podmiot prawa międzynarodowego przestaje istnieć”. W jego miejsce na tym samym spotkaniu powołano Wspólnotę Niepodległych Państw.

Rozwiązanie ZSRR w sposób pokojowy, to historyczny przełom. Mamy zatem zaszczyt gościć i uhonorować wybitnego męża stanu, który tworzył historię, a dla nas pamiętających tamte dni, naszą rzeczywistość. Bez Wiskuli losy całej postkomunistycznej Europy poszłyby zapewne innym torem. Profesor Henryk Szlajfer jednoznacznie ocenia to wydarzenie podkreślając, że: „wzmocniło ono niepomiernie pole działania i manewru krajów takich jak Polska, Węgry i Czechosłowacja, które dwa lata wcześniej wkroczyły na drogę systemowej, politycznej i gospodarczej transformacji. Jako polityk profesor Szuszkiewicz był współtwórcą przełomu w historii własnego kraju, jak i regionu oraz całej Europy. W tym sensie Polska ma wiele do zawdzięczenia jego działalności”.

Profesor S. Szuszkiewicz jest z pewnością postacią zajmującą poczesne miejsce w historii i teraźniejszości państwa białoruskiego. Naród białoruski uzyskał w nim prawego przywódcę, który zapoczątkował proces odradzania się kultury białoruskiej wraz z jej nową - nowoczesną tożsamością. Niemniej jego działalność polityczna w nowym państwie nie jest łatwa. W 1994 roku kandydował na urząd prezydenta uzyskując w wyborach czwarty wynik. Na przełomie 1995/1996 został deputowanym do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji. Od 1998 roku stoi na czele Białoruskiej Socjaldemokratycznej Hramady, z ramienia której w 2004 roku podjął wysiłek kandydowania do Izby Reprezentantów III kadencji. Jego zarejestrowanie się, według komunikatu obecnych władz białoruskich, okazało się niemożliwe. Podejmując późniejsze próby ubiegania się o fotel prezydencki z ramienia opozycji w 2005 roku, ostatecznie wycofał się w 2006 roku z kandydowania, popierając wspólną kandydaturę opozycji w osobie Aleksandra Milinkiewicza.

Profesor Stanisław Szuszkiewicz jest laureatem wielu prestiżowych nagród i odznaczeń, spośród których wymienić należy Międzynarodową Nagrodę Ukraińską im. Filipa Orlika (1997 r.), Krzyż Komandorski Orderu Witolda Wielkiego (Litwa 2010 r.), czy Medal Wolności Trumana-Reagana nadany przez Fundację Pamięci Ofiar Komunizmu (2012 r.). Był też kilkakrotnie nominowany do Nagrody Pokojowej Nobla, m. in. w 2007 r. jego kandydaturę wysunął Prezydent RP Lech Wałęsa.
Magnificencjo, Szanowni Państwo: to wielki zaszczyt móc przyjąć do swego grona tak szacowną osobistość jaką jest profesor Stanisław Szuszkiewicz. Szanowny Panie Profesorze Szuszkiewicz, przed Panem jeszcze z pewnością dużo lat pracy i aktywności, toteż nakreślony przeze mnie w zarysie Pański życiorys będzie się jeszcze rozrastał o świadectwa nowych, ważnych wydarzeń, które będą udziałem Pana Profesora. Oby na taką aktywność jak najdłużej pozwalały Panu siły i zdrowie, życzliwość przyjaciół oraz wsparcie rodziny. Od dziś w Pańskiej biografii zapisano - doktor honoris causa Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. My zaś z dumą możemy zapisać w Naszej kronice - na zawsze jest jednym z nas.
 
Serdecznie gratuluję !

Po uroczystym wręczeniu dyplomu doktora honoris causa SGH głos zabrał prof. Paul H. Dembiński.

W uroczystym posiedzeniu Senatu SGH uczestniczył m.in. ambasador Konfederacji Szwajcarskiej w Polsce, przedstawiciele świata nauki i polityki, członkowie władz warszawskich uczelni oraz żona, dzieci i wnuki prof. Paula Dembińskiego.

Uroczystość uświetnił występ Chóru SGH.​