Zarządzanie łańcuchem dostaw w warunkach niepewności

Cel badania

Identyfikacja czynników niepewności, ich delimitacja i określenie wpływu rodzaju niepewności na decyzje w zarządzaniu łańcuchami dostaw.

Cel pomocniczy badania: agregacja wybranych czynników niepewności w typy niepewności jako determinanty scenariuszy zarządzania łańcuchami dostaw.

Opis badania

Wykonano analizę wyników badań za pomocą następujących metod:

1. Wielowymiarowa analiza korespondencji. 
   Procedura analizy korespondencji rozpoczyna się od przekształcenia tabeli kontyngencji w macierz korespondencji (macierz liczb względnych). Następnie obliczane są profile wierszy i kolumn, wagi wierszy i kolumn oraz odległości między rzędami i kolumnami przy użyciu metryki χ 2 . Następnie należy znaleźć przestrzeń n-wymiarową (zwykle dwu- lub trójwymiarową), która najlepiej reprezentuje rozpatrywane punkty. Powstałą konfigurację obraca się, aby zmaksymalizować wariancję wyjaśnioną przez każdy wymiar tej przestrzeni. Macierz profilu wierszowego wyznacza się poprzez podzielenie każdej względnej obfitości w wierszu macierzy korespondencji przez sumę wszystkich częstotliwości w odpowiednim wierszu. W ten sam sposób tworzona jest macierz profilu słupa 5 . W kolejnym kroku obliczane są odległości między wierszami i kolumnami przy użyciu metryki χ 2
2. Aglomeracyjna metoda Warda.
   Metody aglomeracji łączą elementy w klastry. Klastrowanie to proces grupowania (hierarchizowania) danych w klasy (grupy) lub skupienia zgodnie z zasadą, że elementy w skupieniu są do siebie bardzo podobne, a jednocześnie bardzo różnią się od elementów znajdujących się w innych skupieniach. Metody klastrowe lub metody hierarchiczne tworzą zagnieżdżoną sekwencję partycji z pojedynczym, obejmującym wszystko klastrem na górze i pojedynczymi klastrami poszczególnych obiektów na dole. Każdy poziom pośredni można postrzegać jako połączenie dwóch klastrów z kolejnego, niższego poziomu lub jako przegrodę i klaster z kolejnego, wyższego poziomu. Wyniki algorytmu grupowania hierarchicznego można przedstawić graficznie w postaci drzewa zwanego dendrogramem. To drzewo graficznie przedstawia proces łączenia i pośredniego grupowania. Pokazuje zatem, jak poszczególne punkty łączą się w jedno skupienie 8 . Na początku każdy element jest niezależny, a następnie krok po kroku do klastra przypisywane są kolejne elementy. Na każdym etapie brane są pod uwagę elementy, które są „najbliżej” zidentyfikowanych klastrów. Liczba kroków może wynosić od 1 do n, gdzie n jest liczbą analizowanych elementów. W przypadku 1 tylko jeden klaster zawiera wszystkich członków, a w przypadku n wszyscy członkowie tworzą własny klaster.

Na podstawie analizy wyników badania postawiono następujące wnioski:

• Współczesne łańcuchy dostaw charakteryzują się podejściem dynamicznym do konfigurowania przepływu i odpowiedzi na zmienne rynkowe które mogą tworzyć, poprzez wpływ czynników nieprzewidywalnych, warunki niepewności. Wyróżnikiem dzisiejszych zmian w łańcuchu dostaw jest właśnie połączenie systemowego podejścia do zarzadzania łańcuchami i jednocześnie dynamicznej zdolności do adaptowania zmian.
• Współczesne wyzwania, szczególnie te wynikające z otoczenia implikują sposoby konfigurowania łańcuchów dostaw w odpowiedzi na sygnał rynkowy (popytu / klienta). W tym kontekście najważniejszym wyzwaniem dla zarzadzania łańcuchem dostaw wydaje się być tzw. klientocentryczność, rozumiana dwuaspektowo. Z jednej strony jako podebranie i przetworzenie danych (informacji) popytowej, której źródłem jest klient i jego wymagania zarówno w zakresie jakości produktu ale także pozostałych kryteriów jego wyborów tj. czas dostawy, sposoby odebrania dostaw lub dostarczania i tzw. wielokanałowość (omnichanneling) umożliwiająca podejmowanie przez klienta decyzji. Z drugiej strony dochodzi do włączania klienta do konfiguracji lub rekonfiguracji łańcucha dostaw (cocreation), którego zadaniem będzie dostarczenie wartości określonej przez klienta i zgodnej z jego potrzebami i wymogami w tych samych kryteriach wyboru.
• Szczególnie istotne jest zrozumienie, niepewność tworzy nową rzeczywistość funkcjonowania łańcuchów dostaw, ponieważ tworzą ja nieprzewidywalne zmienne, lub zmienne które tyko częściowo można kwantyfikować. To oznacza że wytworzone przez te czynniki warunki w większości będą skutkowały dolegliwościami, i jeżeli nieprzewidywalność jest powodowania przypadkowością i nieznanymi źródłami pochodzenia a nie tylko losowością, to prognozy ich wystąpienia są niemożliwe, choć skutki już można oszacować.
• Identyfikacja źródeł pochodzenia niepewności przez pryzmat otoczenia funkcjonowania łańcucha dostaw pozwala nie tylko wskazać potencjał dla zarzadzania czynnikami zmiennymi, ale ostatecznie prowadzi o określenia warunków niepewności. Autor wyraził przekonanie, ze niepewność, choć nieregularnie, wystąpi na pewno, dlatego będzie tworzyła zmienne uwarunkowania dla funkcjonowania łańcucha dostaw. Nie należy wiec przyjmować perspektywy jednorazowości zdarzenia wynikającego z wystąpienia niepewności, bo owe warunku cechują się atrybutami: (1) czasoprzestrzennymi – zarówno w długości wystąpienia jak i oddziaływania, (2) kierunku i siły wpływ – stopień zmian mierzony siłą skutków, (3) działania – skuteczność decyzji i (4) efektów – utrzymanie zdolności do dynamicznych zmian i utrzymania przewagi konkurencyjnej.
• Ponieważ zarządzanie łańcuchem dostaw w warunkach niepewności ma często charakter „intuicyjny (wynikający z doświadczenia i kompetencji brak podstaw do szukania i identyfikacji źródeł pochodzenia niepewności), tym samym wskazanie bezpośrednio na konkretne decyzje, czy katalog decyzji, które będą właściwe w tych warunkach, jest zdaniem autora niemożliwe, ale też zbędne. Ważne bowiem staje się wskazanie na typy reagowania. Należy jednak wskazać na reakcyjność łańcucha dostaw podyktowanej trzeba determinantami czasu, działania i skutku. Ponieważ wymogi rynkowe się zmieniają zmienia się również cykl życia produktu, a tym samym istnieje potrzeba reagowania na te zmiany w sposób uwzględniający skrócenie cyklu procesu.
• Łańcuchy dostaw powinny być odporne. Ale odporność należy rozumieć nie przez pryzmat ich hermetyzacji na ewentualność wystawienia zakłóceń tylko proces dynamicznego dostosowania się do natychmiastowej zmiany modelu biznesu. Jest to ważne gdy z zmienne z rynku występują ciągle i najczęściej jest to cały zestaw zmiennych, w przypadku których nie wystarczą zmiany w jednym ogniwie. W odróżnienie od adaptacyjności, która zmienia łańcuch dostaw w stronę dostosowania się do nowych wymogów, odporność musi nie tylko absorbować zmienne, ale wręcz włączać je w procesy zarzadzania, co wymaga ciągłej reakcji adaptacyjnej. Zatem kształtowanie odporności łańcucha dostaw wymaga dzisiaj dynamicznych zdolności do utrzymania ciągłości procesowej, albo przynajmniej do uniknięcia nieciągłości.
• Wydaje się, ze świadomość na temat tego skąd mogą pochodzić czynniki niepewności jest duża wśród menedżerów i dyrektorów łańcucha dostaw. Jednak kwestie dotyczące włączania tych czynników w procesu zarzadzania są nadal rozpoznawane na poziomie, który może być ograniczeniem w skuteczności zarządzania. Z jednej bowiem strony można stwierdzić że wszystkie zidentyfikowane czynniki niepewności są istotne. Zwrócenie bowiem uwagi na niewielkie różnice (wartości) dotyczące oceny ich wpływu na zarządzanie może wprowadzać w konstatację, ale jednocześnie trzeba stwierdzić, że to raczej efekt nowości podejścia do włączania niepewności w procesy zarządcze, a w związku z tym kompetencji na etapie uzupełniania.
• Podejmowanie decyzji przez pryzmat typów reagowania jest punktem wyjścia do pogłębiania badań w tym temacie. Analiza wykazała wysokie zależności między czynnikami niepewności a tym jak należy reagować. Badani pokazali, że na podstawie typów reakcji można zbudować katalog decyzji, ale będzie on zawsze otwarty, ze względu na nieprzewidywalny charakter występowania czynników niepewności.
• Inherentnym elementem zarządzania współczesnym łańcuchem dostaw jest rezylientność. Oczywiście można traktować rezylientność jako element reagowania na zmienność rynku, co potwierdzili badani wskazując, ze po pierwsze rezylientność kształtują atrybuty adaptacyjności, elastyczności i odporności, ale także niezbędna jest wysokiej jakości współpraca. Ponadto rezylientność oznacza również strategię budowania i osiągania przewagi konkurencyjnej, ponieważ zdolność do zmian w wyniku sygnału rynkowego w łańcuchu dostaw oznacza jego wysoką adaptacyjność, dynamiczna zdolność do natychmiastowej zmiany modelu biznesu oznacza jego pełną elastyczność, a fakt utrzymywania w ten sposób pozycji konkurencyjnej oznacza jego odporność.

Kierownik zespołu

•  Łukasz Marzantowicz

Członkowie zespołu

Projekt realizowany przez kierownika.